«Να γίνεται όλο και περισσότερο αυτός ο τόπος ένας τόπος που αξίζει να ζεις και οι νέοι άνθρωποι του να έχουν ευκαιρίες» αυτό είναι το όραμα της Εταιρείας Τοπικής Ανάπτυξης Λέσβου όπως τόνισε σε συνέντευξή του στο «Ε» ο Διευθυντής της ΕΤΑΛ, Τάσος Περιμένης εκφράζοντας τους στόχους  για την επόμενη προγραμματική περίοδο.  

Αυτό θα επιτευχθεί όπως τόνισε με την απλοποίηση των διαδικασιών και την αξιοποίηση όλων των χρηματοδοτικών εργαλείων με έναν στόχο την ανάπτυξη του τόπου.  

Μάλιστα δεν παρέλειψε να τονίσει ότι η προσήλωση στις βασικές αρχές της διαφάνειας και της λογοδοσίας, η ικανότητα σχεδιασμού και σωστής διαχείρισης είχε σαν αποτέλεσμα την δημιουργία σχέσεων εμπιστοσύνης με τα κέντρα αποφάσεων και αυτό αποτυπώνεται στην πρόσφατη υπερδέσμευση.  

Παράλληλα δεν παρέλειψε να επισημάνει ότι το 2016, ξεκίνησε με 10,85 εκ ευρώ για χρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων σε προσκλήσεις του 2018-2019, και σήμερα οι εντάξεις ανέρχονται σε 27,8 εκ ευρώ για 224 έργα.  

Η συνέντευξη με τον Τ. Περιμένη 

Το τέλος του 2023 σηματοδότησε την ολοκλήρωση μιας προγραμματικής περιόδου. Πως κρίνετε την εξέλιξη αυτής της περιόδου από την έναρξή της το 2016; 

«Το 2016, το Δεκέμβρη ξεκίνησε για την ΕΤΑΛ μια ιδιαίτερα δυναμική περίοδος. Μη ξεχνάμε τις συνθήκες τότε που ήταν στο πυρήνα της μεγάλης χρηματοοικονομικής κρίσης της χώρας, η μεταναστευτική κρίση σε μεγάλη ένταση, με συνέπεια να υπάρχει μια μεγάλη άγονη περίοδος έως θα εκτιμήσω και το 2018». 

Πως διαχειριστήκατε αυτή τη περίοδο στο σχεδιασμό της εταιρείας; 

«Προετοιμασία, προσπάθεια διάγνωσης των ραγδαίων μεταβολών που δεν ήταν μόνο αυτές που φαίνονταν τη στιγμή εκείνη αλλά και αυτές οι αλλαγές που γίνονται και δεν τις βλέπουμε άμεσα, πρέπει να μπορείς να προβλέπεις, να έχεις ανοικτά μάτια και να διαισθάνεσαι τις ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας.  

Μια βασική στρατηγική επιλογή της ΕΤΑΛ είναι να είναι κοντά στον δικαιούχο, να μην αντιμετωπίζει μια επένδυση ως απλή διαχείριση μιας πράξης σε ένα πρόγραμμα. Η διαφορά μας από άλλες Διαχειριστές δομές είναι ότι είμαστε στο τόπο της επένδυσης, οι άνθρωποι της ΕΤΑΛ που λαμβάνουν αποφάσεις και τα στελέχη ζουν εδώ, καταλαβαίνουν νιώθουν και έχουν πολύ καλύτερη επαφή. Αυτό έχει και τα καλά του και τις αδυναμίες του. 

Θέλω να πιστεύω ότι η προετοιμασία μας και η προσπάθεια να εμψυχώσουμε το επενδυτικό ενδιαφέρον συνεισέφεραν στην πρωτόγνωρη εκδήλωση ενδιαφέροντος του 2019 και μας έδωσε το δικαίωμα της διεκδίκησης. 

Σαφώς, υπήρξε και η απρόβλεπτη κρίση της πανδημίας που δημιούργησε σοβαρές καθυστερήσεις και ανακατατάξεις/κλυδωνισμούς και στη τοπική οικονομία.  

Εδώ λοιπόν για να αντιμετωπίζονται οι κρίσεις, πρέπει ο κάθε σχεδιασμός να αποδεικνύει ότι είναι ευέλικτος, η κάθε δομή διαχείρισης ότι είναι ευπροσάρμοστη για να υποστηρίξει με κάθε τρόπο την αντοχή της τοπικής κοινότητας, να βοηθήσει για την ανθεκτικότητα στις κρίσεις. Νομίζω ότι το πετύχαμε κοιτάζοντας προς τα πίσω με πολύ περιορισμένες απώλειες». 

Που πιστεύετε ότι οφείλεται αυτή η ανθεκτικότητα που επικαλείστε; 

«Τίποτα κατά τη γνώμη μου δεν γίνεται από μόνο του. Πρέπει να υπάρχει σταθερή διοίκηση και προσήλωση σε βασικές αρχές όπως η διαφάνεια και η λογοδοσία. 

Σε αυτό μας βοήθησε ότι δοκιμαστήκαμε σε δύσκολες συνθήκες ελέγχων και το στελεχιακό δυναμικό της εταιρείας απέδειξε ότι υπάρχει ικανότητα όχι μόνο σχεδιασμού αλλά και σωστής διαχείρισης. 

Με πολύ απλά στοιχεία, απολογιστικά : το 2016, ξεκινήσαμε με 10,85 εκ ευρώ για χρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων σε προσκλήσεις του 2018-2019, και σήμερα οι εντάξεις ανέρχονται σε 27,8 εκ ευρώ για 224 έργα. 

Το θέμα είναι όμως πως διαβάζει ή και ερμηνεύει κανείς αυτά τα νούμερα».  

Πράγμα είδαμε εντυπωσιακά νούμερα παρακολουθώντας το αντικείμενό σας. Εσείς πως το ερμηνεύετε; 

«Η Λέσβος εκδήλωσε την ανάγκη για αξιοποίηση κινήτρων, θέλω να πιστεύω ότι όσον αφορά τη δική μας δραστηριότητα ότι υπήρξε αμφίδρομη εμπιστοσύνη ακόμη και όταν παίρναμε αρνητικές αποφάσεις π.χ. δεν εντάσσαμε κάποια έργα ή κάναμε περικοπές  σε δαπάνες και αυτό γιατί λειτουργούμε με έντονη προσπάθεια να εξηγούμε τους λόγους όταν παίρνουμε αρνητικές αποφάσεις και νομίζω ότι ο κόσμος που συνεργαζόμαστε αυτό το καταλαβαίνει. 

Πετύχαμε σχέση εμπιστοσύνης με τα κέντρα αποφάσεων, με τις διαχειριστικές αρχές και τα πολιτικά κέντρα αποφάσεων. 

Παράδειγμα η πρόσφατη υπερδέσμευση, δεν χρειάστηκε καν να τη ζητήσουμε.  

Η διαδικασία διαχείρισης δυστυχώς γίνεται όλο και πιο περίπλοκη με αποτέλεσμα να γίνονται σφάλματα κάθετα σε όλο το σύστημα, που όμως κατά τη γνώμη μου οδηγούν όλους μας σε μια προσήλωση σε ανούσια θέματα και όχι στους στόχους, αυτό δημιουργεί τον κίνδυνο να εξαντλούμε δυνάμεις σε διαδικασίες και όχι στη παραγωγή προστιθέμενης αξίας. 

Το ζήτημα λοιπόν κατά τη γνώμη μου αλλού. Ποια είναι η προστιθέμενη αξία όλων αυτών των επενδυτικών σχεδίων, που οδηγούν τη τοπική οικονομία; 

Επιτυγχάνονται οι Ευρωπαϊκοί και Εθνικοί στόχοι; Δημιουργείται ανάπτυξη; Δημιουργούνται κίνητρα; Πιάνουν τόπο όλα αυτά τα χρήματα; Δημιουργούν αισιοδοξία;».  

Θέσατε μόνος σας το ερώτημα. Έχει πετύχει το σκοπό της η τοπική στρατηγική Leader; 

«Αν ρωτήσετε 10 διαφορετικούς ανθρώπους μάλλον θα πάρετε 10 διαφορετικές απαντήσεις.  

Πιστεύω όμως ότι η τελική ανάγνωση είναι ιδιαίτερα θετική, και όχι μόνο για τα νούμερα, αλλά κυρίως γιατί η στρατηγική πέτυχε να αναγνωρίσει πραγματικές ανάγκες και να τις καλύψει.Το βέβαιο είναι ότι όλα επηρεάζονται από συγκυρίες.  

Ένα παράδειγμα, βασικός στόχος μας από το 2016 ήταν ο εκσυγχρονισμός και βελτίωση των όρων παραγωγής τοπικών προϊόντων, η μεταποίηση, τυποποίηση και εμπορία τοπικών προϊόντων. 

Όσον αφορά το κύριο προϊόν το ελαιόλαδο η εμφανής βελτίωση στις υποδομές παραγωγής και τυποποίησης μέσα από το LEADER, οδήγησαν σε μικρότερο κόστος παραγωγής αντιμετωπίζοντας την ενεργειακή κρίση καλύτερα - η ανθεκτικότητα στην οποία αναφερθήκαμε πριν, η συγκυρία της ζήτησης και των τιμών για το ελαιόλαδο σαφώς είναι υπέρ των παραγωγών. Μη ξεχνάμε πριν λίγα χρόνια ακούγαμε ότι άφηναν οι παραγωγοί τις ελιές να πέφτουν και δεν άξιζε το κόπο και το κόστος της συγκομιδής τους. 

Σήμερα βλέπουμε νέες μεθόδους παραγωγής, ένταση στη τυποποίηση και στην εμπορία, μεγαλύτερη εξωστρέφεια καλύτερη διαχείριση». 

Ποια είναι τα επόμενα βήματα. Πως βλέπετε την εξέλιξη για τα επόμενα χρόνια; 

«Να πετύχουν οι στόχοι στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας και Θάλασσας, και αυτό γιατί το πρόγραμμα του Αλιείας έδωσε μεγάλο βαθμό ελευθερίας στις επιλογές μας. Κλείσαμε στις 31.12.2023 στο 118,5%, μπορεί να ακούγεται ωραίο νούμερο αλλά εμάς δεν μας ικανοποίησε, θα μπορούσε να ήταν υψηλότερο και πρέπει να αξιολογηθεί για να βελτιωθούμε όλοι. 

Το στοίχημα να ολοκληρωθεί εμπρόθεσμα το τρέχον πρόγραμμα του ΠΑΑ, ελαχιστοποιώντας τις απώλειες. 

Αυτή τη στιγμή αυτό το οποίο γνωρίζουμε σίγουρα είναι ότι ήδη ξεκινά η νέα προγραμματική περίοδος όσον αφορά στο LEADER.   

Να ξεκινήσουμε σύντομα την υλοποίηση των 3 σκελών της επόμενης περιόδου, που περιλαμβάνει το LEADER ΑΛΙΕΙΑΣ επικεντρώνεται στην παράκτια ανάπτυξη, το LEADER ΓΕΩΡΓΙΑΣ στα τοπικά προϊόντα, το LEADER ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ έχει μεγάλο βάρος σε επενδύσεις δημοσίου ενδιαφέροντος για το περιβάλλον, για τον πολιτισμό αλλά και για την επιχειρηματικότητα με εξειδίκευση με καινοτομία. Όλα αυτά  θα πρέπει να συνδυαστούν.   

Το καθένα από αυτά τα προγράμματα έχει τη δική του στοχοθεσία αλλά όλα μαζί στοχεύουν σε ένα πράγμα, την ανάπτυξη. Επομένως πρέπει να υπάρχει για εμάς, αυτό που αναγνωρίσαμε και διαγνώσαμε, είναι μια σωστή αναπτυξιακή στρατηγική και να είναι ενιαία.  

Προσπαθήσαμε -και ήταν πολύ δύσκολο- να σχεδιάσουμε μια ενιαία στρατηγική, θα παλέψουμε να καταφέρουμε να ξεκινήσει έχοντας μάθει πολλά από τα τελευταία χρόνια, για μένα κρίσιμη παράμετρος είναι η συνεργασία με τις διαχειριστικές αρχές και ο σεβασμός, και από τις δύο πλευρές. 

Και άλλη μια κρίσιμη παράμετρος η συνεργασία των διαχειριστικών αρχών μεταξύ τους. 

Όμως υπάρχει το παράδοξο του πληθωρισμού σε χρηματοδοτικά εργαλεία, συνεπώς πρέπει να καταστήσουμε σαφές ότι το LEADER, στην επόμενη περίοδο πρέπει να επικεντρωθεί και να εξειδικευτεί, να δώσουμε ακόμη μεγαλύτερη έμφαση στο χαρακτήρα κινήτρου. 

Το LEADER, το λέω και το επαναλαμβάνω συνεχώς δεν είναι ένα απλό χρηματοδοτικό εργαλείο, για αυτό είναι και πιο δύσκολο ίσως, είναι μια μέθοδος μια φιλοσοφία, δεν είναι απλά ένα αποζημιωτικό εργαλείο. 

Πρέπει να δώσουμε ακόμη μεγαλύτερη έμφαση στις ευκαιρίες για τους νέους, για τη ποιότητα ζωής στα χωριά, να σταματήσει η «δαιμονοποίηση» της λέξης καινοτομία, να αρχίσει να φαίνεται η καινοτομία να μην την αποφεύγουμε ως κοινωνία, να φροντίσουμε τους φυσικούς μας πόρους, να διαφυλάξουμε το περιβάλλον, τα φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής δεν είναι τυχαία και εμείς τα προκαλούμε, είναι εδώ και μας επηρεάζουν άμεσα. 

Δεν κρύβω ότι υπάρχει προβληματισμός γιατί διαισθάνομαι ένα κορεσμό, μια έλλειψη κινήτρων για κάτι καινούργιο, κάτι διαφορετικό, πρέπει να βρούμε όλοι μαζί ένα νέο και πιο φρέσκο προσανατολισμό, μια νέα δυναμική. 

Ίσως δεν είναι σωστό να ερμηνεύω αλλά εκτιμώ, ότι χρειάζεται μια νέα πνοή στη τοπική κοινωνία μια έμπνευση, μεγαλύτερη φαντασία, λιγότερος συντηρητισμός». 

Εσείς τι θα ζητούσατε για τα χρόνια που έρχονται; 

«Απλοποίηση. Πραγματική όμως απλοποίηση. Στην Ελλάδα έχουμε μάθει να λειτουργούμε με τη λογική των ελιγμών και αυτό δημιούργησε ένα φαύλο κύκλο σύνθετων και πολύπλοκων διαδικασιών στην υλοποίηση και στη διαχείριση του σχεδιασμού.  Αυτή η συνθήκη πρέπει να αλλάξει. Να υπάρχει σεβασμός σε κανόνες και από πλευράς των επιχειρηματιών/δικαιούχων αλλά και σεβασμός από πλευράς των διαχειριστών και των συστημάτων διαχείρισης.  

Με λίγα λόγια όμως το κυριότερο είναι να μπορέσουμε όλοι να επικεντρώσουμε όλες μας τις δυνάμεις σε ένα όραμα: Να γίνεται όλο και περισσότερο αυτός ο τόπος ένας τόπος που αξίζει να ζεις και οι νέοι άνθρωποι του να έχουν ευκαιρίες».