Η Λέσβος είχε το ιδιαίτερο προνόμιο να γνωρίσει από τη δεκαετία τού ’80 τη δυναμική επιστροφή των γυναικών στα κοινωνικοοικονομικά δημόσια δρώμενα της υπαίθρου, μέσα από την ανάπτυξη ενός από τους πρώτους γυναικείους συνεταιρισμούς της χώρας. Οι προσπάθειες της Γ.Γ. Ισότητας σε συνδυασμό με την παρουσία στην Πέτρα ενός δυναμικού πυρήνα γυναικών είχαν θετική έκβαση, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει ένα επιτυχημένο πείραμα που έμελλε να έχει, ειδικά στη Λέσβο, λαμπρή συνέχεια με την ίδρυση 13 συνεταιρισμών σε ισάριθμα χωριά του νησιού.

Παρά τις δυσκολίες που υπήρξαν εξ αιτίας της ασαφούς και σε πολλές περιπτώσεις προβληματικής νομοθεσίας, της δυσκολίας εξεύρεσης αρχικών κεφαλαίων και κατάλληλων χώρων, αλλά και της έλλειψης σταθερής και ανιδιοτελούς υποστήριξης της προσπάθειας αυτής από θεσμικούς φορείς, ξεπεράστηκαν προσωπικές αναστολές και κοινωνικές αμφισβητήσεις, με αποτέλεσμα μέσα στην προηγούμενη δεκαετία να ζήσουμε μια πραγματική άνθηση του θεσμού.

Τα οφέλη ήταν πολλαπλά, από τα καθαρά κοινωνικά (αφού νέες ή λιγότερο νέες γυναίκες βρέθηκαν, έξω από το συνηθισμένο περιβάλλον και ρόλο τους, να λαμβάνουν επιχειρηματικές αποφάσεις) ή οικονομικά (με τη δημιουργία θέσεων εργασίας και συμπληρωματικών εισοδημάτων στην ύπαιθρο, αλλά και την αξιοποίηση πρώτων υλών που είτε έμεναν εντελώς ανεκμετάλλευτες είτε πουλιόνταν στη χονδρική σε ιδιαίτερα χαμηλές τιμές), μέχρι και πολιτιστικά (με τη διατήρηση στοιχείων της παράδοσης), αλλά και περιβαλλοντικά. Τέλος, δεν ήταν ευκαταφρόνητη η διαφήμιση που έγινε στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, είτε με τη συμμετοχή σε εκθέσεις είτε με την παράθεση γευμάτων με ποιότητα και τοπικό χαρακτήρα σε συνέδρια και άλλες εκδηλώσεις, ενώ οι διεθνείς συνεργασίες και η προβολή από τα Μ.Μ.Ε., ελληνικά και ξένα, έδειχναν ένα άλλο πρόσωπου του τόπου.

Το δύσκολο, αλλά δημιουργικό και σε γενικές γραμμές επιτυχημένο αυτό ταξίδι συνάντησε ένα απρόσμενο παγόβουνο που απειλεί να στείλει στο βυθό το όλο εγχείρημα. Το κλείσιμο του «Lesvos Shop» δεν είχε ως μόνη οικονομική συνέπεια την ξαφνική μείωση των πωλήσεων, αλλά και την οικονομική ασφυξία των συνεταιρισμών, αφού τους άφησε ανεξόφλητες υποχρεώσεις της τάξης των 140.000 ευρώ, ενώ είχαν δαπανηθεί πολλαπλάσια ποσά για άχρηστα κτήρια και μηχανήματα, για μισθούς και για δραστηριότητες ξένες ως προς το αντικείμενό του. Εάν κανείς συνυπολογίσει την πλήρη απαξίωση των μερίδων που ορισμένοι γυναικείοι συνεταιρισμοί είχαν πιεστεί να αγοράσουν τόσο στο «Lesvos Shop» όσο και στη Συνεταιριστική Τράπεζα που συμπαρασύρθηκε σε κλείσιμο, αλλά και τα «φέσια» της αγοράς που επιδεινώθηκαν από την κρίση, αντιλαμβάνεται τη δύσκολη θέση στην οποία έχουν περιέλθει πολλοί από τους συνεταιρισμούς, με συνέπεια ορισμένοι, απογοητευμένοι από την κατάσταση να σκέφτονται να σταματήσουν τη λειτουργία τους στο άμεσο μέλλον.

Και δεν είναι μόνο η δυσμενής αυτή εξέλιξη, για την οποία κανείς δεν αναλαμβάνει την ευθύνη του «εκτροχιασμού» των θεσμών αυτών που ήταν αναπτυξιακά εργαλεία για τον τόπο. Είναι επιπλέον ο εμπαιγμός και η αδιαφορία που οι γυναίκες αυτές εισπράττουν, τόσο από τα πολιτικά εκείνα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν στα γεγονότα και έφεραν τα πράγματα έως εδώ, όσο και από εκείνα που καλούνται σήμερα να δρομολογήσουν λύσεις και όχι να δίνουν αόριστες υποσχέσεις.

Και όμως, λύσεις μπορούν να δρομολογηθούν αν υπάρξει πραγματικό ενδιαφέρον. Άλλες είναι άμεσες, με τη χρηματοδότηση των συνεταιρισμών μέσα από τα προγράμματα προβολής του νησιού, αλλά και την πληρωμή για τα προϊόντα με τα οποία συμμετέχουν στις διάφορες εκθέσεις ώστε στο βάθος τριετίας να εξοφληθούν οι υποχρεώσεις που άφησε η Νομαρχία. Άλλες είναι έμμεσες και περνούν μέσα από τη δικτύωση των συνεταιρισμών με τις τουριστικές επιχειρήσεις στο πλαίσιο της αναβάθμισης της ποιότητας και της διαφοροποίησης του τουριστικού προϊόντος, σε συνδυασμό με τον εμπλουτισμό του με νέες δραστηριότητες. Η καθιέρωση του «λεσβιακού πρωινού», αλλά και του «λεσβιακού γεύματος», η γνωριμία των τουριστών με την τοπική κουζίνα και παράδοση, με την τοπική φύση και τον πολιτισμό αλλά και τη λεσβιακή φιλοξενία, η αναγκαία αλλαγή στο λεσβιακό τουρισμό, μπορεί και πρέπει να «περάσει» μέσα από τους θεματοφύλακές τους στο κάθε χωριό ξεχωριστά.

Όπως γράφει ένας Συνεταιρισμός στην ιστοσελίδα του: «Τίποτα δε γίνεται αν πρώτα δεν το ονειρευτούμε...». Οι γυναίκες των χωριών της Λέσβου ονειρεύτηκαν ένα διαφορετικό μέλλον για τις ίδιες, τις οικογένειές τους και τον τόπο τους. Ποιος έχει το δικαίωμα να τους το στερήσει;