Το σημερινό Αδραμύττι, 42 χιλ. από το Αϊβαλί και το επίνειο του Ακτσάι, έχουν πια ενωθεί από συγκροτήματα πολυκατοικιών, από μεζονέτες και ξενοδοχεία. Εκεί και το «Corfez Hastanesi», το ιδιωτικό νοσοκομείο που είχε ανοίξει γραφείο και στη Μυτιλήνη. Ίσως η κρίση να μην ευδοκίμησε αυτή την «επιχείρηση», οι «οδουτίατροι» όμως του Αϊβαλιού κάνουν χρυσές δουλειές.

Μια σύγχρονη πόλη με ένα αξιόλογο παλιό κτίσμα του 1231, το Κουρσουνλού τζαμί, χτισμένο από τον Γιουσούφ Μπέη, θεωρείται χωρίς αρχαιολογικές αποδείξεις ότι κατέχει τη θέση της Τρωικής Υποπλακίης Θήβης, πατρίδας της Χρυσηίδος, που αναγκάστηκε να επιστρέψει ο Αγαμέμνονας στο ναό του Απόλλωνα, παίρνοντας μετά τη Βρησηίδα από τον Αχιλλέα, που καταγόταν από τη Λυρνησσό. Βρισκόμαστε στο Τρωικό «Θήβης Πεδίον», στη μετέπειτα Αδραμυττινή, και η Θήβη στα χρόνια του Στράβωνα αναφέρεται σαν «έρυμνον χωρίον».

Εδώ μέσα από το θρόισμα του αγέρα, που κατηφορίζει από την Ίδη, μέσα στις ασημοπράσινες ελιές, ο ποιητής αρχίζει «Μήνιν άοιδε…». Το 1921 από τους 17.000 κατοίκους, οι 7000 ήταν Έλληνες «κατά το πλείστον Λέσβιοι, όπως και τα περισσότερα από τα 47 χωριά του Καζά.

Αι μεγάλαι ιδιοκτησίαι της πεδιάδος (αμπελώνες, οπωροφόρα, κήποι, ελιές, μορέες και καπνός), τσιφλίκια άλλοτε Τουρκικά, περιήλθον κατά τους τελευταίους χρόνους εις την κυριότητα των Ελλήνων, οι οποίοι περισφίγγουν τους Τούρκους πανταχόθεν και τους εκτοπίζουν δια της δραστηριότητος των και της νοημοσύνης».* Και το 1922, στο επίνειο, το Ακτσάι, απ’ όπου διακινούνταν τα προϊόντα του τόπου, στις μέρες των διωγμών, το λιμανάκι κατέστη τόπος σφαγής, καθώς σε αυτό περίμεναν τα καράβια της σωτηρίας οι Ρωμιοί, πολλοί από τους οποίους ποτέ δεν επιβιβάστηκαν σ’ αυτά **. «Κάμψαντι δε το Λεκτόν, αναχείται κόλπος μέγας, ον η Ιδη ποιεί προς την ήπειρον αποχωρούσα… καλούσι δ’οι μεν Ιδαίον κόλπον, οι δ’Αδραμυττινόν» λέγει ο Στράβωνας, ερχόμενος από τα βόρεια (ΙΓ’ 1.6).

Το Αδραμύττιον, του Άδραμυ, που τον βλέπουμε και σε ξενοδοχεία με θερμά λουτρά, από την παραλιακή του αρχαία θέση, μετά από μια επιδρομή πειρατών, ίσως του γνωστού Τζαχά τον 11 μ.Χ. αι., έρχεται στην προστασία της Ίδης, που πρόσφερε δρόμους διαφυγής, μέσα στα απάτητα της φαράγγια. Είχε πάντα το μικρό της επίνειο Ακτσάι ή Αξιά, 9 χιλιόμετρα προς τη θάλασσα. Μέχρι το 1921, εμπορευόταν και το χαλκό, από τα ορυχεία της Μπάλιας. Δεν έχουμε πολλά να κάνουμε εδώ, εκτός και αν σκεφτόμαστε την επιβλητική ομορφιά του βουνού.

*Γεωγραφία του Π. Κοντογιάννη 1921

**Οδηγός Αιολία INFO. 2007

Το Θήβης Πεδίον με το σημερινό Αδραμύττι

…με τον απαραίτητο Κεμάλ

…τις τράπεζες του

…τα τζαμιά του

…τα θερμαλιστικά του Hotel

…την στοιχημένη οικοδόμηση πίσω από τη θρησκεία

…με το Αδραμύττιον στο χάρτη του Πτολεμαίου (200 μ.Χ.)

…κάτω από την χιονισμένη Ίδη

…και τους Οδουτίατρους του Αϊβαλιού