Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Βίτσας, την περασμένη Κυριακή αναφέρεται στην προσπάθεια αποσυμφόρησης των νησιών, σημειώνοντας ότι καινούριος στόχος είναι η μεταφορά ακόμη 5-6 χιλιάδων ατόμων στην ενδοχώρα μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου, ενώ εξηγεί τους λόγους που οδήγησαν πάλι «σε μία οριακή κατάσταση τα νησιά». Από τη συνέντευξη αυτή δημοσιεύουμε ένα μέρος της, που αφορά τους σχεδιασμούς του υπουργείου του για την αντιμετώπιση του προσφυγικού, δίνοντας και κάποιες εξηγήσεις για το πως φθάσαμε στην οριακή κατάσταση στη Μόρια. Ο κ. Βίτσας στις σχετικές ερωτήσεις του ΑΠΕ δίνει τις παρακάτω απαντήσεις, οι οποίες και αποτελούν κατά κάποιο τρόπο δεσμεύσεις για τι μέλλει γενέσθαι τους επόμενους μήνες για τη διαχείριση του προσφυγικού στα νησιά και την αποσυμφόρηση τους.

ΕΡ: Κύριε υπουργέ το προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα βρίσκεται για ακόμη μία φορά στο επίκεντρο. Οι ροές τους καλοκαιρινούς μήνες αυξήθηκαν με αποτέλεσμα, όπως έχετε δηλώσει κι ο ίδιος να δημιουργηθεί μία «οριακή κατάσταση στα νησιά». Τι ενέργειες σκοπεύετε να κάνετε για να επιλύσετε το ζήτημα;

ΑΠ: Η οριακή κατάσταση έχει δημιουργηθεί στα νησιά που έχουν ΚΥΤ (Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης) και ιδιαίτερα στη Λέσβο, στη Σάμο και στη Χίο. Εξαρχής λέγαμε ότι κάνουμε μία προσπάθεια ώστε αυτοί που έχουν το δικαίωμα, να μεταφερθούν στην ηπειρωτική Ελλάδα. Είναι μία προσπάθεια η οποία έχει ξεκινήσει από τον Ιούνιο και συνεχίζεται τώρα και θα συνεχίζεται. Από τα νησιά από τις αρχές του 2018 μέχρι τις 24/9 έχουμε πάρει 18.502 ανθρώπους. Από αυτούς, το Σεπτέμβριο από τη Λέσβο πήραμε 1.728 έως τώρα. Θα πάρουμε άλλους 1.030. Και με αυτόν τον τρόπο ολοκληρώνεται το πρώτο κομμάτι μέχρι τέλος Σεπτεμβρίου. Μετά θα μεταφέρουμε στην ενδοχώρα αιτούντες άσυλο που έχουν δικαίωμα από τη Σάμο, τη Χίο, και τη Λέσβο. Ο καινούριος μας στόχος είναι, μέχρι το Νοέμβριο να μεταφέρουμε στην ενδοχώρα άλλα 5-6 χιλιάδες άτομα. Αυτό θα ανακουφίσει πάρα πολύ τα νησιά. Ωστόσο, ταυτόχρονα θα πρέπει να έχουμε χαμηλές ροές. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας εβδομάδας συνολικά στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένου και του Έβρου, έρχονται πάνω από 200 άτομα την ημέρα. Αυτό είναι κάτι που μας δημιουργεί καινούρια προβλήματα. Αλλά αυτό το σχέδιο κρύβει μέσα του κι άλλες προσπάθειες. Να επιταχύνουμε τους ρυθμούς εξέτασης ασύλου όπως και τους ρυθμούς εξέτασης των προσφυγών. Έχουμε ήδη αυξήσει κατά 30% τις αποφάσεις του Ασύλου και κατά 50% τις επιδόσεις των αποφάσεων, κι αυτή τη στιγμή δημιουργούμε, δύο επιτροπές προσφυγών οι οποίες θα ασχολούνται μόνο με τη Λέσβο, μία για τη Σάμο, μία για τη Χίο και μία για την Κω και τη Λέρο μαζί. Αυτό θα επιταχύνει τις διαδικασίες όσων έχουν το δικαίωμα να μεταφερθούν στην ενδοχώρα, αλλά κι όσων πρέπει να επιστραφούν με βάση την κοινή δήλωση ΕΕ- Τουρκίας. Όσο οι ροές είναι αυξημένες χρειάζεται να κάνεις και καινούριες προσπάθειες. Ο κεντρικός μου στόχος αυτή τη στιγμή είναι να φτάσουμε σε ένα σημείο, θα έλεγα, «μηδέν». Εκείνο το σημείο που τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης στα νησιά θα βρίσκονται κοντά στην ονομαστική τους δυναμικότητα. Από εκεί και πέρα θα είναι πολύ πιο ταχεία κι ελέγξιμη η διαδικασία του Ασύλου και των επιτροπών. Αν αυτή τη στιγμή στη Μόρια είναι 8.000 άνθρωποι είναι πολύ πιο δύσκολο να ελέγχουμε πλήρως και τις διαδικασίες του Ασύλου. Πολύ θετικό στοιχείο με βάση και τον νόμο του Μαΐου είναι ότι έχει εμπλακεί και στις διαδικασίες εξέτασης και των ευάλωτων ο ευρωπαϊκός μηχανισμός για το Άσυλο. Αυτό μας δίνει ένα μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων που ασχολούνται με το Άσυλο, άρα περαιώνονται πιο γρήγορα οι υποθέσεις.

Η «οριακή» κατάσταση στη Μόρια

ΕΡ: Πώς φτάσαμε πάλι σε αυτή την «οριακή κατάσταση» στη Μόρια;

ΑΠ: Η πίεση αυτή τη στιγμή έχει τρία κομμάτια. Το ένα είναι οι αυξημένες ροές το καλοκαίρι, το δεύτερο είναι τα κλειστά σύνορα κι ότι δεν υπάρχει πρόγραμμα μετεγκατάστασης και το τρίτο κομμάτι είναι ότι μια σειρά από προγραμματισμούς που είχαμε κάνει από το Μάρτιο, για θέσεις φιλοξενίας στην ενδοχώρα, απορροφήθηκαν κατά κύριο λόγο από τις αυξημένες ροές του Απριλίου στον Έβρο. Το 2016 πέρασαν από τον Έβρο 3.300 άνθρωποι, το 2017 5.651, και το 2018 έως τώρα περίπου 11.000. Αυτό συνέβη, κυρίως, λόγω των γεγονότων στο Αφρίν. Το 2017 μετακινήθηκαν εκτός Λέσβου με διάφορους τρόπους 4.365 άνθρωποι, ενώ μέχρι στιγμής, το 2018, 5.172 άνθρωποι. Τον Μάιο του 2018 στη Μόρια ήταν κάτι παραπάνω από 7.000, ενώ τώρα είναι περίπου 8.000. Επικεντρωνόμαστε αυτή τη στιγμή, έχοντας φτιάξει τις αντίστοιχες υποδομές στην ηπειρωτική Ελλάδα, στο να μεταφέρουμε όλους όσοι έχουν το δικαίωμα στην ενδοχώρα, ώστε να ομαλοποιήσουμε την κατάσταση. Όλο το ζήτημα έχει ως εξής: Όταν έχεις μια εισροή, υπάρχει η διαδικασία της εξέτασης κι υπάρχει κι η διαδικασία να φτιαχτούν οι υποδομές. Έχουμε έναν σχεδιασμό για το 2018 και το 2019 που η επιτυχία του θα εξαρτηθεί από δύο πράγματα: τις χρηματοροές και τη θεσμική και κοινωνική ανταπόκριση κι από την άλλη πλευρά από τις ροές και τη γεωπολιτική κατάσταση στις γύρω περιοχές και στην Ευρώπη. Πάντα λέω ότι εργαζόμαστε να λύσουμε το ζήτημα γιατί η προσπάθεια αυτή έχει σημασία.

Τι μέλλει γενέσθαι

ΕΡ: Προβλέπεται να δημιουργηθούν νέα κέντρα φιλοξενίας;

ΑΠ: Αυτό που προβλέπεται είναι να αυξήσουμε κατά 3.000 τις θέσεις φιλοξενίας σε διαμερίσματα. Να πάμε δηλαδή στις 30.000 συνολικά. Γιατί βασική μας αρχή δεν είναι να μένει ο κόσμος σε κέντρα φιλοξενίας. Βασική μας λογική είναι να μένει σε διαμερίσματα. Εκτός από τη Βόλβη προβλέπεται μία αντίστοιχη κατάσταση στα Γρεβενά. Ήδη έχει ολοκληρωθεί η αναδιάταξη στη Φιλιππιάδα και στον Κατσικά Ιωαννίνων. Προγραμματίζουμε να αναδιαμορφώσουμε το Βαγιοχώρι ως ένα προσωρινό- μεταβατικό κέντρο (transition camp) και να δημιουργήσουμε ένα ανάλογο κέντρο στο Κυψελοχώρι. Είμαστε επίσης σε συζητήσεις με την Κομισιόν, ώστε να διατεθούν καταλύματα και ξενοδοχεία προς χρήση. Πρόκειται για 5.000 τουλάχιστον καινούριες θέσεις. Τέλος, έχουμε συμφωνήσει ήδη με την Κομισιόν ότι από τις αρχές του 2019 θα φτιαχτεί ένα καινούριο πρόγραμμα, όχι για τους αιτούντες άσυλο αλλά γι’ αυτούς που έχουν ήδη πάρει άσυλο, που θα συνδέεται με ένα πρόγραμμα ένταξης. Αυτό αφορά 5.000 θέσεις για 6 μήνες, δηλαδή 6 μήνες αυτοί οι άνθρωποι θα μένουν δωρεάν σε διαμερίσματα, θα είναι σε πρόγραμμα ένταξης και μετά τους 6 μήνες, αυτοί οι 5.000 θα φεύγουν και θα έρχονται άλλοι 5.000 κ.ο.κ.