Είναι πολύ συχνό φαινόμενο στις μέρες μας η δυσκολία απώλειας βάρους. Μπορεί κάποιος να ακολουθεί ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο με λιγότερες θερμίδες από αυτές που χρειάζεται για να διατηρήσει το βάρους του και να βλέπει ότι χάνει λίγα γραμμάρια ανά εβδομάδα, ενώ υπό κανονικές συνθήκες θα έχανε περισσότερο. Όταν συμβαίνει αυτό, ειδικά στο ξεκίνημα μιας προσπάθειας, είναι λογικό να κυριαρχήσει η απογοήτευση και να είναι πολύ εύκολο να διακοπεί η προσπάθεια.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Κατά πρώτον, είναι θέμα αργού μεταβολισμού, δηλαδή ο οργανισμός καίει λιγότερες θερμίδες από αυτές που θα του αναλογούσαν λόγω ύψους, βάρους, ηλικίας. Αργό μεταβολισμό μπορεί να έχει ένας άνθρωπος σαν πληροφορία στο DNA του, είτε να τον έχει «κερδίσει» με πολύ συχνές και μη ισορροπημένες απώλειες βάρους, με χρόνια χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων, με έλλειψη άσκησης και σωστής ενυδάτωσης, με έλλειψη συχνών γευμάτων. Ένας πολύ μεγάλος εχθρός για το μεταβολισμό είναι σίγουρα το άγχος. Όταν ο οργανισμός εκτίθεται σε στρεσογόνες καταστάσεις, αυξάνει την έκκριση της κορτιζόλης, με αποτέλεσμα να μειώνεται ο μεταβολισμός και να αυξάνονται τα επίπεδα λίπους στον οργανισμό. Άλλοι λόγοι στους οποίους οφείλεται η δυσκολία απώλειας βάρους είναι όταν υπάρχει αρρύθμιστος υποθυρεοειδισμός ή άλλες ορμονολογικές διαταραχές (σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, υπερινσουλιναιμία, προδιάθεση για διαβήτη).
Τα τελευταία χρόνια έχουν κυκλοφορήσει πολλά σενάρια απώλειας βάρους. Δίαιτες-αστραπή, χημικές, αποτοξινώσεις, δίαιτες που ακολουθούν οι διάσημοι και πολλές άλλες ανορθόδοξες δίαιτες. Η έλλειψη σωστής ενημέρωσης και η παραπληροφόρηση έχουν οδηγήσει πολλούς ανθρώπους στην παγίδα αυτών των σχημάτων. Το σοκ στο οποίο υποβάλλεται ο οργανισμός όταν μπαίνει απότομα σε ένα επιθετικό σχήμα απώλειας βάρους, κινητοποιεί την αποθήκευση λίπους, σαν κίνηση άμυνάς του να προστατευθεί (το λίπος είναι η πηγή ενέργειας για τον οργανισμό και η απώλειά του χρειάζεται συγκεκριμένες και ισορροπημένες διαδικασίες). Το βάρος που χάνεται είναι κυρίως υγρά και μυϊκή μάζα, ενώ ο οργανισμός μειώνει τις καύσεις του για να προσαρμοστεί στη λίγη τροφή που λαμβάνει. Και η μυϊκή μάζα είναι ο ενεργά μεταβολικός ιστός, δηλαδή υπεύθυνη για τις καύσεις. Όσο περισσότερη διαθέτουμε, τόσο καλύτερες καύσεις κάνουμε.
Μεγάλες ποσότητες μυϊκής μάζας χάνονται και με τα συχνά σκαμπανεβάσματα βάρους, ακόμη κι αν οι απώλειες αυτές καθοδηγήθηκαν από ειδικούς. Όταν ξεκινάμε έναν αγώνα απώλειας βάρους, όσο ισορροπημένη διατροφή κι αν ακολουθούμε, θα χάσουμε και μια ποσότητα μυϊκής μάζας. Όταν όμως ξαναπάρουμε βάρος, αν δε γυμναζόμαστε παράλληλα, θα πάρουμε λίπος. Έτσι, παίρνοντας - χάνοντας βάρος καταλήγουμε στα ίδια (ή και περισσότερα) κιλά που ξεκινήσαμε, με πολύ περισσότερο λίπος (που μας κάνει να φαινόμαστε και περισσότερα κιλά ακόμη).
Γι’ αυτό, αποφύγετε να ξεκινάτε μια απώλεια βάρους όταν δεν είστε ψυχολογικά έτοιμοι. Όταν φτάσετε στο στόχο σας, να προσπαθείτε να διατηρηθείτε και να υιοθετήσετε πιο σωστές συνήθειες διατροφής. Και μην αφήνετε τα κιλά να ανεβαίνουν και να αδιαφορείτε με τη σκέψη ότι θα τα χάσετε το ίδιο εύκολα. Όσο περνάνε τα χρόνια ο μεταβολισμός μειώνεται. Είναι μια φυσιολογική διαδικασία. Επιπλέον, διαφορετικά ανταποκρίνεται ένας οργανισμός παρθένος από δίαιτες ή έστω λιγότερο ταλαιπωρημένος από αυτές, παρά ένας οργανισμός που κάθε λίγο και λιγάκι είναι σε ένα υποθερμιδικό πρόγραμμα. Και ο οργανισμός αργεί να ανταποκριθεί, γιατί προσπαθεί να προστατευτεί από άλλη μία ταλαιπωρία. Επιπλέον, είναι πολύ σημαντικό να βάζετε εφικτούς στόχους στην απώλεια βάρους. Να επιλέγετε να ζυγίζετε τα κιλά που μπορείτε να διατηρήσετε, ακόμη κι αν είναι λίγο παραπάνω από αυτά που πρέπει. Γιατί αν κυνηγάτε το ανέφικτο, θα καταλήξετε κουρασμένοι, απογοητευμένοι και με πολύ περισσότερο λίπος.
Όποιος θέλει να επιτύχει το στόχο του, δεν υπάρχει περίπτωση να μην το καταφέρει, αρκεί να επιμείνει και να δώσει στον οργανισμό του την ευκαιρία να τον προστατεύσει και να ενεργοποιηθεί όταν πρέπει για να δώσει το αποτέλεσμα που επιθυμεί. Και μην απογοητεύεστε αν χάνετε δύσκολα. Γιατί τα καλύτερα αποτελέσματα έχουν επιτευχθεί από οργανισμούς δύσκολους. Ίσως γιατί δεν ποντάρουν σε μια γρήγορη απώλεια βάρους, επιμένουν και προσπαθούν συνειδητά, ακολουθούν κατά γράμμα τις οδηγίες των διαιτολόγων και για την αύξηση της φυσικής τους δραστηριότητας, και καταλήγουν να χάνουν όχι μόνο το βάρος που επιθυμούν, αλλά και πολύ περισσότερα κιλά λίπους σε σχέση με αυτό. Ο επιμένων νικά!

* Η Χαρά Κουτρολού είναι κλινικός διαιτολόγος - διατροφολόγος, πτυχιούχος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών.