Ο Μπέρτολντ Μπρεχτ μετά τη δεύτερη θεατρική περίοδο του Μπερλίνερ Ανσάμπλ που ίδρυσε με την Χέλενε Βάιγκελ, έκδωσε ένα βιβλίο με τίτλο «θεατρική δουλειά» δίνοντας πληροφορίες για τις μεθόδους δουλειάς του. Σε ραδιοφωνική συζήτηση του 1952 για το βιβλίο αυτό, είπε: «θέλουμε να περιγράφουμε στη σκηνή τη ζωή όπως είναι στην πραγματικότητα, και μάλιστα με έναν τέτοιο τρόπο, ώστε αυτός που τη βλέπει να γίνεται πιο ικανός να την αντιμετωπίζει.» Δυο χρόνια αργότερα, συμπληρώνει: «όλες οι τέχνες, συμβάλλουν στη μεγαλύτερη τέχνη, την τέχνη της ζωής»!

Νωρίτερα, το 1927, σημείωνε: «θα ήθελα να κάνω μια τέχνη, που να αγγίζει τα πιο βαθιά και πιο σπουδαία πράγματα, και που να ζει χίλια χρόνια». Ήθελε να παρεμβάλει σ’ ένα έργο μια σκηνή που διαδραματίζεται στην αγορά σιταριού του Σικάγου. Μελετά τη λειτουργία των χρηματιστηρίων και βρίσκει στον Μαρξ τις απαραίτητες πληροφορίες. Ανακαλύπτει σημαντικές σκέψεις, γνώσεις και μεθόδους θεώρησης, ιδιαίτερα τον απασχολεί το γεγονός, ότι οι τρόποι συμπεριφοράς των ανθρώπων διαμορφώνονται ανάλογα με τις κοινωνικές συνθήκες. Αυτό το έκφρασε ποιητικά στην «Όπερα της πεντάρας»(πρώτη παράσταση 1928): «θάμασταν καλοί και όχι τόσο αγροίκοι / οι συνθήκες όμως δεν μας ευνοούν.»...

Το υλικό που προτιμά πρέπει να προσφέρει παραστατικά παραδείγματα για την κατανόηση αυτών των συναρτήσεων. Ο «καλός άνθρωπος του Σετσουάν» θέλει να βοηθήσει τους φτωχούς, αλλά απειλείται να καταστραφεί ο ίδιος, λόγω της μεγάλης αθλιότητας, αντιστέκεται, μεταμορφωμένος προσωρινά σε κακό άνθρωπο. Ο μισάνθρωπος γαιοκτήμονας Πουντίλα, γίνεται φιλάνθρωπος σε κατάσταση μέθης. Η πραγματεύτρα Κουράγιο, που σαν μάνα ήθελε να γλυτώσει τα παιδιά της απ’ τον πόλεμο, τα χάνει στον πόλεμο με το εμπόριο της. Σε όλες τις περιπτώσεις οι άνθρωποι εμποδίζονται από τις συνθήκες να είναι καλοί. Η τρομερή σχιζοφρένεια στην οποία οδηγούνται, έχει τις αιτίες της στις κοινωνικές συνθήκες.

Η δυσαρέσκεια για τις καταστάσεις που περιορίζουν ή και καθιστούν αδύνατη την ανθρώπινη συμπεριφορά, περικλείει στον Μπέρτολντ Μπρεχτ την έκκληση για αλλαγές. Το 1926 είχε πει σε μια συνέντευξη: «Εγώ απλά παρουσιάζω τις καταστάσεις για να αφήσω το κοινό να σκεφτεί μόνο του.» Η φρίκη του φασισμού που επέδρασε βαθιά στη ζωή του και ο βάρβαρος Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος παρακινούν τον Μπρεχτ σε πιο δυνατές και με ευθύτητα διατυπωμένες εκκλήσεις για την αλλαγή του κόσμου. Πρώτιστο καθήκον γι’ αυτόν η ανατροπή των φασιστών δυναστών, αλλά αναγνωρίζει και τη συσχέτιση του φασισμού και του πολέμου με τη μορφή των σχέσεων ιδιοκτησίας. Θεωρεί τον πόλεμο δυνατό, όσο υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να βγάζουν κέρδος από αυτόν!

Η τέχνη της ζωής δεν σημαίνει γι’ αυτόν μόνο την τέχνη για την ποιοτική διαμόρφωση της δικής του ζωής, αλλά τη δημιουργία προϋποθέσεων για μια ανθρώπινη ζωή. Στην ομιλία του με τη ευκαιρία της απονομής του Διεθνούς Βραβείου Ειρήνης το 1954 στη Μόσχα, τονίζει τη μεγάλη σημασία της ειρήνης σαν βάση «όλων των ανθρωπιστικών δραστηριοτήτων, όλων των τεχνών, μαζί και της τέχνης να ζει κανείς». Η «φιλικότητα» είναι το σύμβολο του για την κατάσταση ενός κόσμου, απαλλαγμένου από τη δουλεία, την εκμετάλλευση, τον πόλεμο και την καταστροφή...

Η τέχνη με την οποία επιδιώκει έναν τόσον υψηλό στόχο προσανατολίζεται στην αλλαγή, είναι επαναστατική. Οι μεγάλες κοινωνικές αλλαγές όμως, αυτό είναι ξεκάθαρο για τον Μπρεχτ, δεν γίνονται στο θέατρο, αλλά στην πραγματικότητα. Η τέχνη μπορεί να δώσει τα ερεθίσματα για την αναγνώριση των προβλημάτων, τη σκέψη και τη δράση. Ο Μπρεχτ ήθελε να προκαλέσει μια «ενεργή σκέψη», δηλαδή να μπουν σε κίνηση με την τέχνη τέτοιες σκέψεις, που να επιδρούν ενεργά στη στάση και τη δράση. Έτσι επιτυγχάνεται πρακτικά η μεταβολή της τέχνης σε ζωή και στην ιδανική περίπτωση σαν ικανότητα αντιμετώπισης της ζωής!

Η αντιμετώπιση της σημερινής ζωής, σε συνθήκες καπιταλιστικής βαρβαρότητας, προϋποθέτει την παρεμπόδιση γενίκευσης του πολέμου κι ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος. Η εκπληκτική επικαιρότητα του Μπρεχτ προκύπτει από την τεράστια ανάπτυξη των μέσων μαζικής εξόντωσης και την αχαλίνωτη καπιταλιστική σκέψη για εμπορευματοποίηση των πάντων. Η δυνατότητα μετατροπής της Γης σε μια πύρινη σφαίρα είναι σήμερα υπαρκτή. Ποτέ πριν δεν ήταν πιο επιτακτική η αναγκαιότητα ανάπτυξης της τέχνης της ζωής με στόχο τη νίκη της λογικής. Οι άνθρωποι μαθαίνουν από τον Μπρεχτ να σκέφτονται και να θεωρούν σήμερα την τέχνη της ζωής εξασφαλισμένη, μόνον όταν η Γη πάρει τη μορφή μιας σίγουρης κατοικίας για τους ανθρώπους... Μέσα από τον αντιπολεμικό λάκκο των λεόντων,

...ο Δανιήλ.