Σημερινή πρωτεύουσα του κάμπου, το 1548 (πρώτη αναφορά) έρχεται δεύτερο, μετά την πρωτεύουσα του Ναχιγιέ Kelemye, σε πληθυσμό (148 σπίτια)! Με 90 σπίτια, το χριστιανικό Ιpyoz του 1548, καλλιεργεί κύρια σιτάρι και αμπέλια στον κάμπο (φορολογία 1744 Α!!! και 876 Α για τον μούστο). Παράγει λάδι, σύκα από τότε (336 Α), κουκιά, ελιές, σουσάμι, ρεβιθιά, μαυρομάτικα φασόλια, καρύδια, αμύγδαλα, λινάρι, βαμβάκι, κουκούλια, έχει λίγες κυψέλες, μπαχτσέδες, μποστάνια, κάστανα, γουρούνια και δύο νερόμυλους (άγνωστη η θέση τους), με ιδιοκτήτες τον Γιάννη Μιχαήλ και τον Τούρκο Αχμέτ! Ξερόμυλοι, πληρώνουν μόνο 30 Α ο καθένας! Τότε, το 1567 το αναφέρει και ο Μητροπολιτικός κώδικας! Μετά ερχόμαστε στον 19^ο αιώνα. Έχει κτιστεί η υπέροχη μεγάλη του εκκλησία, ο Άγιος Προκόπιος, το 1741 (Συνοδικό γράμμα ΑΨΜΑ)στην θέση του ναού του Αγίου Πολύκαρπου (αν και στην είσοδο γράφουν 1746) και το 1850, ο Σταυράκης Αναγνώστης του αφιερώνει αρκετές σειρές στην Λεσβιάδα Ωδή! Χριστιανοί και Τούρκοι πια, με 160 σπίτια, το ναό, τα άφθονα φρούτα και την ελονοσία, λόγω της υγρασίας (φθινοπωρινοί περιοδικοί πυρετοί). Ο Αρχοντόπουλος το 1894 σημειώνει (Ήπειος) 150 χριστιανικά σπίτια και 50 οθωμανικά! Έχει κτιστεί το σχολείο αρένων του 1877, στην θέση «Καστρέλλι» (ίσως το χωριουδάκι Πύργος του 1548)! Στις αρχές του 20^ου αι. το 1905 (Τάξης) μετράει 170 χριστιανικά σπίτια και 70 οθωμανικά! Οι Τούρκοι έχουν Τέμενος (το οποίο ερειπωμένο βρίσκεται χαμηλά) και σχολείο δίπλα του (καθώς και τα μεζάρια)! Αναφέρονται τα φρούτα, αλλά και τα «καλύτερα στη νήσο σύκα»! Τότε αναφέρεται και ένα ατμοκίνητο ελαιοτριβείο! Πρέπει να αναφέρεται στο ελαιοτριβείο, μετά το χωριό του Βασιλέλλη, που ανήκε στον Μπεκήρ Μπέη, μέσα στο ομώνυμο τσιφλίκι του! Γιατί τα άλλα δύο σημερινά ελαιοτριβεία ήταν ελαιόμυλοι τότε! Του Αλαμανέλλη ανήκε σε Τούρκο που αγοράστηκε το 1924! Το Μυλέλι ήταν επίσης χειροκίνητος ελαιόμυλος του Προκόπη Παρασκευούλη που δούλευε μέχρι το 1936 (θα αναφερθούμε σ’ αυτά σε άλλο άρθρο)! Βλέπουμε τους Τούρκους στο χωριό καθώς και την πρωτοκαθεδρία της ελιάς, σαν προϊόν επιβίωσης, μαζί με τα μποστάνια, τα οπωροφόρα και τα σύκα! Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Ισέπ Καπακτσή, που έχτισε το μεγάλο, ωραίο σπίτι δίπλα στον δρόμο της αγοράς, στα 1904 (μέσα σε ανάγλυφο στεφάνι το 1324 από Εγίρας), που πρόσφατα ανακαινίστηκε από τον σημερινό ιδιοκτήτη! Αυτός βαφτίστηκε χριστιανός (Λευτέρης) και στην κατοχή από τους Γερμανούς, τουφεκίστηκε στα Τσαμάκια της Μυτιλήνης, γιατί συμμετείχε στην Αντίσταση!!*

Βιβλιογραφία: Κώστας Καμπουρίδης, Μάκης Αξιώτης («Στα Χνάρια τα Παλιά» και «Περπατώντας τη Λέσβο») και ο ρέκτης Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Βαγγέλης Σάλτας!

* Υπάρχουν και αντικρουόμενες απόψεις που αφορούν τη Νεότερη Ιστορική Έρευνα

η άλλη μαρμάρινη βρύση μέσα στην αυλή

του πολιούχου του χωριού

το ερειπωμένο Τζαμί του χωριού

το σπίτι του Ισέπ Καπακτσή

αλλά και το δεύτερο Τζαμί, τώρα σπίτι, στην θέση του Πύργου!

το Μυλέλι με την υπέροχη καπνοδόχο

στο ωραίο, μεγάλο χωριό!