Στην ιστορία της ιατρικής η εμφάνιση μιας πανδημίας ή επιδημίας οφείλεται, είτε στην παραβίαση των στοιχειωδών κανόνων της υγιεινής, είτε σε αδιαφορία των ατόμων, είτε σε κοινωνικές ανακατατάξεις, σε πολέμους, και διωγμούς πληθυσμών όπου καταστρατηγούνται οι βασικοί κανόνες Ατομικής και Δημόσιας Υγιεινής, είτε στην εμφάνιση μεταλλαγμένων λοιμογόνων παραγόντων.
Η Πανδημία και η Επιδημία οφείλονται σε Λοιμογόνους παράγοντες, τα δε νοσήματα που προκαλούν οι Λοιμογόνοι Παράγοντες είναι η μεγάλη κατηγορία των ΛΟΙΜΩΔΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ. Στην κατηγορία αυτή ανήκει και η Γρίπη, η οποία οφείλεται σε ιό, είναι νόσος κολλητική ή μεταδοτική και προσβάλλει το αναπνευστικό σύστημα. Είναι δε επικίνδυνη για τα βρέφη, τους ηλικιωμένους και κυρίως για τα άτομα με χρόνια νοσήματα, ενώ θεωρείται ως το πιο εύκολα μεταδιδόμενο λοιμώδες νόσημα.
Πανδημίες ιστορικά αναφέρονται το 1932 - 1933, το 1947 - 1948, το 1957 - 1958, καθώς και το 1968 με πολλούς θανάτους. Τώρα αυτό τον αιώνα, μετά τη Γρίπη των Πτηνών έχουμε τη Νέα Γρίπη ή τη Γρίπη των Χοίρων ή Α, η οποία προκαλεί πανδημία, ενώ ο ιός που την προκαλεί αποκαλείται ως τετραπλή απειλή για τους ανθρώπους λόγω της γονιδιακής δομής του Ίου Η1Ν1.
Τα Λοιμώδη Νοσήματα ακόμη και σήμερα εξακολουθούν να είναι σημαντικό πρόβλημα για τη δημόσια υγεία στις λεγόμενες προηγμένες χώρες εις τις οποίες, αν και έχουν γίνει μεγάλες ιατρικές, φαρμακολογικές, μικροβιολογικές και θεραπευτικές έρευνες και μελέτες με τεράστια αποτελέσματα, αν και έχει γίνει εξυγίανση του περιβάλλοντος, αν και υπάρχει άνοδος του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού, εν τούτοις παρουσιάζονται επιδημικές εξάρσεις των διαφόρων λοιμωδών νοσημάτων και κυρίως της Γρίπης, όπως συμβαίνει αυτή την περίοδο.
Πολλές φορές αυτό οφείλεται σε μεταλλάξεις των Λοιμογόνων παραγόντων, είτε σε ταχύτατη μετάδοση λόγω του σημερινού τρόπου διαβίωσης με πολυκοσμία-συνωστισμό, είτε στην εμφάνιση νέων στελεχών, δεδομένου ότι υπάρχει διαρκής αντιπαλότητα μεταξύ μικροοργανισμών και μεγαλοοργανισμών.
Τα Λοιμώδη Νοσήματα που είναι μεταδοτικά ή κολλητικά, προκαλούνται από ζωντανούς μικροοργανισμούς που ονομάσαμε Λοιμογόνους παράγοντες, ή μπορεί να προκληθούν από τα τοξικά προϊόντα αυτών.
Την επιθετικότητα των μικροβιακών Λοιμογόνων παραγόντων αντιμετωπίζουν οι μεγαλοοργανισμοί με τη φυσική άμυνα που έχουν από την ημέρα της γεννήσεώς τους. Αυτό γίνεται μέσα από ειδικά κύτταρα - τα λεμφοκύτταρα, τα αντισώματα και τις ειδικές σφαιρίνες -, ενώ η όλη αυτή λειτουργία ονομάζεται Ανοσία.
Η Ανοσία του οργανισμού διακρίνεται: Σε παθητική και σε ενεργητική.
Τα λοιμώδη νοσήματα διακρίνονται σε άμεσα μολυσματικά που μεταδίδονται άμεσα από άνθρωπο σε άνθρωπο, όπως είναι η γρίπη, η ερυθρά, η ιλαρά, ο κοκκίτης, η πνευμονική φυματίωση, η ανεμοβλογιά κ.ά. (δηλαδή τα περισσότερα της παιδικής ηλικίας) και στα λοιμώδη, που δεν είναι άμεσα μολυσματικά, όπως η ελονοσία που μεταδίδεται με κουνούπι και ο υπόστροφος πυρετός που μεταδίδεται με ψείρες-τσιμπούρια, μέσω δηλαδή διαβιβαστή, κ.ά..
Μεγάλη σημασία για την προστασία της Δημόσιας Υγείας έχει η πρόληψη και η ενημέρωση των πολιτών. Με την ενημέρωση κάθε πολίτης μπορεί συνειδητά να αυτοπροστατεύεται και να συμβάλλει στην προστασία των συμπολιτών του. Είναι διαπιστωμένο και επιστημονικά καταγεγραμμένο ότι η παραπληροφόρηση και η άγνοια δημιουργούν πανικό.
Οι λοιμογόνοι παράγοντες που προκαλούν τα λοιμώδη νοσήματα μεταδίδονται ως εξής
1. Άμεση Μετάδοση
Α) Με άμεση επαφή με άνθρωπο (όπως με το φιλί, το αγκάλιασμα, τη συνουσία, το δάγκωμα)
Β) Άμεση μετάδοση με σταγονίδια (όπως από την ομιλία, το βήχα, το φτάρνισμα)
Γ) Άμεση μετάδοση με επαφή με μολυσμένο ζώο (όπως από το δάγκωμα κάποιου ζώου)
2. Έμμεση Μετάδοση
Α) Έμμεση μετάδοση με Αγωγό (όπως με προσωπικά είδη, με σκεύη φαγητού, με στοιχεία του περιβάλλοντος, με τρόφιμα, με νερό, βιολογικά υγρά, αίμα, σπέρμα, που φέρουν τον λοιμογόνο παράγοντα)
Β) Έμμεση μεταδότη με Διαβιβαστή (όπως με μηχανικό τρόπο: βελόνες εργαλεία, και με βιολογικό τρόπο: με κουνούπια, ψύλλους, μύγες που λειτουργούν ως ενδιάμεσοι ξενιστές του λοιμογόνου παράγοντα)
3. Αερογενής Μετάδοση
Α) Γίνεται με τη σκόνη από το έδαφος, τα πατώματα, τα μιασμένα ρούχα και αντικείμενα, που είναι φορτισμένα με λοιμογόνους παράγοντες
Β) Γίνεται με τα Σταγονίδια και τους πυρήνες, που είναι τα υπολείμματα που μένουν μετά την εξάτμιση των υγρών συστατικών από τα σταγονίδια που πέφτουν κάτω από το βήχα, το φτάρνισμα, το σάλιο και τις αποχρέμψεις που πολλοί φτύνουν στο έδαφος
Πολλά από τα 44 Λοιμώδη Νοσήματα που έχουν περιγραφεί, έχουν μελετηθεί, έχουν δε σχεδόν εξαφανιστεί, εν τούτοις περιλαμβάνονται στη σχετική λίστα του ειδικού νόμου για τα λοιμώδη, η οποία συμπληρώνεται με νέα όπως είναι το AIDS, ενώ αυτή η καταγραφή είναι ευθύνη των Διευθύνσεων Δημόσιας Υγείας των νομαρχιών.
Άξιο προσοχής είναι σε περιόδους επιδημίας και πανδημίας το ότι θα πρέπει να τονιστεί πως οι λειτουργοί υγείας οφείλουν να εντείνουν τα μέτρα πρόληψης πρώτον για τους ίδιους και το προσωπικό τους, διότι θα βρεθούν αντιμέτωποι από τους πρώτους με αρρώστους τους οποίους πρέπει να βοηθήσουν.
Η εφαρμογή των οδηγιών πρόληψης που εκδίδουν οι ειδικές επιτροπές λοιμώξεων που είναι ειδικές για κάθε λοιμώδες νόσημα ή για ομάδα λοιμωδών νοσημάτων, η προαγωγή κυρίως της ατομικής υγιεινής αλλά και της δημόσιας υγείας, συμβάλλουν στην περιχαράκωση του λοιμογόνου παράγοντα και θωρακίζουν και ενδυναμώνουν τον ανθρώπινο οργανισμό.
 
* Ο Θεόδωρος Μπαβέας είναι ιατρός βιοπαθολόγος, πρώην αντινομάρχης αρμόδιος για θέματα Υγείας.