Σε επιδημιολογικό εφιάλτη για τις μελλοντικές γενιές υπολογίζεται ότι θα εξελιχθεί το συνεχώς διογκούμενο φαινόμενο της παιδικής παχυσαρκίας, αφού - πέρα των άλλων - προβλέπεται ότι θα αυξήσει δραματικά την επίπτωση της στεφανιαίας νόσου και των εγκεφαλικών επεισοδίων, εκτοξεύοντας την καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνησιμότητα.
Όσο επιτακτική όμως φαντάζει η ανάγκη αντιμετώπισης του προβλήματος για να αποτρέψουμε τα χειρότερα, άλλο τόσο και περισσότερο σύνθετο και δύσκολο στην πράξη, αποδεικνύεται ένα τέτοιο εγχείρημα. Γιατί δεν αρκεί να πιέσουμε και να πείσουμε τα παιδιά να μην τρώνε πολύ· το βασικότερο είναι να διδαχθούν και να μάθουν να τρώνε σωστά και να κάνουν βίωμά τους όσα έμαθαν. Και εδώ είναι που χρειάζεται η συνδυασμένη παρέμβαση οικογένειας, σχολείου και Πολιτείας.
Πρώτοι από όλους οι γονείς ας αφιερώσουν μεγαλύτερο μερίδιο του χρόνου τους στα παιδιά τους. Ας φροντίσουν από μικρά να τα εκπαιδεύσουν σε όλες τις γεύσεις και όλα τα είδη τροφών, ώστε να είναι αποδεκτά από αυτά αργότερα, όταν το φαγητό γίνει συνειδητή και αυτόνομη διαδικασία. Ας τα συνηθίσουν από μικρά στις σαλάτες και τα φρούτα και όχι στα γλυκά, στους φυσικούς χυμούς και όχι στα αναψυκτικά, σε μία φέτα ψωμί με μέλι και όχι στην τυρόπιτα, στα όσπρια εξίσου με το κρέας. Ας ξεκινούν τη μέρα τους οπωσδήποτε με ένα επαρκές ή - αν είναι εφικτό - πλήρες πρωινό, γιατί σύμφωνα με την επιστήμη «η καλή μέρα για όλους, μικρούς και μεγάλους, από το... πρωινό φαίνεται». Και το μεσημέρι ας επιμελούνται με ηρεμία καλοστρωμένα τραπέζια με μαγειρεμένο φαγητό και σαλάτα εποχής, ώστε μόνο σε ελάχιστες ειδικές περιπτώσεις να καταφεύγουν στο «έτοιμο».
Ας επικεντρώσουν περισσότερο την προσοχή τους και στο τι τρώνε τα παιδιά στο σχολείο ή στις εξόδους τους και ας πάψουν να βάζουν τόσο βαθιά το χέρι στην… τσέπη τους για να πληρώνουν τις καντίνες και τα φαστφουντάδικα. Και φυσικά ας αλλάξουν γενικά διατροφική νοοτροπία, που σημαίνει πρώτον να σερβίρουν μερίδες που να ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες και στην ηλικία του παιδιού και δεύτερον να μη χρησιμοποιούν πλέον την επίσκεψη σε κάποιο ταχυφαγείο ή την αγορά τσιπς, παγωτού ή σοκολάτας ως μέσο απόλυτης επιβράβευσης για τις όποιες επιθυμητές επιδόσεις του γιου ή της κόρης τους.
Ένας τέτοιος, λοιπόν, μαθητής αποκτά από νωρίς στη ζωή του συνείδηση των βασικών γραμμών υγείας, «προνομιούχο» θα τον λέγαμε… Έτσι, «χωνεύει» γρήγορα ότι άλλο είναι το φαγητό που σερβίρεται προσωπικά για σένα και άλλο είναι εκείνο των πολλών στο δρόμο· άλλο η παρασκευή στο έτοιμο του «fast food» και άλλο πράγμα της μητέρας σου στο σπίτι. Στο μητρικό οι πρωτεΐνες, οι υδατάνθρακες, τα λίπη αναλογούν κατά τη σύσταση του παιδιάτρου και ως προς τη νοστιμιά, το μαϊντανό και το δυόσμο, τα καρυκεύματα, τα σέλινα και τα καρότα, το άλας και το όξος. Και ποιος μπορεί να συναγωνισθεί την «καθ’ ημάς Ανατολή»; Ο «προνομιούχος» μαθητής, και το δυναμωτικό πρωινό του δεν αφήνει, και το κολατσιό από το σπίτι το παίρνει...
Επειδή, βέβαια, το παιδικό πάχος δεν είναι συνέπεια μόνο της κακής διατροφής αλλά και της ολοένα και πιο περιορισμένης άσκησης, οι γονείς πάλι ας ενθαρρύνουν τη φυσική δραστηριότητα του παιδιού, που βοηθάει τόσο στον έλεγχο του βάρους του, όσο και στην καλή ψυχική του κατάσταση. Αν και ο ελεύθερος χρόνος γίνεται όλο και πιο δυσεύρετος, είναι σίγουρο ότι τουλάχιστον στα πρώτα χρόνια το παιδί μπορεί να καταπιαστεί πιο συστηματικά με κάποια ήπιας μορφής άσκηση και να περνάει συγχρόνως ευχάριστα, να διασκεδάζει.
Εξάλλου, επειδή τελευταία στοιχεία έχουν δείξει εκτόξευση των ωρών τηλεθέασης, που συνεπάγονται ακινησία στον καναπέ με ταυτόχρονη κατανάλωση θερμιδογόνων σνακ, ας κλείσουμε, επιτέλους, την τηλεόραση και ας βάλουμε στην άκρη τα DVDs. Ας περιορίσουμε την ενασχόληση των παιδιών μας με τον υπολογιστή για να παίξουμε περισσότερο μαζί τους.
Ως ενεργοί πολίτες και γονείς, λοιπόν, ας ζητήσουμε ελεύθερους χώρους για περπάτημα και για παιχνίδι, πεζοδρόμια και ποδηλατόδρομους, πλατείες, δάση, γήπεδα για άσκηση καθημερινή, ασφαλείς μετακινήσεις στις γειτονιές μας… Υπό το βάρος της πίεσης μίας ορθά διαμορφωμένης κοινής γνώμης μπορούν να γίνουν περισσότερα από όσα πιστεύουμε!
Και εδώ είναι που εμπλέκεται η εκάστοτε Πολιτεία… Αιφνίδιοι έλεγχοι στις σχολικές καντίνες, χαλινάρι στο μάρκετινγκ ανθυγιεινών τροφών και στη διαφημιστική καμπάνια των αλυσίδων «έτοιμου φαγητού», οπωσδήποτε κατά τη διάρκεια της παιδικής τηλεοπτικής ζώνης, κυρώσεις σε όσους δε συμμορφώνονται και καθιέρωση ειδικών μαθημάτων πάνω σε θέματα διατροφής, που καθιστά απαραίτητη την εφαρμογή των προγραμμάτων «Αγωγής Υγείας» με ενεργό συμμετοχή των εκπαιδευτικών. Ίδωμεν…
Νέα διατροφική φιλοσοφία, λοιπόν, στο σπίτι, καλή παιδεία στο σχολείο και αρωγός η Πολιτεία για να στρέψουμε τα παιδιά μας προς ένα πιο φυσικό τρόπο ζωής με έμφαση στην άσκηση και επιστροφή στα «μεσογειακά» διαιτητικά πρότυπα, αν τα θέλουμε να είναι πρωταθλητές στην υγεία και στην ευζωία και όχι στην παιδική παχυσαρκία, όπως δυστυχώς συμβαίνει σήμερα…

*Ο Ευστράτιος Ταπανλής είναι ειδικός καρδιολόγος.