Αυξάνονται και πληθύνονται τα εμπορικά κέντρα στα Βαλκάνια, κερδίζοντας ακόμη και σε αυτή την περίοδο κρίσης τις προτιμήσεις των καταναλωτών. Ακόμη και στη χώρα μας, αυτές τις ημέρες αλλά και το πρώτο εξάμηνο του 2011, κάνουν το ντεμπούτο τους πέντε νέοι εμπορικοί χώροι ή πολυχώροι με έμφαση στο εμπόριο (Athens Metro Mall, Αthenian Capitol, Flamingo Retail Park, Yalou Retail Park, Designer Village τής Mc Arthur Glen), ενώ αντίστοιχη είναι η τάση και στις γειτονικές μας χώρες, όπως τη Βουλγαρία και την Αλβανία.

Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν, μεταξύ άλλων, από την έρευνα που διενήργησε το Σωματείο Εκτιμητών και Συμβούλων Ακινήτων Ελλάδος για τις ανάγκες real estate στις αγορές της Ελλάδος, της Κύπρου, της Σερβίας, του Μαυροβουνίου, της Αλβανίας και της Βουλγαρίας, βασισμένη και στα στοιχεία της εταιρείας Δανός/BNP Paribas Real Estate.

Συμπεράσματα
Ποια είναι τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας;
- Ειδικά όσον αφορά τις επενδύσεις στην Ελλάδα, οι δυνητικοί επενδυτές εστιάζουν περισσότερο στο λιανεμπόριο και στα γραφεία συγκριτικά με τα logistics.
- Στην Κύπρο οι τιμές μίσθωσης των γραφειακών χώρων έχουν υποστεί σημαντική μείωση, αλλά οι τιμές μίσθωσης των καταστημάτων σε εμπορικούς δρόμους παραμένουν σταθερές.
- Στην Αλβανία οι τιμές μίσθωσης των γραφειακών χώρων συνεχώς αυξάνονται λόγω της μεγάλης ζήτησης και της χαμηλής προσφοράς. Αυξανόμενη είναι και η κατασκευή νέων εμπορικών κέντρων.
- Στη Σόφια της Βουλγαρίας έχει παρατηρηθεί μεγάλη προσφορά σε γραφειακούς χώρους. Συνεχής είναι και η κατασκευή εμπορικών κέντρων, αφού υπάρχει αυξημένη ζήτηση, με συνέπεια να είναι μικρό το ποσοστό κενών χρήσης.
- Στη Σερβία έχει παρατηρηθεί 50% μείωση στα μισθώματα των καταστημάτων, όπως επίσης και μεγάλη μείωση στη ζήτηση «καλών» γραφειακών χώρων, υψηλών προδιαγραφών.

Καταστήματα
Στο κομμάτι των εμπορικών ακινήτων και ειδικότερα στα καταστήματα στους εμπορικούς δρόμους, οι αποδόσεις στην Ελλάδα κυμαίνονται μεταξύ 7% και 8% την ίδια στιγμή που στη γειτονική Βουλγαρία μπορεί να φθάσουν ακόμη και το 9%. Η Κύπρος βρίσκεται στον ευρωπαϊκό μέσο όρο - στο 6,7% -, νούμερο πάντως υψηλό σε σύγκριση με την πιο ανεπτυγμένη αγορά της Αγγλίας.
Στα εμπορικά κέντρα που κερδίζουν ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο στη χώρα μας, οι αποδόσεις διαμορφώνονται στο 7%. Προχθές, άνοιξε ένα ακόμη mall στην Αθήνα, το πρώτο με περιοχή εμβέλειας τα νότια προάστια, ενώ λίγο πριν τα Χριστούγεννα, την Τετάρτη 22 Δεκεμβρίου 2010, θα πραγματοποιηθούν τα επίσημα εγκαίνια του Πολυχώρου Athenian Capitol και του Ελληνικού Μουσείου Αυτοκινήτου στον άξονα της Πατησίων. Τα εμπορικά καταστήματα του Athenian Capitol θα λειτουργούν, όπως έχει αρχικά προγραμματιστεί, από την Πέμπτη 16 Δεκεμβρίου 2010. Τις υψηλότερες αποδόσεις στη συγκεκριμένη κατηγορία ακινήτων παρουσιάζει η Βουλγαρία, όπου κατασκευάζονται συνεχώς το τελευταίο διάστημα νέα εμπορικά κέντρα.

Οι αποδόσεις στα γραφεία και στον τομέα logistics
Στους διαθέσιμους γραφειακούς χώρους, στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων το μεγαλύτερο ποσοστό αυτήν τη στιγμή σε κενά γραφεία παρατηρείται στη Σερβία και το Μαυροβούνιο, όπου ένας στους τέσσερις γραφειακούς χώρους παραμένει αυτήν τη στιγμή κενός.
Στην Ελλάδα, το ποσοστό έχει αυξηθεί στο 20%, με το μεγαλύτερο πρόβλημα να εντοπίζεται στα γραφεία στις λεγόμενες δευτερεύουσες αγορές, ενώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις στελεχών της αγοράς τους επόμενους μήνες αναμένεται να ενταθούν στη χώρα μας τα «φαινόμενα» επαναδιαπραγμάτευσης των ενοικίων. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ένας από τους μεγαλύτερους ιδιοκτήτες γραφείων στη χώρα μας, ο όμιλος «Μπάμπης Βωβός - Διεθνής Τεχνική», ανακοίνωσε ότι προκειμένου να διατηρήσει τους μισθωτές του είναι ήδη σε διαδικασία επαναδιαπραγμάτευσης, με τις εκτιμήσεις για το 2011 να κάνουν λόγο για μείωση ενοικίων έως 15%. Ειδικά η Αθήνα είχε το τρίτο τρίμηνο του 2010 τις λιγότερες μισθώσεις νέων γραφείων σε όλη την Ευρώπη, μόλις 8.500 τ.μ., με την τιμή ανά τ.μ. το χρόνο να έχει μειωθεί στα 288 ευρώ για τα πρωτοκλασάτα ακίνητα. Πάντως, το νούμερο αυτό ήταν διπλάσιο σε σχέση με τα 4.000 τ.μ. που μισθώθηκαν το αντίστοιχο τρίμηνο του 2009, οπότε η Αθήνα βρισκόταν επίσης στην τελευταία θέση σε σύνολο 28 ευρωπαϊκών πόλεων.
Οι αποδόσεις στα γραφεία στη χώρα μας διαμορφώνονται αυτήν τη στιγμή, σύμφωνα με τα στοιχεία του Σωματείου Εκτιμητών και Συμβούλων Ακινήτων Ελλάδος, μεταξύ 7% και 8%, όσο και στην Αλβανία, ενώ υψηλότερα, μεταξύ 9% και 10%, είναι τα αντίστοιχα ποσοστά στη Βουλγαρία, αλλά και τη Σερβία, όπου μάλιστα για τους χώρους χαμηλότερων προδιαγραφών οι αποδόσεις μπορεί να φθάνουν ακόμη και το 11%.
Στον τομέα των logistics, όπου η ζήτηση στη χώρα μας είναι χαμηλή, οι αποδόσεις διαμορφώνονται μεταξύ 8% και 10%, ενώ τα υψηλότερα νούμερα παρατηρούνται στο Μαυροβούνιο, όπου μπορεί να φθάσουν ακόμη και το 15%.

* ΑΡΘΡΟ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΚΕΡΔΟΣ