Η νόσος των λεγεωνάριων ήλθε στο φως της δημοσιότητας το 1976 όταν ξέσπασε επιδημία (οξύ εμπύρετο νόσημα του αναπνευστικού) σε αμερικανική λεγεώνα στην πολιτεία της Φιλαδέλφεια των Ηνωμένων Πολιτειών. Συνολικά προσβλήθηκαν 221 άτομα από πνευμονία, 34 εκ των οποίων κατέληξαν.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι η ασθένεια αυτή δεν πρέπει να θεωρείται ως ασθένεια των κλιματιστικών, γιατί ιδιαίτερα στα κλειστού κυκλώματος συστήματα κλιματισμού (αμέσου εκτόνωσης ή αερόψυκτα εμμέσου εκτόνωσης αέρος - νερού) δεν υπάρχουν στάσιμα νερά, ούτε οι κατάλληλες θερμοκρασίες για την ανάπτυξη και τη μεταφορά των βακτηρίων.
Η μόνη περίπτωση δημιουργίας και ανάπτυξης του βακτηριδίου είναι αυτή κατά την οποία ο πύργος ψύξης μιας εγκατάστασης κλιματισμού, η οποία βρίσκεται στο δώμα του κτηρίου, δεν έχει λειτουργήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα και συντρέχουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις θερμοκρασίας, υγρασίας και πλημμελούς συντήρησης.
Για να προκύψει η μεταφορά του βακτηριδίου στον κλιματιζόμενο χώρο, θα πρέπει δίπλα στο μη σωστά συντηρημένο πύργο ψύξης που προαναφέραμε, να τυγχάνει να βρίσκεται τοποθετημένη μονάδα λήψης νωπού αέρα όπου μέσω δικτύου αεραγωγών θα διανεμηθεί στο χώρο.
Ο σωστός σχεδιασμός μιας κεντρικής εγκατάστασης αποτελεί βασική προϋπόθεση άριστης λειτουργίας κλιματιστικού συστήματος, αλλά και ιδανικών συνθηκών υγιεινής και καλής ποιότητας αέρα.

Πού οφείλεται;
Ερευνώντας για τον αιτιολογικό παράγοντα αυτής της επιδημίας, απομονώθηκε και ταυτοποιήθηκε ο υπεύθυνος μικροοργανισμός, ένα Gram αρνητικό βακτηρίδιο το οποίο ονομάσθηκε Λεγιονέλλα.
Υπάρχουν περίπου 40 είδη λεγιονέλλας και περισσότερα από τα μισά μπορούν να προκαλέσουν νόσο στον άνθρωπο. Το είδος legionella pneumofila ευθύνεται για το 90% των λοιμώξεων στον άνθρωπο.

Ποιο είναι το ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξή του;
Ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξή του είναι το υδάτινο (λίμνες, ποτάμια, δεξαμενές, πισίνες, συστήματα ύδρευσης μεγάλων κτηριακών μονάδων, θερμές & ιαματικές πηγές). Είναι αρκετά ανθεκτικό, μπορεί να επιβιώσει σε ποικίλες συνθήκες του περιβάλλοντος (σε θερμοκρασίες από 0 μέχρι 63 β. Κελσίου, επίσης τόσο σε όξινο όσο και σε αλκαλικό περιβάλλον: pH από 5 μέχρι 8,5). Η θερμοκρασία, όμως, που ευνοεί ιδιαιτέρως την ανάπτυξη αλλά και τον πολλαπλασιασμό του είναι μεταξύ 40 και 50 βαθμών Κελσίου.
Τα συστήματα κλιματισμού (air-condition) δε θεωρούνται πλέον πηγές μετάδοσης του βακτηριδίου, όπως πιστευόταν παλαιότερα.

Τρόπος μετάδοσης
Ο άνθρωπος προσβάλλεται μέσω εισπνοής ή εισρόφησης μικροσταγονιδίων ύδατος που περιέχουν το μικροοργανισμό. Παράγοντες που διευκολύνουν την ανάπτυξη νόσου στον άνθρωπο είναι το κάπνισμα και η κατάχρηση αλκοόλ. Επίσης περισσότερο ευάλωτα είναι τα ανοσοκατασταλμένα άτομα και εκείνα που πάσχουν από χρόνια νοσήματα των πνευμόνων.
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι δε μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Μπορεί να προσβάλει οποιαδήποτε ηλικία.

Ποια είναι τα συμπτώματα;
Η περίοδος επώασης κυμαίνεται από δύο μέχρι δέκα μέρες.
Η κλινική εικόνα ποικίλλει και τα συμπτώματα μπορεί να αφορούν περισσότερα από ένα συστήματα του οργανισμού.
Ο ασθενής αισθάνεται για λίγες ημέρες αδυναμία και καταβολή και μπορεί να ακολουθήσει μία περίοδος με συμπτώματα γριπώδους συνδρομής. Ο βήχας (αρχικά ξηρός, κατόπιν παραγωγικός) μπορεί να είναι το πρώτο σύμπτωμα προσβολής των πνευμόνων. Πολλοί ασθενείς παρουσιάζουν υψηλό πυρετό (περισσότερο από 39 β.), συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα (διάρροια, ναυτία, έμετο, στομαχικές διαταραχές), από το κεντρικό νευρικό σύστημα (πονοκέφαλο, σύγχυση, λήθαργο) από το καρδιαγγειακό (βραδυκαρδία) κ.λπ.. Ανάλογα δε με την έκταση της πνευμονίας, αλλά και τη συνύπαρξη ή όχι άλλων νοσημάτων, μπορεί να υπάρχει δύσπνοια ή και αναπνευστική ανεπάρκεια.

Εργαστηριακά ευρήματα
Η ακτινογραφία θώρακος μπορεί να έχει ευρήματα.
Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό και η εξέταση των κοπράνων είναι στείρα.
Στην εξέταση αίματος μπορεί να έχουμε μικρή αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων, χαμηλό νάτριο και φώσφορο, καθώς και διαταραχές της ηπατικής λειτουργίας. Η εξέταση ούρων αποδεικνύει μικροσκοπική αιματουρία.

Διάγνωση
Η απομόνωση του βακτηριδίου σε διάφορα υλικά (όπως πτύελα, βρογχικές εκκρίσεις, αίμα, πλευριτικό υγρό, πνευμονικός ιστός κ.λπ.) είναι διαγνωστική.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι η λεγιονέλλα δεν ανήκει στη φυσιολογική χλωρίδα του στοματοφάρυγγα και η απομόνωσή της από τα πτύελα ή τις βρογχικές εκκρίσεις θεωρείται διαγνωστική.

Επιβαρυντικοί παράγοντες
Ασθενείς με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα
Καρκινοπαθείς
Νεφροπαθείς
Διαβητικοί
Κάπνισμα
Κατάχρηση οινοπνεύματος

Πρόγνωση και θεραπεία
Η νόσος των λεγεωνάριων αποτελεί το 1% - 8% των πνευμονιών της κοινότητας. Σε περίπτωση έγκαιρης διάγνωσης, η πρόγνωση είναι άριστη.
Η καθυστέρηση στη διάγνωση, η συνύπαρξη άλλων νοσημάτων, επιβαρυντικών παραγόντων (κάπνισμα, κατάχρηση αλκοόλ) ή η έκπτωση της άμυνας του οργανισμού (π.χ. χρόνια λήψη κορτιζόνης κ.λπ.), καθιστούν δύσκολη την αντιμετώπιση της νόσου, είναι δυνατόν να επιμηκύνουν τη νοσηλεία αλλά και τις επιπλοκές της νόσου και να αυξήσουν τη θνησιμότητα, η οποία μπορεί να φθάσει περίπου το 15%.
Φάρμακα εκλογής για την αντιμετώπισή της είναι αντιβιοτικά.
Η διάρκεια της θεραπείας είναι περίπου τρεις εβδομάδες.
Πηγή: www.iator.gr