Το Καστέλι της Αγιάσου-Κάστρο του Αυγερινού 

Το Καστέλι της Αγιάσου, βρίσκεται στο βραχώδες ύψωμα, δυτικά της κωμόπολης, με φόντο τον υπέροχο Όλυμπο. Η βαθειά ρεματιά της Περασιάς το χωρίζει από την Αγιάσο, στα ανατολικά και της Καρκαβούρας, στα δυτικά, από τις πλαγιές του βουνού, όλες πευκόφυτες, τώρα εκτάσεις. Παλαιά έρευνα διαπίστωσε την πιθανή ύπαρξη αρχαίου οχυρού στη θέση του (Όστρακα τεφρών και μελαμβαφών αγγείων, νόμισμα Billon).

1. Πρόκειται για μικρής έκτασης, μεσαιωνικό Καστράκι, κατασκευασμένο από αλάξευτο ασβεστόλιθο και ισχυρό κουρασάνι, πολυγωνικής κάτοψης. Το πάχος του τείχους της ανατολικής πλευράς (ορατό και διατηρημένο σε αρκετό ύψος) είναι 1,60 μ., το γκρεμισμένο της βορινής, 1,80 μ. Στη δυτική πλευρά, επάνω από το λιθόστρωτο πρόσβασης, παρατηρείται φάση με μεγάλους λίθους και ίσως η ύπαρξη της εισόδου. Το καστράκι, στην δυτική πλευρά, ήταν επικλινές και τώρα είναι διαμορφωμένο σε σέτια. Υπήρχαν δύο υπόγειες δεξαμενές (cisternae), η μια από τις οποίες, διατηρείται δίπλα στο εκκλησάκι του Ταξιάρχη, με μαρμάρινο επιστόμιο του 1904. Επίσης υπάρχει ωραία μαρμάρινη κρήνη. Το 2013, η επιτόπια έρευνα εντόπισε τον ερειπιώνα Μεσαιωνικού οικισμού, από θεμέλια σπιτιών και σκόρπιους λίθους (ασβεστόλιθους), στην δυτική πλευρά του υψώματος, έως το χείλος της χαράδρας της Καρκαβούρας και στο βόρειο τμήμα, αμέσως κάτω από το τείχος του οχυρού. Άφθονη Μεσαιωνική κεραμική από πιθάρια, άγραφα χρηστικά σκεύη, κεραμίδια και τούβλα και όστρακα κτενωτών και εφυαλωμένων αγγείων βρίσκεται στον χώρο. Νομισματικά ευρήματα ανήκαν στους Μεσοβυζαντινούς χρόνους (8ος-9ος αι) και μετά στα χρόνια των Γατελούζων (1355-1462). Η Αγία Σιών με την Παναγιά της, τον Όλυμπο (σαν αγιάσος) και τις πηγές του, αναφέρεται στην περιοδεία του Λατίνου Αρχιεπισκόπου Μυτιλήνης, Λεονάρδου του Χίου, το 1447, χωρίς αναφορά στο Κάστρο. 
2. Μετά την άλωση η Αγιάσος, στα Οθωμανικά κατάστιχα του 1548, αναφέρεται με αρχικό όνομα το Αυγερινός και μετά σαν Αγιάσος (Avyerinos nam-i digger Ayaso). Ένας οικισμός με 144 χριστιανικά σπίτια, με φορολογία 9900 Α, με παραγωγή σιταριού (1516 Α), μούστου (900 Α), κάστανων (856 Α) και πολλών άλλων προϊόντων. Ο Αυγερινός, το 1548, σίγουρα ο πρώτος οικισμός, γύρω από το κάστρο, είναι πια «καλλιεργήσιμη γη» (Mezra Perdorfin-Avyerinos).
3. Θεωρώ λοιπόν, ότι το αναφερόμενο «Κάστρο του Αυγερινού» με τον οικισμό του, που αναφέρεται κατά την άλωση από τους Τούρκους, βρισκόταν εδώ και εγκαταλείφθηκε, με τους κατοίκους να εγκαθίστανται σιγά-σιγά, στην Κωμόπολη της Παναγιάς. Το κάστρο ερημώνεται μετά την άλωση. Ίσως να διατηρήθηκε Οθωμανική Φρουρά σ’ αυτό.

1.Mάκης Αξιώτης Εφ. Εμπρός 24/9/1998. 

2.Α. Δ. Μαζαράκης Λεονάρδος ο Χίος (1395-1459) Μυτιλήνη 2020,σελ125 

3.Κώστας Καμπουρίδης. Η Λέσβος τον 16ο αι Θεσσαλονίκη 2016 σελ 483 

Η Αγία Σιών με φόντο το Κάστρο του Αυγερινού 

Το ανατολικό τείχος 

Το δυτικό τείχος επάνω από την πατωμένη 

Το επιστόμιο της υπόγειας δεξαμενής 

Ο Οικισμός στον γκρεμό της Καρκαβούρας  

με μεσαιωνική κεραμική 

και χαρακτηριστικά τούβλα