Η ρήξη των δεσμών των νέων γενεών με τη λογοτεχνία και το εξωσχολικό βιβλίο καταδεικνύεται από τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου σε μαθητές γυμνασίου και τους φιλολόγους καθηγητές τους.

Η «Πανελλαδική έρευνα για το μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Γυμνάσιο», την οποία συντόνισε και επιμελήθηκε η επίτιμη σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Χριστίνα Αργυροπούλου, εστιάζει στη διερεύνηση των απόψεων των φιλολόγων και των μαθητών σχετικά με την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στην πρώτη βαθμίδα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Για τις ανάγκες της έρευνας συγκεντρώθηκαν 28.049 ερωτηματολόγια (2.803 φιλολόγων και 25.246 μαθητών) κατά την περίοδο 2004 - 2006, ενώ τα αποτελέσματα της ανάλυσης ολοκληρώθηκαν το 2008.

Εξωσχολικά βιβλία
«Λίγο» ή «καθόλου» (συνολικό ποσοστό 75%) ήταν οι κυρίαρχες απαντήσεις των μαθητών στην παραπάνω ερώτηση, αποτέλεσμα που καταδεικνύει τη σχέση που διατηρούν με το εξωσχολικό ανάγνωσμα. Το όποιο ενδιαφέρον για την ανάγνωση φαίνεται πως βαίνει μειούμενο από τάξη σε τάξη, για να φτάσει να πέσει έως και κατά εννέα ποσοστιαίες μονάδες από την Α΄ στη Γ΄ γυμνασίου. Οι μαθητές της Α΄ τάξης απάντησαν ότι διαβάζουν «πολύ» σε ποσοστό 29,67% και καθόλου κατά 12,9%. Στη Β΄ τάξη οι θετικές απαντήσεις αρχίζουν να μειώνονται αισθητά (οι μαθητές απαντούν «πολύ» σε ποσοστό 24,26% και «καθόλου» 17,11%) για να φτάσουν στη Γ΄ τάξη το 20,89%. Αυτοί οι μαθητές δίνουν την απάντηση «καθόλου» σε ποσοστό 22,6%.
Η φιλαναγνωσία των μαθητών σχετίζεται, βέβαια, όπως αναφέρουν οι ερευνητές, με την περιοχή διαμονής τους: οι μαθητές αστικών περιοχών διαβάζουν περισσότερα εξωσχολικά λογοτεχνικά βιβλία σε σχέση με τους μαθητές εργατικών (διαφορά 6%) και αγροτικών περιοχών (διαφορά 4,92%).
Κατά την κατανομή των δεδομένων της έρευνας ανά γεωγραφική περιοχή, φαίνεται πως το υψηλότερο ποσοστό «θετικών» απαντήσεων των μαθητών συγκεντρώνεται στην Ήπειρο. Οι μαθητές του γεωγραφικού διαμερίσματος απαντούν σε ποσοστό 28,19% ότι διαβάζουν «πολύ» εξωσχολική λογοτεχνία, με εκείνους των περιοχών της Πελοποννήσου (26,99%), της Θεσσαλίας (26,91%) και της Αττικής (26,77%) ν’ ακολουθούν. Αντιθέτως, τα υψηλότερα ποσοστά «αρνητικών» απαντήσεων δίνουν - κατά σειρά - οι μαθητές των νησιών του Β. Αιγαίου (20,15%), των περιοχών της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (19,17%), των Ιόνιων Νησιών (19,16%) και της Δυτικής Ελλάδας (18,86%).