Πώς φτάσαμε ως εδώ με το προσφυγικό; Τι πόρους και βοήθεια είχε η Ελλάδα για να διαχειριστεί ένα τόσο μεγάλο ζήτημα; Τελικά πώς ανταποκρίθηκε; Όλα αυτά τα ερωτήματα προσπαθεί να απαντήσει με μια αποκαλυπτική έκθεση η ΜΚΟ «SolidarityNow» που κατέθεσε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Επιτροπή Αναφορών - PETI) με την οποία ζητάει από την Επιτροπή να διερευνήσει τη σχέση μεταξύ της χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ελλάδα και των θλιβερών συνθηκών υποδοχής των ατόμων που ζητούν διεθνή προστασία.

Η σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα έχει δημιουργήσει μια εξαιρετικά επίπονη κατάσταση για τους εμπλεκόμενους. Σήμερα κανείς ακόμα δεν γνωρίζει για πόσο καιρό οι άνθρωποι αυτοί θα συνεχίσουν να επιβιώνουν σε αυτές τις άθλιες συνθήκες. Οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» έχουν διαπιστώσει ότι πολλά άτομα την Ελλάδα έχουν αποκτήσει ψυχολογικά προβλήματα, όπως άγχος, κατάθλιψη και μετατραυματικό σύνδρομο, ως συνέπεια της παραμονής τους στην Ελλάδα και στην αβεβαιότητα που βιώνουν.

Το καλοκαίρι του 2016, η Ελλάδα δήλωσε ότι «ήταν σε θέση να παρέχει στέγαση, τροφή και όλες τις βασικές υπηρεσίες σε μια μεγάλη πλειοψηφία των παράτυπων μεταναστών και αιτούντων διεθνή προστασία που έχουν εγκλωβιστεί στην Ελλάδα» και ότι «όλοι οι μετανάστες και πρόσφυγες θα μεταφέρονταν σε δομές φιλοξενίας εναρμονισμένες με τα απαιτούμενα πρότυπα μέχρι το Σεπτέμβριο του 2016». «Ωστόσο, και παρά τη σημαντική μείωση των νεοαφιχθέντων στην Ελλάδα, η κυβέρνηση απέτυχε παταγωδώς να εκπληρώσει τις υποσχέσεις της», καταλήγει στα συμπεράσματά της η οργάνωση.

Πόσα χρήματα;

Η Ε.Ε. έχει διαθέσει περισσότερο από ένα δισεκατομμύριο (1 δις) ευρώ σε χρηματοδότηση για να βοηθήσει την Ελλάδα να εναρμονίσει το σύστημα ασύλου της με τις υποχρεώσεις της απέναντι στις διεθνείς συνθήκες προστασίας ανθρώπινων δικαιωμάτων. Η Ελλάδα έχει επίσης λάβει και άλλες μορφές υποστήριξης. Για παράδειγμα, περίπου 700 υπάλληλοι της FRONTEX και πάνω από 200 ειδικοί της EASO έχουν παράσχει βοήθεια στην Ελλάδα. Η χώρα έχει επίσης λάβει πάνω από 185.000 είδη από ευρωπαϊκές χώρες, όπως τέντες, κρεβάτια, γεννήτριες και αντλίες νερού στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας (δίκτυο βοήθειας σε είδος).

Επιπλέον, έχει λάβει υποστήριξη από διάφορα άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα που δεν προορίζονταν για συγκεκριμένη χώρα, όπως το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Υγείας, το οποίο έχει χρηματοδοτήσει διάφορα έργα για την υγεία προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα. Ακόμη, έχει λάβει επιπλέον χρηματοδότηση εκατοντάδων εκατομμυρίων από ιδιωτικές πρωτοβουλίες και οργανισμούς και άλλα μη κράτη-μέλη μέσω του Περιφερειακού Σχεδίου Ανταπόκρισης για τους Πρόσφυγες και τους Μετανάστες (RMRP), του Ταμείου του Ενιαίου Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ), των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών Προγραμμάτων και άλλων ανθρωπιστικών χρηματοδοτικών μηχανισμών.

Το Άσυλο

Εκτός από τις συνθήκες υγιεινής και τις ακατάλληλες μορφές υποδοχής των προσφύγων και μεταναστών, η οργάνωση επισημαίνει ότι η αργή επεξεργασία των αιτημάτων ασύλου έχει οδηγήσει σε μεγάλο αριθμό εκκρεμών υποθέσεων, που οδηγούν σε επικίνδυνο συνωστισμό, γεγονός που χειροτερεύει τις ήδη πολύ κακές συνθήκες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της κυβέρνησης, τα νησιά φιλοξενούν περισσότερους από 14.000 ανθρώπους, παρά τους κυβερνητικούς ισχυρισμούς ότι η χωρητικότητα αγγίζει τους 8.000 ανθρώπους. Εξαιτίας του συνωστισμού στα Κέντρα Υποδοχής, αρκετοί άνθρωποι αναγκάζονται να διαμένουν σε αυτοσχέδιες μορφές στέγασης έξω απ’ αυτά και να κοιμούνται είτε σε σκηνές είτε απροστάτευτοι στο έδαφος, γεγονός που παρατηρείται και στη Λέσβο.

Ζητούν έλεγχο

Με την αναφορά αυτήν η ΜΚΟ «Solidarity Now» εκφράζει την άποψη ότι η παροχή επιπλέον χρηματοδότησης στην Ελλάδα για να καλύψει τα προβλήματα υποδοχής, χωρίς αναθεώρηση και θεραπεία των ελλείψεων, δεν αποτελεί βιώσιμη και εφαρμόσιμη λύση. Για το λόγο αυτό διεκδικεί άμεση επανεξέταση της σχέσης μεταξύ των ευρωπαϊκών κονδυλίων και των συνθηκών υποδοχής. Ενθαρρύνει την Επιτροπή Αναφορών να χρησιμοποιήσει τις πληροφορίες που περιέχονται στην αναφορά ώστε να διασφαλίσει την επίτευξη, το συντομότερο δυνατό, κατάλληλων προτύπων υποδοχής.

«Το Κοινοβούλιο έχει επίγνωση του γεγονότος ότι οι συνθήκες υποδοχής στην Ελλάδα υπολείπονται κατά πολύ των απαιτούμενων, επομένως εναπόκειται στην Ε.Ε. να διασφαλίσει ότι η αδράνεια στο θέμα αυτό δεν θα μετατραπεί σε συνενοχή». Η δημόσια αυτή παρέμβαση της συγκεκριμένης ΜΚΟ εκθέτει την ελληνική κυβέρνηση στην Ε.Ε. «κατηγορώντας» την για ανεπάρκεια και αναποτελεσματικότητα να διαχειριστεί την κατάσταση με το προσφυγικό παρά τη γενναία χρηματοδότηση που έλαβε από διάφορες πηγές. Δυστυχώς, οι παραπάνω ισχυρισμοί δεν απέχουν από την πραγματικότητα και είναι ίσως η ευκαιρία και οι αρμόδιοι της κυβέρνησης να προβληματιστούν γιατί υπάρχει αυτή η εικόνα.