Την περασμένη Κυριακή το βράδυ βρέθηκα στην παρουσίαση ενός βιβλίου μιας φίλης, κοινωνικής ανθρωπολόγου, σε ξενοδοχείο της Μυτιλήνης. Θέμα του βιβλίου είναι ο εθελοντισμός από «αγάπη» ή «αλληλεγγύη» στη χώρα μας την περασμένη δεκαετία, αλλά στη συζήτηση δεν θα μπορούσαν να λείψουν οι αναφορές στα δικά μας. Όπως όλοι ξέρουμε το 2015 η Λέσβος έγινε ένα πανευρωπαϊκό παράδειγμα αλληλεγγύης. Κόντρα στα φαινόμενα ξενοφοβίας που αναπτύσσονταν στην Ελλάδα αλλά και σε όλη την Ευρώπη, οι πολίτες της Λέσβου ανεξαρτήτως φύλου, κοινωνικής τάξης ή πολιτικών ιδεολογιών άνοιξαν μια αυθόρμητη και αυθεντική αγκαλιά για πρόσφυγες σβήνοντας κάθε φωνή ξενοφοβίας.

Από τότε έχουν αλλάξει πολλά. Έγραφα τον Ιούνιο του 2015 ότι «ξεκίνησε ένα τεράστιο κοινωνικό «πείραμα» όπου θα ‘λεγε κανείς ότι το σύστημα εντυπωσιασμένο από το παράδειγμα της Λέσβου αποφάσισε να τεστάρει τα όρια της κοινωνίας μας. Να δουν πόσο πρέπει να πιεστούν οι κάτοικοι του νησιού για να ακολουθήσουν τα ξενοφοβικά και ρατσιστικά παραδείγματα άλλων περιοχών σε όλη την Ευρώπη». Το τραγικό είναι ότι σήμερα αυτή η πρόβλεψη επιβεβαιώνεται, με την αύξηση των ρατσιστικών εκδηλώσεων εξαιτίας του περιορισμού της μετακίνησης προσφύγων και μεταναστών στα νησιά μας ως τρόπος αποτροπής νέων αφίξεων στην Ευρώπη. Τείχη υψώνονται παντού και εμείς στη Λέσβο δεχόμαστε πολλαπλά τις συνέπειες. Αυτοί που υποστηρίζουν τα τείχη αποκλεισμού των προσφύγων ακόμα και στα νησιά μας ας σκεφτούν ότι το πρώτο τείχος υψώνεται στη Μόρια, όταν η Αστυνομία αποκλείει την έξοδο μεταναστών από το χωριό όταν προσπαθούν να φύγουν εξαιτίας επεισοδίων στο ΚΥΤ και το χωριό υφίσταται τις συνέπειες της παραμονής 7,5 χιλ. ψυχών σε χώρο με υποδομές για 2,5 χιλιάδες. Τείχος αποκλεισμού υψώνεται σε επίπεδο νησιού, όταν αποκλείεται η μετακίνηση προσφύγων και μεταναστών εκτός των ορίων του, εγκλωβίζοντας  χιλιάδες προσφύγων στα νησιά μας. Τείχος υψώνεται στα σύνορα της Ελλάδας, όπως όταν αποκλείστηκε ο βαλκανικός διάδρομος στις αρχές του 2016 που οδηγούσε τους πρόσφυγες στην κεντρική Ευρώπη.

Ο Όρμπαν από την Ουγγαρία, μπορεί να θέλει να υψώνει τείχη παίζοντας το παιχνίδι του φόβου για τους πρόσφυγες για πολιτικά οφέλη, αλλά να είσαι στην Ελλάδα, και ιδιαίτερα στη Λέσβο που βλέπουμε με τα μάτια μας και υφιστάμεθα εμείς μαζί με τους πρόσφυγες τις συνέπειες αυτής της πολιτικής και να υποστηρίζεις ότι το ζήτημα θα λυθεί υψώνοντας τείχη είναι επιεικώς αφελές.            

Στην παρουσίαση του βιβλίου που αναφέρθηκα στην αρχή στο πάνελ των ομιλητών, ήταν 5 γυναίκες. Παρατηρώντας το φαινόμενο της υπεροχής των γυναικών στο πάνελ πρόσεξα μάλιστα ότι από τα 50 περίπου άτομα που παρακολούθησαν την παρουσίαση οι άνδρες ήμασταν λιγότεροι από 10.  Την ίδια ώρα σε άλλο ξενοδοχείο της Μυτιλήνης, πολιτικός απ’ την Αθήνα, φερόμενος ως φιλελεύθερος, έκανε ομιλία για το «έγκλημα των ανοικτών συνόρων» ζηλεύοντας τη δόξα και τα πολιτικά οφέλη του ακροδεξιού άξονα των κυβερνήσεων Ιταλίας, Αυστρίας και Ουγγαρίας που ζητάνε να γίνει η Ελλάδα αποθήκη ψυχών. Ζητώντας να άρουμε την υπογραφή μας από τη συνθήκη της Γενεύης, μίλησε για μετανάστες που πνίγονται στο ένα μέτρο θάλασσας, που «ζουν ζωάρα» στη Λέσβο καλώντας και άλλους συμπατριώτες τους να έρθουν, μίλησε για πράκτορες που επανδρώνουν τις ΜΚΟ, για «εισβολή» μεταναστών που σε άλλες εποχές θα έπρεπε να αντιμετωπίσουμε με όπλα και τώρα δυστυχώς τους καλοδεχόμαστε. Σε βίντεο που κυκλοφόρησε στο ακροατήριο του διέκρινα γύρω στα 25 άτομα με τις γυναίκες να είναι λιγότερες από 5.

Ίσως γιατί τελικά πράγματι η αγάπη, η αλληλεγγύη, η ανθρωπιά σε τελική ανάλυση είναι γένους θηλυκού και εκφράζεται άδολα σαν τη μάνα που αυθόρμητα πέφτει στη φωτιά για το παιδί της χωρίς δεύτερες σκέψεις, και ας καεί. Κάπως έτσι η Λέσβος αντιμετώπισε το προσφυγικό και αυτή τη θηλυκή μας έκφραση δεν πρέπει να την αφήσουμε να ισοπεδωθεί από τις αδίστακτες φωνές που μας ζητούν να χάσουμε την ανθρωπιά μας. Σε τελική ανάλυση στο μέλλον πάλι φτωχοί θα είμαστε αλλά στα εγγόνια μας θα λέμε ότι στα δύσκολα φανήκαμε άνθρωποι. 

Μιχάλης Μπάκας