Την εξάλειψη παθογενειών δεκαετιών στην πολεοδοµία και την χωροταξία επιχειρεί η κυβέρνηση, με την πολεοδομική μεταρρύθμιση που προωθεί, µε στόχο να ρυθµίσει το πολεοδοµικό χάος, µε το πρώτο µεγάλο βήµα προς αυτή την κατεύθυνση να συντελείται µε το Κτηµατολόγιο, που θα προσφέρει έναν ακριβή χάρτη της δηµόσιας και ιδιωτικής περιουσίας και αναµένεται να έχει ολοκληρωθεί το 2025, ενώ στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται το πρόγραµµα «Κωνσταντίνος ∆οξιάδης», που περιλαµβάνει τα τοπικά πολεοδοµικά και χωροταξικά σχέδια, ώστε να οργανωθούν µε συγκροτηµένο σχεδιασµό, που υλοποιείται από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, οι όροι δόµησης, στο πλαίσιο της µεγάλης πολεοδοµικής µεταρρύθµισης. Πρόκειται για την μεγαλύτερη πολεοδομική μεταρρύθμιση, από συστάσεως του ελληνικού κράτους , όπως λέγεται - έχει προηγηθεί ανάλογη παρέμβαση μικρότερης ωστόσο έκτασης επί Αντ. Τρίτση στο Υπ. Περιβάλλοντος- που επιχειρεί να βάλει τάξη σε όλη την επικράτεια και προφανώς και στη Λέσβο με την ανάθεση των διαγωνισμών μέσω του κεντρικού ΤΕΕ, και σε όλους τους δήμους των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά και άλλων παρεμβάσεων στην ίδια κατεύθυνση. 

Το πρόγραµµα εδράζεται σε πέντε πυλώνες, µε τις δράσεις του να στοχεύουν στη θεσµοθέτηση χρήσεων γης σε όλους τους δήµους της χώρας, την προστασία του περιβάλλοντος, την αποθάρρυνση της αυθαίρετης δόµησης, την αυστηροποίηση των προϋποθέσεων δόµησης στις εκτός σχεδίου περιοχές, την επίσπευση υλοποίησης επενδύσεων µε ασφάλεια δικαίου και την προσαρµογή στην κλιµατική αλλαγή. Επιπλέον τα τοµεακά υπουργεία και οι ιδιώτες επενδυτές θα γνωρίζουν εκ των προτέρων ποιες δραστηριότητες επιτρέπεται να αναπτυχθούν σε κάθε περιοχή-θέση για σωστή προετοιµασία µελετών και έργων, ενώ ο πέµπτος στόχος είναι ο εξορθολογισµός της εκτίµησης της πραγµατικής αξίας των ακινήτων των ιδιοκτητών. 

Νέο πολεοδοµικό σχέδιο: Οι 5 δράσεις 

Το Πρόγραµµα Πολεοδοµικών Μεταρρυθµίσεων «Κωνσταντίνος ∆οξιάδης», σε επίπεδο χώρας, περιλαµβάνει τις εξής 5 ∆ράσεις -που ωστόσο σε επίπεδο Λέσβου, αφορούν κυρίως τις δράσεις για τα ΤΠΣ, τα ΕΠΣ και τον χαρακτηρισμό δημοτικών οδών : 

-Τοπικά Πολεοδοµικά Σχέδια (ΤΠΣ). 

-Ειδικά Πολεοδοµικά Σχέδια (ΕΠΣ). 

-Αυτοτελείς Μελέτες για Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή ∆όµησης (ΖΥΣ). 

-Αυτοτελείς Μελέτες Οριοθέτησης Οικισµών. 

-Αυτοτελείς Μελέτες Χαρακτηρισµού ∆ηµοτικών Οδών. 

Οι λόγοι που σύµφωνα µε πηγές του ΥΠΕΝ καθιστούν επιβεβληµένη την ανάγκη της συγκεκριµένης µεταρρύθµισης είναι η έλλειψη καθορισµένων χρήσεων γης, όρων και περιορισµών δόµησης, καθώς και η αδυναµία εφαρµογής χρήσιµων πολεοδοµικών µέτρων και κινήτρων που έχουν οδηγήσει σε πολλαπλά προβλήµατα για το περιβάλλον, στη µη ορθολογική οργάνωση του χώρου και σε φαινόµενα άναρχης ή και αυθαίρετης δόµησης.Το σκηνικό αυτής της «πολεοδοµικής αταξίας» συνοδεύεται από υπερβολική αστική διάχυση στον αγροτικό χώρο, που αντίστοιχα έχει οδηγήσει σε ελλείψεις βασικών τεχνικών και περιβαλλοντικών υποδοµών, αλλά και σε αθέµιτο ανταγωνισµό από παράνοµα χωροθετηµένες δραστηριότητες έναντι των νοµίµων, σε έλλειµµα ασφάλειας δικαίου, καθώς και στην ενίσχυση των επιπτώσεων της κλιµατικής αλλαγής. 

Για την ολοκληρωµένη και αποτελεσµατική αντιµετώπιση αυτής της κατάστασης, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, έχοντας εξασφαλίσει ένα σηµαντικό προϋπολογισµό που ξεπερνά τα 600 εκατ. ευρώ από το Ταµείο Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας, υλοποιεί µε τη συνδροµή του Τεχνικού Επιµελητηρίου Ελλάδος το Πρόγραµµα Πολεοδοµικών Μεταρρυθµίσεων «Κωνσταντίνος ∆οξιάδης», µε στόχο να αποκαταστήσει τα προαναφερθέντα ζητήµατα, να άρει τα περιττά εµπόδια που δηµιουργούν καθυστερήσεις στην υλοποίηση έργων, υποδοµών και επενδύσεων µε ταχύτητα και ασφάλεια δικαίου, να καταστήσει τον χωρικό σχεδιασµό βασικό παράγοντα της βιώσιµης ανάπτυξης, καθώς και να συµβάλει στην κοινωνική συνοχή και στην προστασία του περιβάλλοντος. 

Τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια 

Αναλυτικά οι 5 δράσεις της πολεοδοµικής µεταρρύθµισης που προωθεί το ΥΠΕΝ έχουν ως εξής: Τα ΤΠΣ θεωρούνται τα πλέον σύγχρονα πολεοδοµικά εργαλεία και τοποθετούνται στο πρώτο επίπεδο του πολεοδοµικού σχεδιασµού. Εκπονούνται σε τουλάχιστον µία ή περισσότερες ∆ηµοτικές Ενότητες (∆.Ε.) ενός δήµου και εναρµονίζονται µε τις κατευθύνσεις των Περιφερειακών και των Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων και περιέχουν τις αναγκαίες ρυθµίσεις για την επίτευξη των σκοπών τους. 

Τα ΤΠΣ διέπονται από τις αρχές της βιώσιµης χωρικής ανάπτυξης, η οποία περιλαµβάνει τις χωρικές, εδαφικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις της βιώσιµης ανάπτυξης, καθώς και αυτές που σχετίζονται µε την ορθολογική οργάνωση του χώρου. Κάθε ανάθεση ΤΠΣ περιλαµβάνει: 

α) Κύρια Μελέτη.  

β) Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). 

γ) Ειδική Μελέτη Εκτίµησης Γεωλογικών Κινδύνων και Γεωλογικής Καταλληλότητας.  

δ) Μελέτη Οριοθέτησης των Υδατορεµάτων.  

∆ιά των ΤΠΣ θα θεσµοθετηθούν ενδεικτικά: - χρήσεις γης, - όροι δόµησης, - κανονισµοί και περιορισµοί, - κατοικηµένες περιοχές, - περιοχές προστασίας, - περιοχές ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων, - σηµαντικές παρεµβάσεις πολεοδοµικού σχεδιασµού, - περιοχές ειδικών αστικών κινήτρων, - οδικές υποδοµές, µεταφορές, κατασκευές και περιβαλλοντικά δίκτυα, - µέτρα για την προσαρµογή στην κλιµατική αλλαγή, - µέτρα για την υποστήριξη καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και διαχείριση των συνεπειών φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών, - προϋποθέσεις ή περιορισµούς που απαιτούνται για την ολοκληρωµένη χωρική ανάπτυξη και οργάνωση της περιοχής µελέτης. 

Ειδικά Πολεοδοµικά Σχέδια (ΕΠΣ) 

Το περιεχόµενό τους είναι το ίδιο µε το περιεχόµενο των ΤΠΣ, ωστόσο η περιοχή στην οποία εφαρµόζεται ένα ΕΠΣ δεν ταυτίζεται απαραίτητα µε τα διοικητικά όρια ∆ηµοτικών Ενοτήτων. Αυτό καθιστά τα ΕΠΣ ιδιαίτερα χρήσιµα και ασφαλή για τη χωρική οργάνωση και ανάπτυξη περιοχών, οι οποίες µπορούν να λειτουργήσουν ως υποδοχείς σχεδίων, έργων και προγραµµάτων υπερτοπικής ή στρατηγικής σηµασίας. 

Αυτοτελείς Μελέτες Χαρακτηρισµού ∆ηµοτικών Οδών 

Στόχος του σχετικού προγράµµατος είναι να συνταχθούν αυτοτελείς µελέτες χαρακτηρισµού δηµοτικών οδών για όλη την επικράτεια. Η νοµολογία του ΣτΕ ανέτρεψε τη νοµοθεσία καθορισµού προϋποθέσεων κατασκευής κτιρίων σε εκτός σχεδίου περιοχές (κυρίως εκείνες που σχετίζονται µε την υποχρέωση ενός οικοπέδου να έχει «πρόσωπο» σε έναν επίσηµα χαρακτηρισµένο πολεοδοµικά κοινόχρηστο δρόµο). Το θέμα αυτό αφορά και κατασκευές και οικόπεδα στη Λέσβο που παραμένουν στον ...αέρα και είναι ευκαιρία τώρα στα πλαίσια αυτών των πολεοδομικών παρεμβάσεων να απεγκλωβιστούν από την ...ομηρία προς αξιοποίηση. 

Πάρα πολλές ιδιοκτησίες σε εκτός σχεδίου περιοχές, ακόµη και σηµαντικού µεγέθους, έχουν καταστεί ακατάλληλες για δόµηση, παρά την πρόσβαση σε µη χαρακτηρισµένο δρόµο. Το θέµα αυτό αφορά: α) αδόµητες ιδιοκτησίες στις οποίες είχαν προγραµµατιστεί σηµαντικές επενδύσεις, β) τον εκσυγχρονισµό ή την επέκταση των υπαρχουσών επενδύσεων, κυρίως στον τουριστικό τοµέα. 

Από τα παραπάνω είναι εμφανές ότι η πολεοδομική αυτή μεταρρύθμιση έρχεται να λύσει προβλήματα, να απελευθερώσει από την «ομηρία» ιδιοκτησίες που δεν μπορούν με τα σημερινά δεδομένα να αξιοποιηθούν, βάζοντας στέρεους κανόνες για το τι είναι αξιοποιήσιμο και σε ποιο βαθμό για επενδύσεις , αλλά και για δημόσιες υποδομές. Είναι λοιπόν χρήσιμο και αναγκαίο με δεδομένο ότι ήδη έχουν αναλάβει δράση, σε πρώτη φάση με την καταγραφή των δεδομένων, και στη Λέσβο οι μελετητικές ομάδες για τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια που θα εκπονηθούν στους δυο δήμους του νησιού, να υπάρχει η μέγιστη δυνατή ενημέρωση και διαβούλευση όλων των εμπλεκομένων φορέων, αλλά και όσων έχουν άποψη, ώστε το αποτέλεσμα που θα μείνει να αποτελέσει «εργαλείο» ανάπτυξης για το νησί, που είναι και το μεγάλο ζητούμενο.