Το Αμπελικό είναι το χωριό στα όρια του πευκοδάσους, επάνω στο πέρασμα του ποταμού των νερόμυλων, από τα Καμπιά του Ολύμπου στην έξοδο του Βούρκου ποταμού. Στο χωριό υπήρξαν Τούρκοι, όπως φανερώνει η θέση Τζαμί, χαμηλά, στο ποτάμι, κοντά στην εκκλησιά του Αι Νικόλα, του 1805, στην θέση του παρεκκλησιού της Αγίας Αικατερίνης. Στήλη στο μουσείο του χωριού, προέρχεται μάλλον από κρήνη, με το μισοφέγγαρο. Επίσης παραμένει η ύπαρξη τους στην άγραφη παράδοση (ότι μένουν αρκετοί σε τούρκικα σπίτια, ότι υπήρχε στοά ανάμεσα στο τζαμί και στον πύργο κα.). Οι Τούρκοι δεν αναφέρονται πουθενά. *Το 1548, το Anbeliko του Ναχιγιέ Kelemye, έχει 139 χριστιανικά σπίτια και συνεχίζει το ίδιο στις αναφορές του 1850, 1863 και 1909. Το 1548 πληρώνει 12.591 Α φόρο, κύρια για σιτάρι και αμπέλια (μάλλον το όνομα του εδώ οφείλεται), για ελιές και άλλα προϊόντα, ανάμεσα στα οποία και κάστανα. Επίσης φόρο «για εστίες πίσσας», δηλαδή «εκμετάλλευση του πευκοδάσους και του ρετσινιού». Έχει τρεις νερόμυλους (όσους και τώρα) και ένα ελαιόμυλο** Ο Πύργος, βρίσκεται στο κέντρο του χωριού, στην ανατολική του πλαγιά. Πρόκειται για Μεσαιωνικό Πύργο, τετράγωνης κάτοψης (5,3Χ5,4 μ.), με σωζόμενο ύψος 16 περίπου μέτρα, που καλύπτεται από τετράρριχτη κεραμοσκεπή. Είναι κατασκευασμένος με αλάξευτο ασβεστόλιθο και ντόπιο ιγνιβρίτη, με λαξευμένους λίθους στις γωνίες, όπου φέρει και στήλες από τουβλάκια, των κτισμάτων της Τουρκοκρατίας και το σύμβολο κυπαρίσσι (λίθινο) των μαστόρων. Έχει πάχος τοίχων το ένα μέτρο και είχε δεξαμενή νερού στο υπόγειο. Φέρει μικρή θύρα στην βορινή πλευρά η οποία ήταν υπερυψωμένη «3 πήχες από το έδαφος» (Αρχοντόπουλος 1894), πριν διαμορφωθεί ο χώρος.* Το αμυντικό αυτό κτίσμα, της πρώιμης Τουρκοκρατίας, ίσως έδρα φρουράς για την διαχείριση των δασικών προϊόντων της περιοχής, φέρει δύο παράθυρα δυτικά, στους δύο άνω ορόφους και ένα στην βορινή πλευρά, επάνω από την πύλη. Φέρουν «Αραβικό», οξύληκτο τόξο, λίθινο ανακουφιστικό τόξο και θύρωμα από ορθογώνιους πεσσούς ιγκνιβρίτη. Τα στοιχεία αυτά, το χρονολογούν στην μεταβυζαντινή περίοδο της Τουρκοκρατίας, ίσως της πρώιμης και όχι της Γενοβέζικης περιόδου, όπως θεωρείται από ερευνητές και ειδικούς. Τώρα ανακαινίζεται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων και θα αποτελέσει πόλο έλξης των επισκεπτών, όπως και το Μουσείο δίπλα στην εκκλησία του χωριού.

Μάκης Αξιώτης Περπατώντας τη Λέσβο τομ Β.σελ.607 **Κώστας Καμπουρίδης Η Λέσβος τον 16^ο αι. 2017, σελ 509

με την σκιά του στο χωριό

έως 16 μέτρα, αμυντικό κτίσμα

με τρία «Αραβικά παράθυρα»

και το κυπαρίσσι του μάστορα

στο μέσον του χωριού

Τουρκικό κτίσμα με το τζαμί κοντά στην Εκκλησιά

με απομεινάρια στην πέτρα