Στο μικρό εξωκκλήσι της Παναγίας, γνωστό και ως «η Παναγιούδα του Ψύρρα» στο χωριό Παππάδος της Γέρας, βρίσκεται εντοιχισμένη αρχαία επιγραφή των ρωμαϊκών χρόνων. Οι φωτογραφίες της, που ακολουθούν, αποτελούν ευγενική χορηγία του Ασημάκη Παυλέλλη.

Την περιέλαβε ο Σ. Χαριτωνίδης, Έφορος Αρχαιοτήτων του νησιού, το 1968 στο «Συμπλήρωμα των Επιγραφών της Λέσβου», αρ. 115 και ο Μ. Αξιώτης στο άρθρο «Επιγραφές γύρω από τον κόλπο της Γέρας», Αιολικά Φύλλα 1987, τεύχος Ε΄, σελ. 258, αρ. 4 καθώς και στο βιβλίο «Στα χνάρια τα παληά», 1987, σελ. 40, όπου αναφέρει: «Στο εκκλησάκι της Παναγιούδας του Ψύρρα εντοιχισμένη επιγραφή στην ΝΔ γωνία, ένα μέτρο περίπου από το έδαφος».

Γάϊος Κοί[λι]ος Πάνκαρπος

θεῷ Διονύσῳ καὶ τοῖς ἐν

τῷ τόπῳ μύσταις ἀνέθ-

ηκε τὸ ἱερὸν καὶ τὸν πρὸ αὐ-

τοῦ τόπον.

Η Παναγιούδα του Ψύρρα με την εντοιχισμένη επιγραφή σε περίγραμμα

Πιθανόν η επιγραφή να ήταν χαραγμένη σε βωμό, ο οποίος καταστράφηκε. Από το σχήμα των γραμμάτων η επιγραφή (ω, Σ μηνοειδές) χρονολογείται στον όψιμο 2^ο ή 3^ο αι. μ.Χ. Όσο για τον αναθέτη, επειδή τα δύο πρώτα ονόματά του είναι ρωμαϊκά και το τρίτο ελληνικό, σημαίνει ότι ήταν Λέσβιος που είχε αποκτήσει την ρωμαϊκή πολιτεία και όχι Ρωμαίος. Το τρίτο του όνομα, το ελληνικό cognomen Πάνκαρπος, απαντά και σε άλλη επιγραφή του νησιού εντοιχισμένη στο Κάστρο της Μυτιλήνης αυτήν τη φορά, ως το μικρό όνομα του 17χρονου Πανκάρπου που έφυγε νωρίς από την ζωή (IG XII 2, 436). Το δεύτερο όνομά του, Κοίλιος, που δηλώνει το γένος του, μαρτυρείται άπαξ σε αυτήν την επιγραφή, ενώ είναι συχνό στην Κω και την Ρόδο.

Σύμφωνα με το κείμενο, ο Γάϊος Κοίλιος Πάνκαρπος ανέθεσε στον Διόνυσο και τους μύστες αυτού το ιερό για την τέλεση της λατρείας του, προφανώς διέθεσε δικό του αγρό και τα απαραίτητα χρήματα για την ίδρυση του ιερού. Ο Αξιώτης, ό.π. σελ. 41, υποστηρίζει ότι το εν λόγω ιερό του Διονύσου πρέπει να βρισκόταν στην θέση του χριστιανικού ναού της Παναγιούδας, ο οποίος σύμφωνα με την κτητορική του επιγραφή κτίστηκε στις 7 Ιουλίου 1903. Από τα αρχικά γράμματα Ε.Β.Ψ. του ονόματος του νεότερου «αναθέτη», εικάζουμε ότι λεγόταν Ψύρρας κι από κει προέρχεται και το προσηγορικό «του Ψύρρα», ο οποίος ίδρυσε με δική του δαπάνη τον νεότερο ναό της Παναγίας, ακριβώς όπως έκανε και ο Γάιος Πάνκαρπος των ρωμαϊκών χρόνων!

Η αναθηματική επιγραφή του Γάιου Πανκάρπου στον Διόνυσο, 2^ος/3^ος αι. μ.Χ. Εξωκκλήσι Παναγίας, Παππάδος Γέρας.

Η κτητορική επιγραφή της Παναγιούδας: Ε.Β.Ψ./ Κτήτωρ/Ιούλ. 7. 1903.