Σήμερα παρουσιάζουμε μια επιγραφή του 3^ου αι. μ.Χ. που βρίσκεται έξω από την είσοδο του Μουσείου της Ερεσού. Το 1936 που δημοσιεύτηκε η επιγραφή στο IG XII Supplementum, 693, ως τόπος εύρεσης αναφέρεται ο περίβολος του ναού του Αγ. Ανδρέα, ενώ το 1976 είχε μεταφερθεί ήδη στο Μουσείο ή καλύτερα στην Αρχαιολογική Συλλογή της Ερεσού. Η επιγραφή είναι χαραγμένη σε βάθρο, που ίδρυσε η πόλη, και σύμφωνα με το κείμενο πάνω σ’ αυτό θα είχε στηθεί ο ανδριάντας του Αυρηλίου Στύρακος ως απόδοση τιμής ή ως ηθική επιβράβευση για την πολιτική και κοινωνική του προσφορά, για τις ευεργεσίες δηλαδή προς την πόλη του, την Ερεσό.

Το όνομα Στύραξ είναι ελληνικό, ενώ το μικρό του όνομα Αυρήλιος και το πατρώνυμό του Μάρκος δηλώνουν ότι ο τιμώμενος έχει αποκτήσει ρωμαϊκή πολιτεία. Η επιγραφή αυτή είναι μία ακόμη μαρτυρία του φαινομένου του ευεργετισμού, ο οποίος έλαβε την πιο εκτενή μορφή του στα ρωμαϊκά χρόνια σε όλη την ρωμαϊκή επικράτεια. Στο νησί της Λέσβου συγκεκριμένα, τον ευεργετισμό τροφοδοτούσαν τόσο οι παραδοσιακά ισχυρές οικογένειες του νησιού όσο και οι ισχυροί Ρωμαίοι που ενσωματώθηκαν στον κοινωνικό ιστό, ασκώντας με τον τρόπο αυτό και πολιτικό έλεγχο.

Ο Αυρήλιος Στύραξ, όπως φαίνεται παρακάτω στο κείμενο της επιγραφής, τιμάται ως ευεργέτης της πόλης και λειτουργός, επειδή συνεισέφερε οικονομικά στα κοινά, στοιχείο αδιαφιλονίκητο φιλοπατρίας. Το τυπικό τέτοιων τιμητικών ψηφισμάτων περιλαμβάνει και τα αξιώματα, που είχε τυχόν αναλάβει ο τιμώμενος. Εν προκειμένω ο Στύραξ είχε αναλάβει τα περισσότερα και σπουδαιότερα της εποχής: πρύτανις (=επώνυμος άρχων για ένα έτος), δύο φορές στρατηγός, ιερέας, αρχιερέας και ξανά ιερέας ισόβιος στο ιερό του Σεβαστού Απόλλωνος στην Ερεσό. Το επίθετο σεβαστός, που αποδίδεται στους Ρωμαίους αυτοκράτορες από τον Αύγουστο και εξής (27 π.Χ.-14 μ.Χ.) συνδέει τον Ερέσιο Απόλλωνα με την αυτοκρατορική λατρεία.

Είχε διατελέσει επίσης αγωνοθέτης (=διοργανωτής αθλητικών αγώνων) και πανηγυριάρχης (=χορηγός της πανηγύρεως που διοργανωνόταν κατά την εορτή του θεού) πιθανότατα του Απόλλωνος. Απ’ όσο γνωρίζω, η θέση του ιερού δεν είναι γνωστή. Φαίνεται όμως ότι ο σημερινός Ναός του Αγ. Ανδρέα στην Ερεσό, όπου βρέθηκε σε ανασκαφή η επιγραφή μας και άλλες, χτίστηκε στην θέση της αγοράς της αρχαίας πόλης, όπου στήνονταν τα δημόσια κείμενα, τα ψηφίσματα, βλ. και IG XII 2, 526.

Την επιγραφή εντόπισα από το άρθρο του Μάκη Αξιώτη στο «Εμπρός» της 26 /9/2020, ο οποίος στην συνέχεια μου παραχώρησε την σχετική φωτογραφία και τον ευχαριστώ.

Λεζάντα: Το τιμητικό βάθρο του ευεργέτη Αυρηλίου Στύρακος στην είσοδο του Μουσείου της Ερεσού. IG XII Suppl. 693. 3ος αι. μ.Χ. (φωτ. Μ. Αξιώτης).

ἀ βόλλα καὶ ὀ δᾶμος

Αὐρήλιον Στύρακα Μάρ-

κω τὸν φιλόπατριν

καὶ εὐεργέταν, πρύτα-

νιν, εἴρεα καὶ ἀρχείρεα καὶ

ἀγωνοθέταν καὶ πανηγυ-

ριάρχαν, τὸν ἀπὺ προγόνων

λιτοῦργον καὶ πρῶτον στρό-

ταγον τὸ βʹ, ἴρεα δὲ διὰ βίω Σεβ(αστοῦ)

Ἐρέσεος Ἀπόλλωνος, εὐνοέ-

στατον γενόμενον πρὸς τὰν

γλυκυτάταν πάτριδα,

ἐπιμελήθεντος ἄνδρος εὐγέ-

νεος Αὐρ. Φιλουμένω τῶ Ἀνδρο-

νείκω συνγένεος αὔτω.

Απόδοση στη νέα ελληνική: Η Βουλή και ο Δήμος (ενν. της Ερεσού, τίμησαν με ανδριάντα) τον Αυρήλιο Στύρακα του Μάρκου, φιλόπατρη και ευεργέτη, πρύτανη, ιερέα και αρχιερέα και αγωνοθέτη και πανηγυριάρχη, λειτουργό (ο οποίος πρόσφερε οικονομικά στα κοινά της πόλης), κατά την παράδοση των προγόνων του, πρώτο στρατηγό για δεύτερη φορά, ιερέα ισόβιο του Σεβαστού Ερεσίου Απόλλωνος, επειδή υπήρξε πολύ πρόθυμος απέναντι στην γλυκυτάτη πατρίδα. (Την ίδρυση του ανδριάντα του) επιμελήθηκε άνδρας με ευγενική καταγωγή και συγγενής του, ο Αυρήλιος Φιλούμενος του Ανδρονείκου.