Ως μαστροπεία ορίζεται η προαγωγή ή εξώθηση στην πορνεία, ανηλίκων ή η υπόθαλψη ή διευκόλυνση της πορνείας ανηλίκων, με σκοπό την εξυπηρέτηση της ακολασίας άλλων ως επίσης και η κατ’ επάγγελμα ή από κερδοσκοπία προαγωγή στην πορνεία γυναικών. Προαγωγή σε πορνεία σημαίνει να προκαλέσει κάποιος στο ανήλικο πρόσωπο την απόφαση για πορνεία ή να ενισχύσει ανήλικο που διστάζει να πορνευτεί. Δε θεωρείται όμως δυνατή η προαγωγή σε πορνεία του ανήλικου προσώπου που ήδη διάγει πορνικό βίο. Αντίστοιχα στη προαγωγή γυναίκας, το έγκλημα υπάρχει, είτε η γυναίκα που προάγεται στην πορνεία είναι άμεμπτων ηθών είτε είναι επίμεμπτων ηθών. Αν όμως διάγει ήδη πορνικό βίο, δεν υπάρχει μαστροπεία. Τέλος, ο όρος κατ’ επάγγελμα που χρησιμοποιείται όσον αφορά την προαγωγή γυναικών, σημαίνει ότι ο δράστης τελεί το έγκλημα αυτό για να ποριστεί συνεχές και σημαντικό εισόδημα, ενώ από κερδοσκοπία νοείται η προαγωγή που γίνεται για πορισμό αθέμιτου κέρδους μια φορά ή επανειλημμένα, αλλά όχι συνεχώς, γιατί τότε πρόκειται για μαστροπεία κατ’ επάγγελμα.
Η έρευνα των περιστατικών της μαστροπείας για την περιοχή του νομού Λέσβου κατά την περίοδο 2001 - 2008 έγινε με την άντληση δεδομένων από το αρχείο της Α.Δ. Λέσβου. Πιο συγκεκριμένα, έγινε καταγραφή και ανάλυση 11 περιπτώσεων του εγκλήματος της μαστροπείας από το σύνολο των 15 που εντοπίστηκαν στην πόλη της Μυτιλήνης, αλλά και στην περιφέρεια. Τα εγκλήματα διεπράχθησαν σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος που λειτουργούν ως βραδινά νυχτερινά κέντρα (bar). Το αίτιο είναι σε όλες τις περιπτώσεις το παράνομο περιουσιακό όφελος. Επίσης, οι εκδιδόμενες γυναίκες εργάζονται εκεί ως σερβιτόρες. Και στις 11 περιπτώσεις, το ρόλο των πελατών υποδύθηκαν αστυνομικοί, οι οποίοι έναντι της αντίστοιχης αμοιβής, κατόπιν συγκεκριμένης συμφωνίας με τον εκάστοτε μαστροπό, στοιχειοθέτησαν τα εγκλήματα.
Δέκα από τις 11 περιπτώσεις έλαβαν χώρα στην περιοχή της Λέσβου. Αυτό ίσως να σχετίζεται με τον αριθμό και τη σύνθεση του πληθυσμού των δύο περιοχών. Το λιμάνι της Μυτιλήνης έχει αυξημένη εμπορική κίνηση και γι’ αυτό αποτελεί βασικό σταθμό διακίνησης ατόμων (πελατών). Οι περισσότεροι μαστροποί είναι Έλληνες, οι οποίοι κατά βάση είναι και οι ιδιοκτήτες των νυκτερινών καταστημάτων. Όσον αφορά τους αλλοδαπούς, εργάζονται κυρίως ως υπεύθυνοι λειτουργίας ή σερβιτόροι των μπαρ όπου εκδίδονται οι γυναίκες. Έκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι σε ένα από τα περιστατικά που έχουν καταγραφεί ο μαστροπός είναι ιερέας κατά το επάγγελμα. Ακόμη, υπάρχει και η περίπτωση ενός υπαλλήλου διαφορετικής ιδιωτικής υπηρεσίας. Οι εκδιδόμενες γυναίκες ανήκουν στην πλειοψηφία τους στην ηλικιακή κατηγορία των 36 - 45 ετών, ενώ οι υπόλοιπες μοιράζονται στις ηλικίες μεταξύ 25 - 35 και 55 και άνω ετών. Παρατηρούμε λοιπόν ότι επικρατούσα είναι η μέση ηλικία, ενώ δεν έχουν καταγραφεί περιστατικά που να έχουν εμπλακεί ανήλικες γυναίκες. Οι περισσότερες γυναίκες θύματα μαστροπείας προέρχονται από βαλκανικές χώρες (Βουλγαρία, Ρουμανία, Ελλάδα) και χώρες του «πρώην ανατολικού μπλοκ» (Πολωνία, Μολδαβία, Ουζμπεκιστάν). Επιπλέον, από τρίτες χώρες, όπως η Νιγηρία και η Αιθιοπία. Επειδή το έγκλημα της μαστροπείας έχει λανθάνουσα μορφή και δεν είναι δυνατό να διαπιστωθεί η αύξουσα ή φθίνουσα πορεία του, από τον παραπάνω πίνακα μπορούμε να συμπεράνουμε ότι έως το 2008 έχει τουλάχιστο αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της τοπικής αστυνομικής διεύθυνσης στην εξάρθρωση σχετικών εγκλημάτων.
Στη χαραυγή του 21ου αιώνα και ενώ η δουλεία έχει καταργηθεί εδώ και δεκαετίες επίσημα από όλα τα κράτη του κόσμου, μια σύγχρονη μορφή δουλεμπορίου, η διακίνηση και εμπορία γυναικών και ανηλίκων με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση, έρχεται να αποδείξει με τον πλέον σκληρό τρόπο ότι η σημερινή ανθρωπότητα παρ’ όλες τις μεγάλες τεχνολογικές και επιστημονικές ανακαλύψεις και τα άλματα προόδου που έχει πραγματοποιήσει, δε δικαιούται να αποκαλείται πολιτισμένη. Πολιτισμός και παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν ταυτίζονται, και η διακίνηση ανθρώπων με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση αποτελεί κατάφωρη παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την πιο βάναυση μορφή εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.
Η Ελληνική Πολιτεία, μετά από αδράνεια αρκετών ετών, το τελευταίο χρονικό διάστημα καταβάλλει φιλότιμες προσπάθειες για την καταπολέμηση του φαινομένου. Ως αιχμή του δόρατος αυτής της προσπάθειας, η Ελληνική Αστυνομία καλείται σήμερα, περισσότερο από ποτέ, να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να ορθώσει το ανάστημά της, απέναντι στα κυκλώματα των διεθνοσωματεμπόρων, να τονώσει το αίσθημα ασφαλείας των πολιτών και να αποκαταστήσει τη διεθνή εικόνα της χώρας που δυστυχώς έχει αμαυρωθεί εξ αιτίας τής μέχρι σήμερα αναποτελεσματικότητας στην αντιμετώπιση της σωματεμπορίας.
Στην προσπάθειά της, όμως, αυτή, η Αστυνομία δεν πρέπει να είναι μόνη. Χρειάζεται τη συστράτευση και τη δραστηριοποίηση ολόκληρης της Ελληνικής Κοινωνίας, η οποία καλείται να αποδείξει ότι παραμένει μια κοινωνία δικαίου, μια κοινωνία ανθρώπινη, έτοιμη να δώσει μια σκληρή απάντηση στους δράστες αλλά κυρίως να σταθεί δίπλα στα θύματα προσφέροντάς τους απλόχερα τη βοήθειά της.

* Οι Πέτρου Κωνσταντίνος και Σκορδάς Ευστράτιος - Θεμιστοκλής είναι φοιτητές Κοινωνιολογίας (Διδάσκων: Ευστράτιος Παπάνης).