Τον τελευταίο καιρό νιώθετε ατονία και τις δυνάμεις σας να σας εγκαταλείπουν, ακόμη κι αν η διατροφή σας εμπεριέχει τις απαραίτητες βιταμίνες; Μήπως δεν κοιμάστε ήρεμα το βράδυ;
Ο ύπνος αποτελεί μια πολύ σημαντική βιολογική λειτουργία, κατά τη διάρκεια της οποίας όλα τα συστήματα του οργανισμού χαλαρώνουν και προετοιμάζονται για την επόμενη μέρα. Η στέρησή του δημιουργεί νευρικότητα, υπερένταση, αδυναμία συγκέντρωσης, μάθησης και δημιουργικότητας, ενώ μπορεί να επιφέρει διαταραχή του σωματικού βάρους,  κακή ψυχική διάθεση, ακόμη και προβλήματα υγείας. Κατά μέσο όρο οι άνθρωποι χρειάζονται οκτώ ώρες ύπνου για να εξασφαλίσουν καλή ποιότητα ζωής.
Πολλές είναι οι αιτίες που μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα του ύπνου. Το άγχος και η πίεση της καθημερινότητας, οι αλλαγές στο ωράριο του ύπνου, η ώρα και το μέγεθος του βραδινού γεύματος, αλλά και το σωματικό βάρος. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής πολλές φορές αναγκάζει τους ανθρώπους να καταναλώνουν το κυρίως γεύμα της ημέρας αργά το βράδυ. Όταν καταναλώνουμε ένα γεύμα, η λειτουργία της καρδιάς αυξάνεται για να στείλει  μεγάλη ποσότητα αίματος στο γαστρεντερικό σύστημα, ενώ τα υπόλοιπα συστήματα δίνουν προτεραιότητα στην πραγματοποίηση της πέψης. Για να μπορέσει να ηρεμήσει ο οργανισμός, θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η πέψη. Όταν το βραδινό γεύμα είναι ελαφρύ, δυο - τρεις ώρες είναι αρκετές, ενώ όταν είναι μεγάλο, μπορούν να χρειαστούν περισσότερες ώρες για να σταματήσει η πεπτική λειτουργία. Αν ξεκινήσει η κατάκλιση πριν ολοκληρωθεί η πέψη, η ποιότητα του ύπνου σίγουρα θα επηρεαστεί.
Η σύσταση του βραδινού γεύματος μπορεί να επηρεάσει τη διαδικασία της πέψης και ως αποτέλεσμα και τη διαδικασία του ύπνου. Μεγάλα γεύματα με πολλά λιπαρά, σύνθετα ή τηγανητά τρόφιμα και βαριές σάλτσες, αναγκάζουν το στομάχι να εκκρίνει μεγαλύτερη ποσότητα γαστρικού οξέος για να διασπάσει τα γεύματα και αυτό μπορεί να οδηγήσει εύκολα σε δυσπεψία και καούρες, ακόμη και σε παλινδρόμηση υγρών από το στομάχι στον οισοφάγο (ξινίλες), που επιδεινώνονται όταν ξαπλώνουμε για να κοιμηθούμε. Σε αυτό μπορούν να οδηγήσουν και τα πολλά καρυκεύματα στο βραδινό φαγητό, που καλό είναι να αποφεύγονται ακόμη και από εκείνους που δεν έχουν ευαίσθητο στομάχι. Επιπλέον, όταν τρώμε βιαστικά και δεν αλέθουμε σωστά την τροφή στο στόμα, επιβαρύνουμε την πέψη και τη λειτουργία του στομάχου.
Βέβαια, η λύση δεν είναι να πηγαίνουμε για ύπνο με άδειο στομάχι. Η πείνα μπορεί και αυτή να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα του ύπνου, γιατί ο οργανισμός δεν μπορεί να χαλαρώσει όταν έχει ανάγκη από τροφή. Προσπαθήστε να καταναλώσετε το βραδινό σας γεύμα δυο - τέσσερις ώρες (ανάλογα με το μέγεθός του) πριν την κατάκλιση, ενώ αν πεινάσετε ξανά, ένα ποτήρι γάλα ή ένα φρούτο ή ακόμη και μία φέτα ψωμί με ένα κομμάτι τυρί θα είναι μια καλή επιλογή.
Δεν μπορούμε να παραλείψουμε τη σημασία του φυσιολογικού σωματικού βάρους για την καλή ποιότητα του ύπνου. Οι παχύσαρκοι άνθρωποι και ειδικά όσοι πάσχουν από κεντρική παχυσαρκία (κατανομή λίπους στην περιοχή της κοιλιάς) έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, ταχυκαρδίες, ακόμη και αποφρακτική άπνοια. Η υπνική άπνοια είναι το φαινόμενο εκείνο κατά το οποίο το δυνατό ροχαλητό διακόπτεται από συχνά επεισόδια πλήρους απόφραξης της αναπνοής και αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να οδηγήσει μέχρι και σε θάνατο.
Καλή ποιότητα ύπνου εξασφαλίζει, εκτός από το φυσιολογικό σωματικό βάρος και την προσεγμένη διατροφή, η σωματική άσκηση. Έχουμε αναφερθεί πολλές φορές στην αγχολυτική δράση της άσκησης, που επιτρέπει στον οργανισμό να χαλαρώσει από το συσσωρευμένο στρες ενώ παράλληλα βελτιώνει την αναπνευστική λειτουργία. Όσο σημαντική κι αν είναι η σωστή ενυδάτωση του οργανισμού, αποφεύγετε να καταναλώνετε υγρά ή σκέτο νερό για περίπου μία με μιάμιση ώρα πριν κοιμηθείτε, ώστε να μην αναγκάζεστε να διακόπτετε τον ύπνο σας μέσα στη νύχτα. Ακόμη κι αν υπάρχει η άποψη ότι το αλκοόλ μάς χαλαρώνει, η κατανάλωσή του συνδέεται πολλές φορές με κακή ποιότητα ύπνου. Από την άλλη, η καφεΐνη που υπάρχει στον καφέ, στο τσάι, στα αναψυκτικά τύπου κόλα αυξάνει τη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος και εμποδίζει τον οργανισμό να χαλαρώσει και να αφεθεί σε έναν ξεκούραστο ύπνο.
Ακόμη κι αν πολλοί άνθρωποι πιστεύουν πως τους βοηθάει, οι ειδικοί υποστηρίζουν πως όταν κοιμόμαστε με ανοιχτή την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο ή γενικά όταν υπάρχει κάποιος ήχος ή φως στο δωμάτιο, το νευρικό μας σύστημα δεν καταφέρνει να ηρεμήσει αρκετά ώστε να ξεκουραστούμε. Ας μην ξεχνάμε πως ο ύπνος είναι η καλύτερη τροφή για σώμα και πνεύμα και οφείλουμε να μην αφήνουμε τίποτα να μας τον στερεί.

* Η Χαρά Κουτρολού είναι  κλινική διαιτολόγος - διατροφολόγος, πτυχιούχος Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών.