Στην 7 Αυγούστου 2023, κατά την διάρκεια συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου Δυτικής Λέσβου συζητήθηκε το θέμα της Ανάπτυξης των Υδατοκαλλιεργειών στην θέση όρμος Αγίας Μαρίνας για την οποία οι Σύλλογοι του Σκαλοχωρίου και η Τοπική Κοινότητα είχαν εκφράσει εγγράφως την αντίθεσή τους. Αρνητική ήταν και η γνωμοδότηση εκ μέρους του Δημοτικού Συμβουλίου Δυτικής Λέσβου που ψηφίστηκε ομόφωνα.  

Στη Συνεδρίαση προσκλήθηκε και συμμετέχει και η Πρόεδρος της Κοινότητας Σκαλοχωρίου Δέσποινα Μαϊάκη, η οποία ψήφισε αρνητικά ενώ η εισήγηση έγινε από την Αντιδήμαρχο Περιβάλλοντος και Ποιότητας Ζωής, Ασανούλα Γιαννή- Κοκκινέλλη.  

Συγκεκριμένα στην γνωμοδότησή του το σώμα εξέφρασε ομόφωνα την διαφωνία του ως προς την σκοπιμότητα της προτεινόμενης Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών στη θέση όρμος Αγίας Μαρίνας των Τ.Κ. Σκαλοχωρίου και Φίλιας της Δ.Ε. Καλλονής του Δήμου Δυτικής Λέσβου (ζώνη παραγωγής και ζώνη υδρανάπαυσης) και γνωμοδότησε αρνητικά επί του καθορισμού και της οριοθέτησης της, καθώς και επί της διαβιβασθείσας ΣΜΠΕ.  

Οι λόγοι οι οποίοι συνηγόρησαν στην απόφαση αυτή παρουσιάζονται αναλυτικά στην εισήγηση της κα Γιαννή.  

ΠΟΙΑ ΘΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΟΑΥ 

Σύμφωνα με την (7) σχετική ΥΑ (εφεξής Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης - ΕΠΧΣΑΑ), ως Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ) ορίζονται οι θαλάσσιες εκτάσεις εντός Περιοχών Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΑΥ), συνολικής έκτασης μεγαλύτερης των 100 στρεμμάτων που είναι προορισμένες και οργανωμένες ειδικά για τη λειτουργία δραστηριοτήτων του συγκεκριμένου παραγωγικού κλάδου. Η ΠΟΑΥ Λέσβου προτείνεται να περιλαμβάνει τις ακόλουθες περιοχές με τρεις (3) ζώνες παραγωγής και δυο (2) ζώνες υδρανάπαυσης. 

Οι ζώνες παραγωγής βρίσκονται 1) στον Όρμο Αγίας Μαρίνας, έκτασης 359,780 χλμ2 που ανήκει διοικητικά στην Δυτική Λέσβο, 2) στην Αγριλιά, έκτασης 368,095 χλμ2 που ανήκει διοικητικά στην Μυτιλήνη, 3) μεταξυ Ακρ. Βάλβης και Πέτρας, έκτασης 336,554 χλμ2 που ανήκει διοικητικά στην Μυτιλήνη.  

Οι ζώνες υδρανάπαυσης βρίσκονται 1) στον Όρμο Αγίας Μαρίνας, έκτασης 538,829 χλμ2 που ανήκει διοικητικά στην Δυτική Λέσβο και 2) στην Φαβιαρόπετρα, έκτασης 308,080 χλμ2 που ανήκει διοικητικά στον Δήμο Μυτιλήνης.  

Όρμος Αγίας Μαρίνας  

Η συγκεκριμένη εισήγηση (για γνωμοδότηση) αφορά στο τμήμα της ΠΟΛΥ στην περιοχή «Όρμος Αγίας Μαρίνας» της ΔΕ Σκαλοχωρίου, εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Δυτικής Λέσβου. 

Οι εγκαταστάσεις στη θέση Όρμος Αγίας Μαρίνας, σχεδιάζονται να έχουν δυναμικότητα 3.525 τόνων ανά έτος, σε 2 μονάδες από 50 στρέμματα η κάθε μια (100 στρέμματα στο σύνολο). Υπενθυμίζεται ότι η προϋπάρχουσα μονάδα, η οποία σήμερα έχει παύσει τη λειτουργία της, είχε έγκριση για 20 στρέμματα και παραγωγή 230 τόνων ανά έτος. Προτείνεται λοιπόν, 5πλασιασμός της επιφάνειας των κλωβών και 15πλασιασμός της παραγωγικής δυναμικότητας, σε σχέση με την προηγούμενη κατάσταση εκμετάλλευσης. Η «υφιστάμενη» μονάδα θα μετεγκατασταθεί ΝΔ και θα επεκταθεί σε βάθη 40-60 μέτρων, σε απόσταση από την ακτή περί τα 100 μέτρα, σε σημεία με ρυθμό ανανέωσης υδάτων >7 cm/sec (καλοκαίρι) και κυματισμό έως 1 μέτρο. Σημειώνεται ότι επί του παρόντος, δεν υπάρχει «υφιστάμενη» μονάδα σε λειτουργία στην περιοχή, σε αντίθεση με όσα αναφέρονται στη ΣΜΠΕ. Επιπλέον, η ζώνη υδρανάπαυσης χωροθετείται στην Παραλία Κουταμάτσα και όχι στον Όρμο Αγίας Μαρίνας, σε αντίθεση με τα αναφερόμενα στη ΣΜΠΕ. 

Η κύρια χρήση εντός των ζωνών που απαρτίζουν την Π.Ο.Α.Υ είναι η καλλιέργεια θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων. Θα είναι επιπλέον δυνατή η επαγγελματική και ερασιτεχνική αλιεία σε απόσταση μεγαλύτερη των 50 μέτρων περιμετρικά των μισθωμένων εκτάσεων. 

Από την προτεινόμενη δυναμικότητα των πλωτών εγκαταστάσεων, προκύπτουν και αντίστοιχες ανάγκες για χερσαία υποστήριξη. Για το λόγο αυτό θα απαιτηθεί η επέκταση, ο εκσυγχρονισμός και η αύξηση της δυναμικότητας των υφιστάμενων εγκαταστάσεων καθώς και η ίδρυση νέων. Στην παρούσα μελέτη δεν προτείνεται χερσαία ζώνη για την ίδρυση νέων εγκαταστάσεων, εντοπίζονται όμως ευρύτερες περιοχές που κρίνονται καταρχήν κατάλληλες για τη χωροθέτηση χερσαίων υποστηρικτικών και συνοδών εγκαταστάσεων υδατοκαλλιέργειας, σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις του Ε.Π.Σ.Α.Α.Υ και τις λοιπές θεσμοθετημένες χρήσεις γης στην ευρύτερη περιοχή. Στο Σκαλοχώρι υπάρχουν συνοδές και συνοδές λιμενικές εγκαταστάσεις. 

Η απόφαση των Δημοτικών Συμβούλων βασίστηκε στους παρακάτω λόγους ενώ λήφθηκε υπόψη η αρνητική απόφαση του Τοπικού Συμβουλίου Σκαλοχωρίου καθώς και 12 Συλλόγων της περιοχής.  

Α. Αξιολόγηση της εταιρείας που αυτοπροτείνεται για φορέας διαχείρισης και εκμετάλλευσης 

Εφόσον εκ του νόμου, οποιοσδήποτε οικονομικός φορέας μπορεί να οριοθετήσει ΠΟΑΥ, να αναλάβει τη διαχείρισή της και εντέλει την εκμετάλλευση των μονάδων που θα εγκατασταθούν εντός των ορίων της, υιοθετώντας τόσο το ρόλο του ελεγκτή όσο και του ελεγχόμενου, απολύτως σκόπιμη κρίνεται η αξιολόγηση της αξιοπιστίας του φορέα, από το καθοριστικό στάδιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης (ΣΜΠΕ). Η εταιρεία AVRAMAR, φορέας εκμετάλλευσης των υφιστάμενων και μελλοντικών ιχθυοκαλλιεργειών στη Λέσβο και μητρική εταιρεία (100% μετοχικού κεφαλαίου) της αυτοπροτεινόμενης διαχειρίστριας εταιρείας «ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ (ΠΟΛΥ) ΛΕΣΒΟΥ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Ι.Κ.Ε.» αξιολογείται ως προς: 

(1) την οικονομική της ευρωστία: Από μια σύντομη έρευνα, πρόσφατα δημοσιεύματα του οικονομικού τύπου ανέδειξαν ότι η εταιρεία αντιμετωπίζει σοβαρό ζήτημα ρευστότητας. 

(2) την μέχρι σήμερα λειτουργία των εγκαταστάσεων: Κατά τη σύνταξη της ΣΜΠΕ, η εταιρεία δεν παρουσίασε κανένα στοιχείο για την κατάσταση του περιβάλλοντος εντός της ιχθυοκαλλιέργειας που λειτουργούσε στην περιοχή επί 20ετίας (ενώ χρησιμοποίησε άλλες παλαιότερες μετρήσεις όπως αυτές της ταχύτητας των ρευμάτων της εταιρείας INTERFISH). Επίσης, η εταιρεία σταμάτησε την εκμετάλλευση της μισθωμένης έκτασης, χωρίς να ενημερώσει τις αρμόδιες υπηρεσίες, χωρίς να αφαιρέσει όλο τον εξοπλισμό από τη θάλασσα και να αποκαταστήσει πλήρως τον χώρο εκμετάλλευσης. Το σημαντικότερο όλων, είναι ότι η εταιρεία δεν πραγματοποιούσε τις επιβεβλημένες από την ΑΕΠΟ μετρήσεις για την παρακολούθηση της ποιότητας του περιβάλλοντος. Τέλος, οι μαρτυρίες των κατοίκων και των αλιέων δεν αντικατοπτρίζουν μια εταιρεία που αναλαμβάνει την περιβαλλοντική ευθύνη που της αναλογεί. 

Β. Πληρότητα της ΣΜΠΕ 

Η περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης της περιοχής μελέτης στη θέση Μπαλούτσος (όρμος Αγίας Μαρίνας) παρουσιάζει σοβαρές ελλείψεις και τα συμπεράσματα για το επίπεδο ποιότητας του περιβάλλοντος όχι μόνο δεν είναι επαρκώς τεκμηριωμένα, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις είναι παραπλανητικά. Χαρακτηριστικά αναφέρονται: Δεν δίνεται κανένα στοιχείο για την κατάσταση περιβάλλοντος εντός της τότε (2016-2017) λειτουργούσας ιχθυοκαλλιέργειας.Η εκτίμηση των επιπτώσεων των προτεινόμενων μονάδων πολλαπλάσιας δυναμικότητας (5πλασιασμός της επιφάνειας των κλωβών και 15πλασιασμός της παραγωγικής δυναμικότητας), σε σχέση με την προηγούμενη είναι ανεπαρκής. Είναι χαρακτηριστικό ότι προτιμήθηκε η χρήση ενός θεωρητικού μοντέλου πρόβλεψης, αντί της αξιολόγησης των επιπτώσεων της λειτουργίας μιας υφιστάμενης μονάδας στην ίδια περιοχή. 

Γ. Κριτήρια επιλογής θέσης και έκτασης της ΠΟΑΥ και των πάρκων 

Προβληματικά είναι και τα κριτήρια που χρησιμοποιήθηκαν για την επιλογή της θέσης και της έκτασης της ΠΟΑΥ: 

(1) Δεν λήφθηκαν υπόψη οι εκτεταμένοι λειμώνες ποσειδωνίας στην περιοχή. 

(2) Δεν λήφθηκε υπόψη η ύπαρξη του οικισμού Μπαλλήνη, σε απόσταση μικρότερη των 1000 μέτρων από την ΠΟΑΥ και τα πάρκα, στον οποίο διαμένουν μόνιμα κάτοικοι (απογραφή 2011 και 2021). 

(3) Δεν λαμβάνεται υπόψη ότι η περιοχή «Μπαλούτσος» αποτελεί παραδοσιακά «ψαρότοπο», δηλαδή θαλάσσιο χώρο με σημαντικό αλιευτικό πεδίο, μια περιοχή ενδιαίτησης ιχθύων. 

(4) Η πολυκριτηριακή ανάλυση που εφαρμόζει η εταιρεία αντιμετωπίζει δυο θεμελιώδη προβλήματα που εντέλει, επηρεάζουν το αποτέλεσμα: (α) τα ζητήματα εγκυρότητας και ακρίβειας των δεδομένων εισόδου και (β) οι προτιμήσεις (preferences) της εταιρείας. 

(5) Η προτεινόμενη δυναμικότητα προέκυψε με μόνο κριτήριο τους στόχους του Πολυετούς Στρατηγικού Σχεδίου για την ανάπτυξη των υδατοκαλλιεργειών στην Ελλάδα (οικονομικό κείμενο). 

(6) Αμφισβητείται ο υπολογισμός της μέγιστης δυναμικότητας σε 3.525 τόνους ανά έτος.