ΑΡΘΡΟ

Ο καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και ομότιμος στο Πανεπιστήμιο Robert Schuman του Στρασβούργου, Νικήτας Αλιπράντης, τονίζει ότι τα «κοινωνικά δικαιώματα αφορούν ουσιώδεις πλευρές της ανθρώπινης ζωής, την εργασία, την υγεία, την κατοικία, την παιδεία, τα γηρατειά, τη μητρότητα, το περιβάλλον. Ανταποκρίνονται έτσι σε θεμελιώδεις ανάγκες του ανθρώπου και ο λόγος ύπαρξής τους συνίσταται στο να του διασφαλίζουν ευπρεπείς συνθήκες ζωής, στην εργασία και εκτός εργασίας, δηλαδή ανθρώπινη αξιοπρέπεια και όχι απλώς επιβίωση»1.
Στηριζόμενη η Ευρωπαϊκή Ένωση σε μία τέτοια λογική και πάνω σε ουσιώδη διεθνή και ευρωπαϊκά κείμενα που έχουν υπογράψει και κυρώσει με νόμους δεκάδες χώρες (μεταξύ άλλων και η χώρα μας), όπως ο Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης του Συμβουλίου της Ευρώπης, το Δεκέμβριο του 2000 ανακοίνωσε στη Νίκαια το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε., που κατόπιν εντάχθηκε και στη Συνθήκη της Λισαβόνας. Το ουσιαστικό περιεχόμενο του κειμένου αγγίζει την προστασία πολλών παραμέτρων της καθημερινής ζωής, όπως το δικαίωμα σε μία αξιοπρεπή ζωή, την απαγόρευση των απάνθρωπων και εξευτελιστικών ποινών ή μεταχείρισης κ.λπ.. Αποτυπώνει το δικαίωμα στην εκπαίδευση και την κατάρτιση ως «δικαίωμα που περιλαμβάνει την ευχέρεια δωρεάν παρακολούθησης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης»2, τα δικαιώματα του Παιδιού «στην προστασία και τη φροντίδα που απαιτούνται για την καλή διαβίωσή του»3, τα δικαιώματα των ηλικιωμένων «να διάγουν μία αξιοπρεπή και ανεξάρτητη ζωή και να συμμετέχουν στον κοινωνικό και πολιτικό βίο»4, τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία τα οποία θα πρέπει να «επωφελούνται μέτρων που θα τους εξασφαλίζουν την αυτονομία, την κοινωνική και επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή στον κοινοτικό βίο»5. Η αναφορά ακόμα στο άρθρο 28 για το δικαίωμα διαπραγμάτευσης και συλλογικών δράσεων γίνεται επιτακτική δεδομένου ότι τονίζεται το δικαίωμα «οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες ή οι αντίστοιχες οργανώσεις τους να διαπραγματεύονται και να συνάπτουν συλλογικές συμβάσεις…».

Η σημερινή πολιτική πραγματικότητα δημιουργεί συνθήκες κοινωνικής αστάθειας και παραβίασης των ενδεικτικών δικαιωμάτων που διασφαλίζονται από ένα κείμενο υπογεγραμμένο από τις χώρες τής Ε.Ε. όπως το παραπάνω και το οποίο ενέχει θέση υποχρεωτικής εφαρμογής (για τις χώρες τής Ε.Ε.). Είναι άξιο απορίας πώς κράτη-μέλη που συνέβαλαν στην υποστήριξη του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και υπερασπίστηκαν τα δικαιώματα αυτά, σήμερα αντιφάσκοντας περιορίζουν με παλιμπαιδιστική συμπεριφορά τα απαραίτητα για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και επιβίωση Κοινωνικά Δικαιώματα. Γιατί, πώς να μιλάμε για δικαίωμα στην παιδική μέριμνα όταν εξ αιτίας των μνημονιακών υποχρεώσεων σήμερα στη χώρα μας παραμένουν ανεμβολίαστα βρέφη άνεργων γονέων, απουσία κρατικής μέριμνας; Πώς να μιλάμε για δικαιώματα και ισότητα των αναπήρων όταν τα επιδόματα συρρικνώθηκαν ακόμα περισσότερο σε επίπεδο αθλιότητας και οι απαραίτητες παροχές για την ισότιμη κοινωνική ένταξη περιορίστηκαν δραματικά, που όχι απλά δεν επιτρέπουν, αλλά απαγορεύουν όσα αναφέρονται στο άρθρο 26;
Πώς να μιλάμε για αξιοπρέπεια στη ζωή των ηλικιωμένων, με κουτσουρεμένες συντάξεις και υπέρογκες φορολογικές υποχρεώσεις στα χαμηλά εισοδήματα; Πώς να μιλάμε για διαπραγματεύσεις και συλλογικές συμβάσεις, που ακόμα κι εκεί έχουν απλώσει το χέρι τους οι αδίστακτοι;
Με το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Νίκαιας, η Ε.Ε. έκανε ένα κοινωνικό προτσές στη διασφάλιση των Θεμελιωδών Κοινωνικών Δικαιωμάτων, που η σημερινή πραγματικότητα καταπατεί βάναυσα, δυστυχώς με τη συμμετοχή μέρους των χωρών που συνετέλεσαν στη γέννησή του.
Είναι γεγονός πως χρειάστηκε ένας Παγκόσμιος Πόλεμος για να οδηγηθούμε στην ίδρυση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας και ένας Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος για να εμφανισθεί στη διεθνή πραγματικότητα ένα σώμα προαγωγής και υποστήριξης των Κοινωνικών Δικαιωμάτων.
Ελπίζω να μη χρειαστεί μία τρίτη παγκόσμια εκτροπή (όπως ο τωρινός χρηματοπιστωτικός πόλεμος) για να οδηγηθούμε στην προάσπιση και επαναδιεκδίκηση των δικαιωμάτων της ζωής μας. Των Κοινωνικών Δικαιωμάτων.

* Ο Παναγιώτης Τσουκαρέλλης είναι υποψήφιος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αιγαίου για τα Κοινωνικά Δικαιώματα στην Ε.Ε..

1 Αλιπράντης Ν. (επιμ.), «Τα κοινωνικά δικαιώματα σε υπερεθνικό επίπεδο ανά τον κόσμο», Παπαζήση, Αθήνα, 2008.
2 Άρθρο 14, παρ. 2
3 Άρθρο 24, παρ. 1
4 Άρθρο 25
5 Άρθρο 26