Εμπρός Εβδομαδίαια Εφημερίδα Νομού Λέσβου - Γυμνασιάρχου Ολυμπίου 4 - Mυτιλήνη - 81100
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΥΓΕΙΑ
Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών αποτελεί το πιο συνηθισμένο ορμονικό πρόβλημα σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Είναι ένα κληρονομικό σύνδρομο που εμφανίζει το 8% - 10% των γυναικών σήμερα. Το Σύνδρομο αυτό παρουσιάζει ετερογένεια στην εκδήλωση των συμπτωμάτων και στην έντασή τους σε κάθε γυναίκα. Γι’ αυτόν το λόγο η θεραπευτική προσέγγιση είναι εξατομικευμένη.
Πολυκυστικές ονομάζονται οι ωοθήκες που διαθέτουν πολλές μικρές κύστες (ωοθηλάκια) στην περιφέρειά τους και η διάγνωση γίνεται με υπέρηχο. Σήμερα, το 20% - 33% των γυναικών αναπαραγωγική ηλικίας εμφανίζει πολυκυστικές ωοθήκες. Για να γίνει, όμως, η διάγνωση ότι μια γυναίκα πάσχει από το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, θα πρέπει να συνυπάρχουν δύο τουλάχιστον από τις εξής διαταραχές: 1) αυξημένα επίπεδα ανδρικών ορμονών (υπερανδρογοναιμία), 2) διαταραχές του κύκλου (ολιγομηνόρροια ή αμηνόρροια) και 3) πολυκυστική μορφολογία των ωοθηκών.
Οι γυναίκες που φέρουν το ΣΠΩ (PCOS), εμφανίζουν ακμή, αυξημένη τριχοφυΐα σε ορμονοεξαρτώμενες περιοχές (παρειές, πηγούνι, γραμμή κοιλιάς, περιοχή γύρω από τις θηλές), παχυσαρκία (κυρίως κεντρική, με συσσώρευση λίπους στην κοιλιακή χώρα), ασταθής εμμηνορρυσία (ο κύκλος περιόδου δεν έρχεται σε τακτά χρονικά διαστήματα και μπορεί να απουσιάσει και μήνες) και άλλες ανωμαλίες, όπως υπογονιμότητα, υπερινσουλιναιμία και αντίσταση στην ινσουλίνη με κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη, υπερλιπιδαιμία και κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα.
Η εμφάνιση του Συνδρόμου έχει γονιδιακά αίτια. Το γονίδιο αυτό θα εκδηλωθεί όταν συνυπάρξουν και οι κατάλληλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως αύξηση βάρους, διατροφή κακής ποιότητας (αυξημένη κατανάλωση λίπους, ζάχαρης, αλατιού, τυποποιημένων τροφίμων, τροφίμων τύπου junk food) και καθιστική ζωή. Και ενώ η αύξηση βάρους οδηγεί στην εμφάνιση των συμπτωμάτων σε μια κοπέλα που φέρει το σχετικό γονίδιο, είναι το ίδιο το Σύνδρομο που δυσκολεύει την απώλεια βάρους όταν έχει εκδηλωθεί. Με απλά λόγια, η αύξηση βάρους οδηγεί στο Σύνδρομο και το Σύνδρομο οδηγεί σε περαιτέρω αύξηση βάρους. Η θεραπευτική προσέγγιση με υποθερμιδική διατροφή και άσκηση εστιάζει στο να μειώσει αυτή την αλληλεπίδραση.
Συνήθως οι γυναίκες που πάσχουν από ΣΠΩ εμφανίζουν παχυσαρκία σε ποσοστό περίπου 50%. Οι ορμονικές διαταραχές που συνοδεύουν το Σύνδρομο, καθιστούν εύκολη την αύξηση βάρους και πολλές φορές είναι αυτή η αφορμή που οδηγεί τις γυναίκες σε ιατρικές εξετάσεις. Μπορεί να μην πάσχουν όλες οι γυναίκες με ΣΠΩ από παχυσαρκία, έχουν όμως ως κοινό χαρακτηριστικό την αυξημένη εναπόθεση λίπους στην κοιλιακή χώρα.
Δεν πρέπει να παραβλέπουμε πως η ψυχολογία των γυναικών με ΣΠΩ επηρεάζεται αρνητικά από την ένταση των συμπτωμάτων που εμφανίζουν. Η δυσκολία να απαλλαγούν από το περιττό βάρος τις απογοητεύει και τις αναγκάζει πολλές φορές να περιορίζουν την κοινωνικότητά τους. Η ακμή επηρεάζει την εικόνα του δέρματός τους, με αποτέλεσμα να μη νιώθουν επιθυμητές από το άλλο φύλο, ενώ η υπερτρίχωση μειώνει το αίσθημα της θηλυκότητας που έχει κάθε γυναίκα και αυξάνει το αίσθημα της ντροπής απέναντι στο ίδιο αλλά και στο αντίθετο φύλο.
Επειδή το Σύνδρομο αυτό μπορεί να ξεκινήσει από τα πρώτα εφηβικά χρόνια, που τα μικρά κορίτσια έχουν ακόμη πιο ευαίσθητη ψυχολογία και είναι πολύ πιο εύκολοι οι ψυχικοί τραυματισμοί, οι γονείς και κυρίως η μητέρα θα πρέπει να βρίσκεται κοντά στην κόρη της και να ενθαρρύνει τη θεραπεία (διατροφική ή φαρμακευτική, ή συνδυασμός τους) που απαιτείται.
Η ανακούφιση από τα συμπτώματα, αλλά και η βελτίωση του ορμονικού και λιπιδαιμικού προφίλ, καθιστά επιτακτική την απαλλαγή από το περιττό βάρος, όσο μειωμένος κι αν είναι ο ρυθμός απώλειας βάρους σε άτομα με ΣΠΩ. Το σχήμα διατροφής που είναι κατάλληλο και προωθεί την απώλεια βάρους και λίπους σε γυναίκες με ΣΠΩ, ακολουθεί τα διαβητικά πρότυπα. Αυτό περιλαμβάνει μικρά και συχνά γεύματα (ανά τρεις ώρες), σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας, με ισορροπημένη κατανομή στα τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες (γάλα, γιαούρτι, φρούτα, ψωμί, ρύζι, ζυμαρικά, πατάτα, αρακάς, καλαμπόκι, όσπρια, δημητριακά, κάστανα, λαχανικά, ζάχαρη, μέλι, γλυκά, μπισκότα). Η μείωση των απλών υδατανθράκων (ζάχαρη, μέλι) και η αύξηση των σύνθετων υδατανθράκων και των προϊόντων ολικής άλεσης δεν επιτρέπουν την απότομη αύξηση του σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα και βοηθούν τη ρύθμιση της έκκρισης της ινσουλίνης (που στις περιπτώσεις τού ΣΠΩ υπερεκκρίνεται και προκαλεί αύξηση βάρους και συσσώρευση λίπους). Η μεσογειακή διατροφή που χαρακτηρίζεται από ποικιλία φρούτων και λαχανικών, αυξημένη κατανάλωση ψαριού και οσπρίων και μειωμένη κατανάλωση κορεσμένου λίπους (ζωικό λίπος), είναι ιδανική και για τη βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ (υπερχοληστερολαιμία, υπερτριγλυκεριδαιμία).
Η καθημερινή άσκηση είναι αναπόσπαστο κομμάτι σε αυτή την προσπάθεια, όχι τόσο για τις θερμίδες που θα κάψει η γυναίκα με ΣΠΩ, όσο για την καλύτερη απορρόφηση της γλυκόζης από τα κύτταρα και την καλύτερη ρύθμιση της ινσουλίνης, του ορμονικού προφίλ, αλλά και του λιπιδαιμικού. Η κατάλληλη άσκηση είναι αεροβική (περπάτημα, τρέξιμο, ποδήλατο, κολύμπι, χορός) και θα πρέπει να έχει διάρκεια τουλάχιστον 20 λεπτά σε μια μέτρια ένταση.
Όσον αφορά στη φαρμακευτική αγωγή, οι ενδοκρινολόγοι είναι οι κατάλληλοι γιατροί που θα κρίνουν αν η προσέγγιση θα είναι μόνο από πλευράς απώλειας βάρους ή θα προτείνουν, μετά από εξετάσεις, διάφορα σχήματα ανάλογα με τα συμπτώματα της κοπέλας που πάσχει από ΣΠΩ [αντισυλληπτική αγωγή με συνύπαρξη αντιανδρογόνων, μεμονωμένα αντιανδρογόνα, ωοθηλακιορρηκτικά φάρμακα, φάρμακα που βελτιώνουν την αντίσταση στην ινσουλίνη (ευαισθητοποιητές ινσουλίνης) και άλλα]. Όταν η ασθενής παρουσιάζει κάποια κύστη που έχει μεγάλη διάμετρο, ο γιατρός μπορεί να συστήσει χειρουργική αφαίρεσή της.
Συνοψίζοντας, είναι απαραίτητη η διάγνωση του ΣΠΩ για να μπορέσει να αντιμετωπιστεί συνολικά και αποτελεσματικά. Οι γυναίκες οφείλουν να επισκέπτονται τακτικά το γυναικολόγο τους και να κρατούν ημερολόγιο με τις ημερομηνίες της έμμηνου ρύσης τους. Οι μητέρες που ανιχνεύουν υπερτρίχωση ή και ακμή στις κόρες τους, να απευθύνονται πρώτα σε γυναικολόγο ή και ενδοκρινολόγο προτού επισκεφτούν την αισθητικό που θα διορθώσει το πρόβλημα μόνο προσωρινά και επιδερμικά και όχι εσωτερικά. Αν υπάρχει αύξηση βάρους, ένα ειδικό διαιτολόγιο από κλινικό διαιτολόγο συντελεί στην εξατομικευμένη προσέγγιση του Συνδρόμου. Σε συνδυασμό με φυσική δραστηριότητα και αλλαγή του τρόπου ζωής και διατροφής, το αποτέλεσμα θα είναι πολύ ενθαρρυντικό. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως όταν το ΣΠΩ δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να φέρει στη γυναίκα σοβαρά προβλήματα σε καρδιά και αγγεία, προβλήματα ψυχολογικής φύσεως, αλλά και δυσκολία στην απόκτηση του πιο όμορφου δώρου, ενός παιδιού.
* Η Χαρά Κουτρολού είναι κλινική διαιτολόγος-διατροφολόγος, πτυχιούχος Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών.
Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών αποτελεί το πιο συνηθισμένο ορμονικό πρόβλημα σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Είναι ένα κληρονομικό σύνδρομο που εμφανίζει το 8% - 10% των γυναικών σήμερα. Το Σύνδρομο αυτό παρουσιάζει ετερογένεια στην εκδήλωση των συμπτωμάτων και στην έντασή τους σε κάθε γυναίκα. Γι’ αυτόν το λόγο η θεραπευτική προσέγγιση είναι εξατομικευμένη.
Πολυκυστικές ονομάζονται οι ωοθήκες που διαθέτουν πολλές μικρές κύστες (ωοθηλάκια) στην περιφέρειά τους και η διάγνωση γίνεται με υπέρηχο. Σήμερα, το 20% - 33% των γυναικών αναπαραγωγική ηλικίας εμφανίζει πολυκυστικές ωοθήκες. Για να γίνει, όμως, η διάγνωση ότι μια γυναίκα πάσχει από το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, θα πρέπει να συνυπάρχουν δύο τουλάχιστον από τις εξής διαταραχές: 1) αυξημένα επίπεδα ανδρικών ορμονών (υπερανδρογοναιμία), 2) διαταραχές του κύκλου (ολιγομηνόρροια ή αμηνόρροια) και 3) πολυκυστική μορφολογία των ωοθηκών.
Οι γυναίκες που φέρουν το ΣΠΩ (PCOS), εμφανίζουν ακμή, αυξημένη τριχοφυΐα σε ορμονοεξαρτώμενες περιοχές (παρειές, πηγούνι, γραμμή κοιλιάς, περιοχή γύρω από τις θηλές), παχυσαρκία (κυρίως κεντρική, με συσσώρευση λίπους στην κοιλιακή χώρα), ασταθής εμμηνορρυσία (ο κύκλος περιόδου δεν έρχεται σε τακτά χρονικά διαστήματα και μπορεί να απουσιάσει και μήνες) και άλλες ανωμαλίες, όπως υπογονιμότητα, υπερινσουλιναιμία και αντίσταση στην ινσουλίνη με κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη, υπερλιπιδαιμία και κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα.
Η εμφάνιση του Συνδρόμου έχει γονιδιακά αίτια. Το γονίδιο αυτό θα εκδηλωθεί όταν συνυπάρξουν και οι κατάλληλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως αύξηση βάρους, διατροφή κακής ποιότητας (αυξημένη κατανάλωση λίπους, ζάχαρης, αλατιού, τυποποιημένων τροφίμων, τροφίμων τύπου junk food) και καθιστική ζωή. Και ενώ η αύξηση βάρους οδηγεί στην εμφάνιση των συμπτωμάτων σε μια κοπέλα που φέρει το σχετικό γονίδιο, είναι το ίδιο το Σύνδρομο που δυσκολεύει την απώλεια βάρους όταν έχει εκδηλωθεί. Με απλά λόγια, η αύξηση βάρους οδηγεί στο Σύνδρομο και το Σύνδρομο οδηγεί σε περαιτέρω αύξηση βάρους. Η θεραπευτική προσέγγιση με υποθερμιδική διατροφή και άσκηση εστιάζει στο να μειώσει αυτή την αλληλεπίδραση.
Συνήθως οι γυναίκες που πάσχουν από ΣΠΩ εμφανίζουν παχυσαρκία σε ποσοστό περίπου 50%. Οι ορμονικές διαταραχές που συνοδεύουν το Σύνδρομο, καθιστούν εύκολη την αύξηση βάρους και πολλές φορές είναι αυτή η αφορμή που οδηγεί τις γυναίκες σε ιατρικές εξετάσεις. Μπορεί να μην πάσχουν όλες οι γυναίκες με ΣΠΩ από παχυσαρκία, έχουν όμως ως κοινό χαρακτηριστικό την αυξημένη εναπόθεση λίπους στην κοιλιακή χώρα.
Δεν πρέπει να παραβλέπουμε πως η ψυχολογία των γυναικών με ΣΠΩ επηρεάζεται αρνητικά από την ένταση των συμπτωμάτων που εμφανίζουν. Η δυσκολία να απαλλαγούν από το περιττό βάρος τις απογοητεύει και τις αναγκάζει πολλές φορές να περιορίζουν την κοινωνικότητά τους. Η ακμή επηρεάζει την εικόνα του δέρματός τους, με αποτέλεσμα να μη νιώθουν επιθυμητές από το άλλο φύλο, ενώ η υπερτρίχωση μειώνει το αίσθημα της θηλυκότητας που έχει κάθε γυναίκα και αυξάνει το αίσθημα της ντροπής απέναντι στο ίδιο αλλά και στο αντίθετο φύλο.
Επειδή το Σύνδρομο αυτό μπορεί να ξεκινήσει από τα πρώτα εφηβικά χρόνια, που τα μικρά κορίτσια έχουν ακόμη πιο ευαίσθητη ψυχολογία και είναι πολύ πιο εύκολοι οι ψυχικοί τραυματισμοί, οι γονείς και κυρίως η μητέρα θα πρέπει να βρίσκεται κοντά στην κόρη της και να ενθαρρύνει τη θεραπεία (διατροφική ή φαρμακευτική, ή συνδυασμός τους) που απαιτείται.
Η ανακούφιση από τα συμπτώματα, αλλά και η βελτίωση του ορμονικού και λιπιδαιμικού προφίλ, καθιστά επιτακτική την απαλλαγή από το περιττό βάρος, όσο μειωμένος κι αν είναι ο ρυθμός απώλειας βάρους σε άτομα με ΣΠΩ. Το σχήμα διατροφής που είναι κατάλληλο και προωθεί την απώλεια βάρους και λίπους σε γυναίκες με ΣΠΩ, ακολουθεί τα διαβητικά πρότυπα. Αυτό περιλαμβάνει μικρά και συχνά γεύματα (ανά τρεις ώρες), σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας, με ισορροπημένη κατανομή στα τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες (γάλα, γιαούρτι, φρούτα, ψωμί, ρύζι, ζυμαρικά, πατάτα, αρακάς, καλαμπόκι, όσπρια, δημητριακά, κάστανα, λαχανικά, ζάχαρη, μέλι, γλυκά, μπισκότα). Η μείωση των απλών υδατανθράκων (ζάχαρη, μέλι) και η αύξηση των σύνθετων υδατανθράκων και των προϊόντων ολικής άλεσης δεν επιτρέπουν την απότομη αύξηση του σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα και βοηθούν τη ρύθμιση της έκκρισης της ινσουλίνης (που στις περιπτώσεις τού ΣΠΩ υπερεκκρίνεται και προκαλεί αύξηση βάρους και συσσώρευση λίπους). Η μεσογειακή διατροφή που χαρακτηρίζεται από ποικιλία φρούτων και λαχανικών, αυξημένη κατανάλωση ψαριού και οσπρίων και μειωμένη κατανάλωση κορεσμένου λίπους (ζωικό λίπος), είναι ιδανική και για τη βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ (υπερχοληστερολαιμία, υπερτριγλυκεριδαιμία).
Η καθημερινή άσκηση είναι αναπόσπαστο κομμάτι σε αυτή την προσπάθεια, όχι τόσο για τις θερμίδες που θα κάψει η γυναίκα με ΣΠΩ, όσο για την καλύτερη απορρόφηση της γλυκόζης από τα κύτταρα και την καλύτερη ρύθμιση της ινσουλίνης, του ορμονικού προφίλ, αλλά και του λιπιδαιμικού. Η κατάλληλη άσκηση είναι αεροβική (περπάτημα, τρέξιμο, ποδήλατο, κολύμπι, χορός) και θα πρέπει να έχει διάρκεια τουλάχιστον 20 λεπτά σε μια μέτρια ένταση.
Όσον αφορά στη φαρμακευτική αγωγή, οι ενδοκρινολόγοι είναι οι κατάλληλοι γιατροί που θα κρίνουν αν η προσέγγιση θα είναι μόνο από πλευράς απώλειας βάρους ή θα προτείνουν, μετά από εξετάσεις, διάφορα σχήματα ανάλογα με τα συμπτώματα της κοπέλας που πάσχει από ΣΠΩ [αντισυλληπτική αγωγή με συνύπαρξη αντιανδρογόνων, μεμονωμένα αντιανδρογόνα, ωοθηλακιορρηκτικά φάρμακα, φάρμακα που βελτιώνουν την αντίσταση στην ινσουλίνη (ευαισθητοποιητές ινσουλίνης) και άλλα]. Όταν η ασθενής παρουσιάζει κάποια κύστη που έχει μεγάλη διάμετρο, ο γιατρός μπορεί να συστήσει χειρουργική αφαίρεσή της.
Συνοψίζοντας, είναι απαραίτητη η διάγνωση του ΣΠΩ για να μπορέσει να αντιμετωπιστεί συνολικά και αποτελεσματικά. Οι γυναίκες οφείλουν να επισκέπτονται τακτικά το γυναικολόγο τους και να κρατούν ημερολόγιο με τις ημερομηνίες της έμμηνου ρύσης τους. Οι μητέρες που ανιχνεύουν υπερτρίχωση ή και ακμή στις κόρες τους, να απευθύνονται πρώτα σε γυναικολόγο ή και ενδοκρινολόγο προτού επισκεφτούν την αισθητικό που θα διορθώσει το πρόβλημα μόνο προσωρινά και επιδερμικά και όχι εσωτερικά. Αν υπάρχει αύξηση βάρους, ένα ειδικό διαιτολόγιο από κλινικό διαιτολόγο συντελεί στην εξατομικευμένη προσέγγιση του Συνδρόμου. Σε συνδυασμό με φυσική δραστηριότητα και αλλαγή του τρόπου ζωής και διατροφής, το αποτέλεσμα θα είναι πολύ ενθαρρυντικό. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως όταν το ΣΠΩ δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να φέρει στη γυναίκα σοβαρά προβλήματα σε καρδιά και αγγεία, προβλήματα ψυχολογικής φύσεως, αλλά και δυσκολία στην απόκτηση του πιο όμορφου δώρου, ενός παιδιού.
* Η Χαρά Κουτρολού είναι κλινική διαιτολόγος-διατροφολόγος, πτυχιούχος Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών.