Στο «Λεσβιακό Ημερολόγιο» του 2019 που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Mythos» περιέχεται η θαυμάσια εργασία του κλασικού φιλολόγου και επιτίμου σχολικού συμβούλου Αθανασίου Φραγκούλη με τίτλο «Τα δύο νέα ποιήματα της Σαπφούς» που ανακαλύφθηκαν πριν από λίγα χρόνια σε ένα πάπυρο του 2^ου ή 3^ου αιώνα μ.Χ. ιδιωτικής συλλογής και δημοσιεύθηκαν το 2014 από τον παπυρολόγο καθηγητή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Dirk Obbink στο γερμανικό περιοδικό Zeitschrift fur Papyrologie und Epigraphik.

Στο πρώτο, που ονομάζεται «Το ποίημα των αδελφών», η εικονιζόμενη σε τοιχογραφία της Πομπηίας Ερεσία ποιήτρια Σαπφώ μετά το θάνατο του πατέρα της, Σκαμανδρώνυμου, απευθύνεται στη μητέρα της, Κλεΐδα, προτρέποντάς την να μην επικεντρώνεται στην επιστροφή του πλούσιου γιου της και μεγαλύτερου αδελφού της Σαπφώς, Χάραξου, εμπόρου λεσβιακού οίνου που ζούσε στην Αίγυπτο με την ερωμένη του εταίρα, Δωρίχα, και του οποίου η ασφαλής επιστροφή ήταν στη διάθεση των θεών, αλλά να ελπίζει στη ενηλικίωση του ανήλικου γιου της, Λάριχου, που ως άνδρας σωστός αργότερα και ως εργαζόμενος οινοχόος στο Πρυτανείο της Μυτιλήνης θα βοηθούσε ώστε η οικογένεια να βρει λύτρωση από πλήθος στενοχώριες και να επανέλθει στις τάξεις της αριστοκρατίας της Μυτιλήνης. Η μετάφραση του πρώτου ποιήματος από τον Φραγκούλη έχει ως εξής:

Το ποίημα των αδελφών

«Μα συ συνέχεια ψιθυρίζεις // πως θα ’ρθει ο Χάραξος μ’ ολόγιομο το πλοίο. // Μ’ αυτά θαρρώ, ο Δίας // κι όλοι οι επουράνιοι τα ξέρουν. // Όμως εσύ δεν θα ’πρεπε // αυτά στο νου σου να τα βάζεις, //

αλλά εμένα μόνο και να ’στελνες // και να παρακινούσες // προσευχές στην Ήρα τη βασίλισσα πολλές να απευθύνω, // αβλαβής να φτάσει εδώ ο Χάραξος // το πλοίο του οδηγώντας, //

και να μας εύρει ασφαλείς. // Και όλα τα υπόλοιπα // στους αθανάτους ας τ’ αφήσουμε. // Γιατί καλοκαιρία από μεγάλη θύελλα // γρήγορα θα προκύψει. //

Κι αυτοί που του Ολύμπου ο βασιλιάς επιθυμεί // δαίμονας καλόβολος από τις συμφορές να απαλλάξει, // σίγουρα γίνονται ευτυχείς κι ευλογημένοι. //

Κι εμείς, εάν ο Λάριχος // την κεφαλή του υψώσει // και άντρας σωστός κάποια στιγμή μάς γίνει, // αμέσως θα μπορούσαμε λύτρωση πια να βρούμε // από πλήθος στενοχώριες».

Το ποίημα της Κύπριδας

Το δεύτερο ποίημα έχει ερωτικό περιεχόμενο και η μετάφραση από τον Αθανάσιο Φραγκούλη έχει ως εξής:

«Πώς, λοιπόν, Κύπρι Δέσποινα, // κανείς συχνά δε θα υμνούσε // όποιον βεβαίως αγαπά // και επιθυμεί ξανά να τον καλέσει;»

Όπως εύστοχα σημειώνει ο Φραγκούλης: «Το ποίημα αυτό που απευθύνεται στην Αφροδίτη (Κύπριδα), τη θεά του έρωτα, εμφανίζει πολλές ομοιότητες ως προς τη διατύπωση με το γνωστό ποίημα «Ωδή στην Αφροδίτη» αλλά και διάφορα άλλα αποσπάσματα από ποιήματα των Λέσβιων ποιητών. Αυτό είναι μια επίκληση της Κύπριδας που ακολουθεί τρόπους και τεχνικές που είναι γνωστές από άλλα ερωτικά ποιήματα της Σαπφούς και επικαλύπτει και συμπληρώνει ουσιαστικά το απόσπασμα 16 του Πάπυρου του Οξύρρυγχου 1231».

Συγχαίροντας τον Αθανάσιο Φραγκούλη για το κείμενό του στο «Λεσβιακό Ημερολόγιο» του 2019, παραθέτω από τα αναφερόμενα από εκείνον ποιήματα της Σαπφούς α) τους στίχους 17-20 της «Ωδής στην Αφροδίτη» σε μετάφραση Οδυσσέα Ελύτη: «τί νά 'ναι πάλι εκείνο που ζητά η τρελή καρδιά μου: ποιά νά ’ναι πάλι αυτή που την Πειθώ ικετεύεις να σου φέρει πίσω; ποιά να πονέσεις σ’ έκανε Σαπφώ μου;» και β) τους στίχους 1-4 του αποσπάσματος 16 του Πάπυρου του Οξύρρυγχου 1231 σε μετάφραση Γιώργου Μαρωνίτη: «Άλλοι το ιππικό, άλλοι το πεζικό, κάποιοι το ναυτικό ορίζουν πως είναι το ομορφότερο πράγμα πάνω στη μαύρη γη. Όμως εγώ εκείνο που καθένας ερωτεύεται». («Όττω τις έραται!»).