Όλος ο αγροτικός τομέας της Ελλάδας έχει γίνει άνω-κάτω με τα Σχέδια Βελτίωσης, αλλά και με τα όσα ακούγονται για το άλλο μεγάλο πρόγραμμα του Υπουργείου, που αναμένεται να βγει στη δημοσιότητα την άνοιξη, τη Βιολογική Γεωργία και Κτηνοτροφία. Ο αριθμός των παραγωγών που μπορεί να ενταχθεί στο πρόγραμμα είναι πολύ μικρός.

Οι βασικοί λόγοι είναι δύο:
Ο πρώτος είναι η υποχρηματοδότηση του προγράμματος «Αλέξανδρος Μπαλτατζής». Τον προηγούμενο χρόνο, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο της κυβερνητικής απόφασης για μείωση των κρατικών δαπανών, αποφάσισε να μειώσει δραστικά τους πόρους του προγράμματος για να μειωθεί και η κρατική συμμετοχή σε αυτό. Κι από τη στιγμή που μειώθηκαν συνολικά οι πόροι του προγράμματος, μειώθηκε και η χρηματοδότηση για τα Σχέδια Βελτίωσης.
Ο δεύτερος λόγος είναι η μείωση των διαθέσιμων πόρων για τα Σχέδια Βελτίωσης επειδή το Υπουργείο αποφάσισε να κλείσει τις εκκρεμότητες του παρελθόντος με τους πόρους του τρέχοντος προγράμματος.
Στη συνέχεια, αποφασίσθηκε το «σπάσιμο» των Σχεδίων Βελτίωσης σε Μικρά και Μεγάλα. Τα Μικρά Σχέδια Βελτίωσης είναι πρόγραμμα που βρίσκεται σε εξέλιξη και χρηματοδοτεί αποκλειστικά κτηνοτρόφους για την αγορά βασικού εξοπλισμού (αρμεκτικές μηχανές, παγολεκάνες και σιλό αποθήκευσης ζωοτροφών). Τα Μεγάλα Σχέδια Βελτίωσης αρχικά προβλεπόταν να κοπούν στα δύο, ένα πρόγραμμα για τους παλαιούς αγρότες και ένα πρόγραμμα για τους νέους. Τελικά ανακοινώθηκε ένα πρόγραμμα με δύο κλάδους. Μένει να δούμε αν το Υπουργείο θα υλοποιήσει την υπόσχεση για προκήρυξη προγράμματος Μικρών Σχεδίων Βελτίωσης φυτικής κατεύθυνσης.

Εμείς πάνω από ένα χρόνο γράφουμε ότι τα Σχέδια Βελτίωσης θα αφορούν τους επαγγελματίες αγρότες κι όχι τους μικρούς παραγωγούς. Αυτό ήταν γνωστό σε όλους. Είναι να απορεί κανείς πώς γίνεται ορισμένοι επαγγελματίες του κλάδου τώρα να ανακαλύπτουν τι συμβαίνει.
Το εξαιρετικά μεγάλο «στένεμα» των Μεγάλων Σχεδίων Βελτίωσης θα πετάξει έξω από το πρόγραμμα εκατοντάδες νέους αγρότες της νησιωτικής Ελλάδας που μπήκαν στο πρόγραμμα Νέοι Αγρότες και τώρα είναι υποχρεωμένοι να υλοποιήσουν τα επενδυτικά σχέδιά τους. Εδώ πρόκειται για μια μεγάλη ανακολουθία από το Υπουργείο, το οποίο πριν από ένα χρόνο αποφάσισε να εντάξει στους Νέους Αγρότες όλους τους υποψηφίους και τώρα κλείνει, φτιάχνοντας «πριβέ» Σχέδια Βελτίωσης. Τελικά τους θέλει αυτούς τους ανθρώπους στην αγροτική παραγωγή ή όχι;
Καταστροφική είναι η επιλογή να ενταχθούν σε ενιαίο ταμείο οι αγρότες όλου του Αιγαίου, της Κρήτης και του Ιονίου, διότι το μεγαλύτερο μέρος των δημόσιων πόρων του προγράμματος θα μοιραστούν μεταξύ πολύ μεγάλων αγροτών της Λέσβου και της Κρήτης. Εκτός νυμφώνος θα μείνουν οι αγρότες των μικρών νησιών όπως ο Άι-Στράτης, τα Ψαρά, οι Οινούσσες κ.λπ., αλλά και οι αγρότες της Λήμνου και άλλων μεσαίου μεγέθους νησιών.
Όσοι έχουν μελετήσει τις υπουργικές αποφάσεις και την προκήρυξη του προγράμματος αντιλαμβάνονται ότι τα Σχέδια Βελτίωσης έχουν κατά βάση κτηνοτροφική κατεύθυνση. Οι αναφορές στη φυτική παραγωγή είναι σχεδόν ανύπαρκτες.
Η μορφή που έχει το πρόγραμμα δεν είναι τυχαία, ούτε αποτελεί πολιτικό λάθος της ηγεσίας η τεχνοκρατική διαστροφή των υπαλλήλων του Υπουργείου. Η διαμόρφωση του προγράμματος επιβάλλεται από τους στόχους που θέτει η ΚΑΠ για την περίοδο 2013 - 2020, κι από τη στιγμή που η χώρα μας δέχεται τις επιλογές τής ΚΑΠ είναι αναμενόμενο την ίδια λογική να ακολουθούν και τα επιμέρους προγράμματα, είτε χρηματοδοτούνται από εθνικούς είτε από κοινοτικούς πόρους.

Εδώ τίθεται ένα μεγάλο πολιτικό ερώτημα για το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, που πρέπει να απαντηθεί άμεσα. Ποιο είναι το μέλλον της νησιωτικής αγροτικής οικονομίας; Υπάρχει μέλλον ή θα πρέπει οι νησιώτες να σταματήσουν να ασχολούνται με την αγροτική παραγωγή;
Στα τέλη της δεκαετίας τού 1990, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και οι τοπικές υπηρεσίες είχαν στρέψει τους νησιώτες παραγωγούς στην παραγωγή ποιοτικών προϊόντων (βιολογική γεωργία, βιολογική κτηνοτροφία). Η επιλογή αυτή έχει ημερομηνία λήξης, καθώς το πρόγραμμα της Βιολογικής Γεωργίας θα απευθύνεται σε λίγους μεγάλους παραγωγούς. Οι υπόλοιποι τι θα γίνουν; Να πουλήσουν τα χωράφια τους για οικόπεδα; Ή να περιμένουν την άνοδο των τιμών παραγωγού την επόμενη δεκαετία;
Κατά την άποψή μας απαιτείται η χάραξη μιας νησιωτικής αγροτικής στρατηγικής, η οποία θα κινείται έξω από το πλαίσιο της ΚΑΠ, θα προβλέπει ουσιαστικές επιδοτήσεις για τους παραγωγούς και θα αναδεικνύει την ιδιαιτερότητα των τοπικών προϊόντων. Σε κάποιους πιθανώς να φαντάζει υπερεπαναστατική πολιτική η εξαίρεση των νησιών από την ΚΑΠ, αλλά δεν είναι. Η συμφωνία για την ΚΑΠ τού 2003 προέβλεπε αυτήν τη δυνατότητα για ορισμένες νησιωτικές περιοχές κρατών-μελών, όπως είναι οι Αζόρες, οι νησιωτικές υπερπόντιες κτίσεις της Γαλλίας και τα νησιά του Αιγαίου. Οι άλλες χώρες έκαναν χρήση αυτής της διάταξης κατά την ενεργοποίηση της νέας ΚΑΠ το 2005, ωστόσο η τότε ελληνική κυβέρνηση επέλεξε να οδηγήσει όλη τη χώρα και τα νησιά στο καθεστώς της ολικής αποσύνδεσης. Τα καταστροφικά αποτελέσματα αυτής της επιλογής τα βιώνουμε τώρα.