Τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων στη Μόρια και άλλους αυτοσχέδιους καταυλισμούς στη Λέσβο αναδεικνύει σε ρεπορτάζ της μια από τις μεγαλύτερες εφημερίδες του κόσμου, οι New York Times.

Η αμερικανική εφημερίδα περιγράφει με τα πιο μελανά χρώματα τη ζωή στο νησί για εκείνους που αποτόλμησαν το ταξίδι της ελπίδας για ένα καλύτερο μέλλον στην Ευρώπη διακινδυνεύοντας τις ζωές τους, πολλοί προερχόμενοι από τις εμπόλεμες ζώνες της Συρίας, του Ιράκ και του Αφγανιστάν.

Διαπιστώνει δε, ότι δύο χρόνια μετά τη συμφωνία ΕΕ - Τουρκίας για τον περιορισμό των προσφυγικών ροών, αρκετοί εξακολουθούν να καταφθάνουν, ενώ «χιλιάδες παραμένουν εγκλωβισμένοι στη Λέσβο, απρόθυμοι να επιστρέψουν στις χώρες που εγκατέλειψαν, αδυνατώντας να προχωρήσουν και να αναζητήσουν τις ευκαιρίες που ήλπιζαν να βρουν στην Ευρώπη. Οι τυχεροί που έγινε αποδεκτό το αίτημά τους για χορήγηση ασύλου μεταφέρονται συχνά στην ηπειρωτική Ελλάδα. Εκείνοι που απορρίφθηκαν τα αιτήματά τους στέλνονται πίσω στην Τουρκία, στο πλαίσιο της συμφωνίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά καμία από τις δύο χώρες δεν έχει, όπως φαίνεται, κίνητρο για να τους υποδεχθεί. Οι ελληνικές Αρχές προωθούν αργά τις υποθέσεις τους, καθώς οι αιτούντες άσυλο ζουν σε αναμονή, εγκλωβισμένοι σε συνθήκες τόσο θλιβερές που ο Πάπας Φραγκίσκος τις παρομοίασε με στρατόπεδο συγκέντρωσης».

Συγκλονιστική αυτοψία

Η εφημερίδα σημειώνει ότι 5.500 άνθρωποι κρατούνται στη Μόρια, 2.500 περισσότεροι από τους προβλεπόμενους. «Η Μόρια είναι το πιο πυκνοκατοικημένο μέρος στον κόσμο, αν υπολογίσεις όσους ζουν ανά τετραγωνικό μέτρο» λέει ο διευθυντής του κέντρου. Η  αυτοψία που έκανε η ανταποκρίτρια της αμερικανικής εφημερίδας είναι συγκλονιστική:

«Η βροχή διαπερνά τις σκηνές και υπάρχει έλλειψη ηλεκτρικού ρεύματος και ζεστού νερού στους λουτήρες, ακόμη και τον χειμώνα. Τα αποχωρητήρια και οι ντουζιέρες είναι γεμάτα ακαθαρσίες. Η τροφή, όσο άσχημη κι αν είναι, συχνά τελειώνει. Οι ουρές -για τα πάντα- είναι ατελείωτες. Συχνά ξεσπούν καβγάδες. Η βία, οι κλοπές και οι βιασμοί είναι διαρκείς απειλές.

Μερικές φορές οι άνδρες κόβουν ξύλα και ανάβουν φωτιές στα αντίσκηνά τους προσπαθώντας να ζεσταθούν, πράγμα που έχει προκαλέσει δυστυχήματα και τρεις νεκρούς πέρυσι στη Μόρια. (...) Άλλους μετέφερε ο κρατικός μηχανισμός σε αυτοσχέδιο καταυλισμό, όχι πολύ καλύτερο, κοντά στη Μόρια, σε έναν ελαιώνα».

Πολλοί από τους κρατούμενους παρακολουθούν τα τεκταινόμενα στις πατρίδες τους μέσω των social media, αρκετοί Σύριοι διαδήλωσαν πρόσφατα κατά της πολιορκίας και των βομβαρδισμών από τις δυνάμεις του Άσαντ στην ανατολική Γούτα. Πολλοί εξ αυτών βίωσαν τις φρικαλεότητες του Ισλαμικού Κράτους, από τις οποίες προσπάθησαν να ξεφύγουν, αλλά η ζωή στη Μόρια ανοίγει νέα τραύματα στην ψυχή τους, λέει η εφημερίδα, αναφέροντας ως χαρακτηριστικό παράδειγμα την περίπτωση του 26χρονου Σαμίρ Αλχάμπρ, ενός μηχανικού από το Ιράκ, που είδε τους τζιχαντιστές να εκτελούν εν ψυχρώ μπροστά του τον πατέρα και τον αδελφό του:

«Η αίσθηση της μόνιμης ανασφάλειας άρχισε να επηρεάζει τα νεύρα του. Φοβούμενος για την ψυχική του υγεία αποτάνθηκε στον γιατρό του καταυλισμού. Τα χαρτιά που μας έδειξε στα ελληνικά καταγράφουν τα συμπτώματά του: ευερεθιστότητα, επίμονες αναμνήσεις τραυματικών γεγονότων, ακουστικές ψευδαισθήσεις, αϋπνία, εφιάλτες, διαταραχή προσοχής - μνήμης, κοινωνική απομόνωση, τάσεις αυτοκτονίας και μια απόπειρα αυτοκτονίας. Η διάγνωση: απροσδιόριστη ψυχωτική διαταραχή, μετατραυματικό στρες».

Η περίπτωση μιας Αφγανής

Οι New York Times στέκονται και στην περίπτωση μιας 30χρονης Αφγανής, η οποία το έσκασε πριν από ενάμιση χρόνο από το σπίτι της, όπου απειλούσε να τη σκοτώσει ο άνδρας της και φθάνοντας στην Τουρκία την πούλησαν σε έναν δουλέμπορο, που την κρατούσε κλεισμένη σε ένα σκοτεινό δωμάτιο, χωρίς τροφή επί μία εβδομάδα και τη βίαζε καθημερινά. «Όταν έφθασε τελικά στη Μόρια, τα πράγματα έγιναν χειρότερα, ήθελα να αυτοκτονήσω όταν είδα την κατάσταση, είπε. Στην αρχή δεν υπήρχε χώρος για αυτή στους κατάμεστους τομείς που διαχωρίζουν τις γυναίκες από τους άνδρες και αναγκάστηκε να κοιμάται σε μεικτό αντίσκηνο. Μια νύχτα χάθηκε μέσα στο σκοτάδι και βρέθηκε στο δάσος της Μόριας. Ένας άνδρας την άρπαξε και τη βίασε. Η γυναίκα πήγε στην αστυνομία, κατέθεσε μήνυση, αλλά την έστειλαν πίσω στη Μόρια... ».

«Πρέπει να αυξήσουμε τη ροή των προσφύγων από την Ελλάδα προς την Τουρκία και να μειώσουν τη ροή από την Τουρκία προς την Ελλάδα», δήλωσε στην εφημερίδα Έλληνας αξιωματούχος της ΕΕ.

Όμως, όπως διαπιστώνει η ανταποκρίτρια Ιλιάνα Μάγκρα, η επαναπροώθηση προσφύγων δεν λειτουργεί: μόνο 64 εστάλησαν πίσω στην Τουρκία από τον Ιανουάριο, ενώ έφθασαν 2.698 στο νησί των 86.000 κατοίκων.

«Και οι αφίξεις αναμένεται να αυξηθούν καθώς ζεσταίνει ο καιρός. Με την αργή εξέταση των υποθέσεων μειώνεται κάπως ο πληθυσμός στους καταυλισμούς, αλλά το ρεύμα των νέων αφίξεων τους ξαναγεμίζει».