Ντοκουμέντα από τη θέσπισή τους το 1990

Το βράδυ της 21ης προς την 22α Φεβρουαρίου 1990 ψηφίστηκε από την Ελληνική Βουλή η καθιέρωση των μειωμένων συντελεστών τού Φ.Π.Α. στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Επρόκειτο για την ευτυχή κατάληξη μιας σειράς προσπαθειών και αγώνων που είχαν ξεκινήσει από τα μέσα της δεκαετίας τού 1980 κι είχαν κορυφωθεί το 1987 με τις κινητοποιήσεις για τα παιδαγωγικά στη Λέσβο. Η μείωση του Φ.Π.Α. στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου ήταν ένα από τα αιτήματα του λαού της Λέσβου ώστε να σταματήσει η συρρίκνωση της οικονομίας του νησιού. Αίτημα που είχε αναδειχθεί από τη «Συντονιστική Επιτροπή Αγώνα για την Επιβίωση και Ανάπτυξη της Λέσβου», η οποία είχε συγκροτηθεί εκείνη την εποχή.

H θέσπιση των μειωμένων συντελεστών ήταν ένα μέτρο ενίσχυσης για τα νησιά του Αιγαίου σε μια περίοδο που η χώρα αντιμετώπιζε έντονα οικονομικά προβλήματα, δηλαδή σε μια εποχή ανάλογη με αυτήν που βιώνουμε τώρα.
Η παραπάνω απόφαση δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 23 Μαρτίου τού 1990, Τεύχος Πρώτο, Αριθμός Φύλλου 42.
Αρχικά το μέτρο αφορούσε μόνο στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, δηλαδή τα νησιά των Νομών Λέσβου, Χίου, Σάμου, Δωδεκανήσου και τη Σαμοθράκη. Αργότερα, με τροπολογία που πέρασε ο υπουργός της Νέας Δημοκρατίας Γιάννης Παλαιοκρασσάς, το μέτρο επεκτάθηκε και στα νησιά των Κυκλάδων.

«Να ελέγχει τις αγορές…»
Σε ανακοίνωσή της, η «Συντονιστική Επιτροπή Αγώνα για την Επιβίωση και Ανάπτυξη της Λέσβου», λίγο μετά την έκδοση της απόφασης, καλούσε σε άμεση γενική εφαρμογή του μέτρου από τους εμπορευόμενους και το καταναλωτικό κοινό. Μεταξύ άλλων ανέφερε: «Καλείται το καταναλωτικό κοινό, που είναι ο ωφελούμενος από τη μείωση του Φ.Π.Α., να ελέγχει όλες τις αγορές του, ώστε αυτές να χρεώνονται σε κάθε περίπτωση με μειωμένο Φ.Π.Α. και να μη δέχεται καμμιά παρέκκλιση από την πιστή εφαρμογή του νόμου.
Να περιφρουρήσουμε, έτσι, τη μεγάλη αυτή κατάκτηση της Λέσβου και των άλλων νησιών του ανατολικού Αιγαίου και να προετοιμαστούμε για νέους αγώνες, ώστε η μείωση να γίνει 50% από τη νέα Βουλή, όπως έχουν δεχθεί κατ’ επανάληψη οι πολιτικές ηγεσίες της χώρας και για τα άλλα δίκαια αιτήματα της Συντονιστικής Επιτροπής.»

Αίτημα για μείωση κατά 50%
Όπως φαίνεται από το παραπάνω απόσπασμα, το αρχικό αίτημα ήταν μείωση των συντελεστών τού Φ.Π.Α. κατά 50%. Αυτό προέβλεπε και η πρόταση νόμου που είχαν καταθέσει εννέα βουλευτές τού ΠΑΣΟΚ στις 28 Ιουλίου τού 1989. Επρόκειτο για τους Δημήτρη Τσοβόλα, Κώστα Σκανδαλίδη, Κοσμά Σφυρίου, Ηλία Παπαηλία, Γεώργιο Αδαμόπουλο, Ιωάννη Παπασπύρου, Νίκο Σηφουνάκη, Δημήτρη Βουνάτσο και Αντώνη Κοτσακά.
Αιτιολογώντας την πρόταση νόμου, οι βουλευτές ανέφεραν ότι τα νησιά του Αιγαίου έχουν:
- δυσμενέστερους όρους ανταγωνιστικότητας της οικονομίας τους, λόγω αυξημένου κόστους των μεταφορών σε σύγκριση με την ηπειρωτική Ελλάδα,
- έχουν απέναντί τους τα μικρασιατικά παράλια, στα οποία προωθείται ή ανάπτυξη με ταχείς ρυθμούς, κυρίως με ξένες επενδύσεις,
- η μείωση των συντελεστών τού Φ.Π.Α. θα βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Επίσης ανέφεραν ότι η πολιτική αυτή έχει δοκιμαστεί με θετικά αποτελέσματα στα Δωδεκάνησα.
- Η πολιτική αυτή εφαρμόζεται σε πολλές νησιωτικές περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως είναι τα Κανάρια Νησιά της Ισπανίας, οι Νήσοι Φερόες της Δανίας, τα Νησιά Μαδέρα και Αζόρες της Πορτογαλίας, το Νησί Μαν της Αγγλίας και η Κορσική από τη Γαλλία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα παραπάνω επιχειρήματα χρησιμοποιούνταν την εποχή που οι τότε κυβερνήσεις Τζανετάκη (Ν.Δ. - Συνασπισμός) και Ζολώτα (Ν.Δ. - ΠΑΣΟΚ - Συνασπισμός) διατείνονταν ότι τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια και δεν μπορούσε η κυβέρνηση να πληρώσει τους μισθούς και τις συντάξεις.
Η μείωση των συντελεστών τού Φ.Π.Α. περιορίστηκε στο 30% μετά από παρέμβαση του τότε αρχηγού τής Ν.Δ., Κώστα Μητσοτάκη, κατά τη συζήτηση του θέματος στη Βουλή.

Ανακοίνωση για το μειωμένο Φ.Π.Α., από τη Συντονιστική Επιτροπή


Μιχάλης Μούρας:
«Καταστροφική η κατάργηση των μειωμένων συντελεστών»

Ο Μιχάλης Μούρας, επί 17 χρόνια μέλος τού Δ.Σ. του Επιμελητηρίου και μέλος της τότε «Συντονιστικής Επιτροπής Αγώνα για την Επιβίωση και Ανάπτυξη της Λέσβου», είχε παρακολουθήσει τη συζήτηση της τροπολογίας για τη μείωση των συντελεστών τού Φ.Π.Α. στα νησιά του Αιγαίου και μας ανέφερε ότι για μεγάλο διάστημα είχε γίνει συστηματική δουλειά προκειμένου να επιτευχθεί η μείωση των συντελεστών τού Φ.Π.Α..
Πριν φθάσει το θέμα να συζητηθεί στη Βουλή, είχαν γίνει διαβουλεύσεις με τους αρχηγούς των κομμάτων και όσους είχαν συμφωνήσει με το μέτρο. Μάλιστα, όλοι είχαν αποδεχθεί ότι η μείωση θα ανέλθει στο 50% κι όχι στο 30%. Ωστόσο, η παρέμβαση του κ. Μητσοτάκη κατά τη διάρκεια της συζήτησης στη Βουλή είχε ως αποτέλεσμα η μείωση να περιοριστεί στο 30% από το 50%.
Σήμερα ο κ. Μούρας τονίζει ότι είναι θέμα ζωτικής σημασίας για όλους μας να μη χαθεί αυτή η κατάκτηση, διότι όλοι είμαστε καταναλωτές και μια αύξηση του Φ.Π.Α. από το 16% στο 23%, δηλαδή κατά επτά ποσοστιαίες μονάδες, θα οδηγήσει σε κάθετη πτώση τη ζήτηση, μια και θα μειωθεί η αγοραστική δύναμη όλων των καταναλωτών. Το αποτέλεσμα θα είναι οι ήδη χειμαζόμενες οικονομίες των νησιών του Νομού μας, να αντιμετωπίσουν ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα.

Ο κ. Μούρας πιστεύει ότι απαιτείται να γίνει συστηματική δουλειά, που θα αναδείξει εκ νέου τους λόγους για τους οποίους καθιερώθηκαν οι μειωμένοι συντελεστές και οι οποίοι δεν έχουν πάψει να ισχύουν έως σήμερα. Συγκεκριμένα μάς είπε ότι η Συντονιστική Επιτροπή Αγώνα είχε κάνει σειρά ταξιδιών και είχε επαφές με όλα τα κόμματα και τους αρμοδίους του Υπουργείου προκειμένου να τους πείσει ότι η θέσπιση του μέτρου είναι απαραίτητη. Σε μία απ’ αυτές τις συναντήσεις, ο τότε υπουργός Οικονομικών, Γιώργος Σουφλιάς, είχε ζητήσει από την Επιτροπή να εκτιμήσει ποιο θα ήταν το κόστος αυτού του μέτρου για τα έσοδα του Δημοσίου. Τότε εκείνος, ως μέλος της Επιτροπής, απευθύνθηκε στη 14η Διεύθυνση Φ.Π.Α. και Ειδικών Φορολογιών / Τμήμα Μελετών και Πόρων Φ.Π.Α., η οποία με επίσημο έγγραφό της είχε γνωστοποιήσει ότι για το 1990 η απώλεια εσόδων για το κράτος από τα νησιά του Βορείου Αιγαίου υπολογιζόταν στο 1,67 δισ. ευρώ, όταν οι απώλειες από έσοδα από τα Δωδεκάνησα υπολογίζονταν στα 5,15 δισεκατομμύρια. Έως εκείνη την εποχή δεν είχε τεθεί θέμα εξαίρεσης των Κυκλάδων.


Και ο νόμος, δημοσιευμένος στο Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως


Εθνικοί και οικονομικοί λόγοι επέβαλαν τους μειωμένους συντελεστές
Η κοινοβουλευτική μάχη για το Φ.Π.Α.

Ορισμένα από τα σημαντικότερα επιχειρήματα που θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τη διατήρηση των μειωμένων συντελεστών τού Φ.Π.Α. είναι αυτά που παρουσιάστηκαν κατά τη συζήτηση στη Βουλή το βράδυ μεταξύ της 21ης και 22ας Φεβρουαρίου τού 1990. Δηλαδή όταν συζητήθηκε η τροπολογία που υπογραφόταν από τους βουλευτές του Αιγαίου, όλων των κομμάτων. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης εκείνης, η προεδρεύουσα, Μαρία Δαμανάκη, ανέφερε ότι η τροπολογία υπογραφόταν από τους Δημήτρη Βουνάτσο, Κώστα Καραμηνά, Αντώνη Κοτσακά, Στρατή Κόρακα, Γιώργο Μισαηλίδη, Νίκο Σηφουνάκη και Γιάννη Γιαννέλλη. Την τροπολογία δεν υπέγραφε ο τότε βουλευτής Δωδεκανήσου Αριστοτέλης Παυλίδης, καθώς δεν έβλεπε με καλό μάτι την επέκταση στα νησιά του Βορείου Αιγαίου των ευεργετημάτων που είχαν τα Δωδεκάνησα.
Η πρόταση νόμου των βουλευτών τού ΠΑΣΟΚ δεν μπήκε ποτέ σε ψηφοφορία.
Οι τοποθετήσεις των τότε βουλευτών του Αιγαίου στάθηκαν σε μια σειρά πραγματικών προβλημάτων που αντιμετώπιζαν τα νησιά μας. Για παράδειγμα, ο Δημήτρης Βουνάτσος ανέφερε ότι ο πληθυσμός του Νομού Λέσβου από την απογραφή τού 1951 έως την απογραφή τού 1981 υπέστη μείωση από τις 155.000 στις 103.000 κατοίκων (στην απογραφή τού 2011, σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία, ο πληθυσμός του Νομού ήταν 102.600 κάτοικοι). Ο Γιώργος Γεννηματάς, μιλώντας ως εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ, ανέφερε: «Είναι πράγματι μείζον θέμα, γιατί τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου αποτελούν προμαχώνα ανεξαρτησίας, προπύργιο - και τα Δωδεκάνησα φυσικά -, και επομένως είναι γνωστή η θέση τού ΠΑΣΟΚ ότι κάθε πετραδάκι που κτίζεται εκεί, δεν αποτελεί απλώς μια υπόθεση οικονομικής στήριξης, αλλά αποτελεί ένα εφόδιο στην ακρόπολη του ελληνισμού.»

Ο Στρατής Κόρακας είχε υπογραμμίσει ότι πρέπει να γίνει δεκτή η τροπολογία, γιατί - όπως είχε υποστηρίξει - «από το 1986 που καθιερώθηκε ο Φ.Π.Α., καταργήθηκαν άλλες φορολογικές ελαφρύνσεις που υπήρχαν. Είχαμε στα νησιά μας μειωμένο κατά 50% με 75% φόρο κύκλου εργασιών και ορισμένα άλλα αντισταθμιστικά μέτρα, που εν πάση περιπτώσει απέβλεπαν κάπως να βελτιώσουν την κατάσταση. Η απειλή, η απόσταση, ο νησιωτικός χαρακτήρας, όλες αυτές οι καταστάσεις καταδικάζουν τα νησιά μας στον οικονομικό και δημογραφικό μαρασμό.».
Ο Νίκος Σηφουνάκης κατά τη διάρκεια της συζήτησης είχε έντονη αντιπαράθεση με τον τότε κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο της Νέας Δημοκρατίας, Μιχάλη Παπακωνσταντίνου, ο οποίος δεχόταν την τροπολογία επειδή είχε συμφωνηθεί από τα κόμματα της Βουλής, αλλά δεν παρέλειπε να δείξει τη δυσαρέσκειά του για το ότι δεν κάλυπτε άλλες παραμεθόριες περιοχές της χώρας. Επίσης, στην τοποθέτησή του αναφέρθηκε στις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει ο τότε αρχηγός τής Ν.Δ., Κώστας Μητσοτάκης, έναντι του λαού της Λέσβου, για μείωση κατά 50% των συντελεστών τού Φ.Π.Α. και απευθυνόμενος στον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπό της ανέφερε πως αν δεν περνούσε εκείνο το βράδυ η τροπολογία, θα ήταν αποκλειστικά υπεύθυνη η Ν.Δ., και ζήτησε το θέμα να τεθεί σε ψηφοφορία.
Στο μεταξύ, είχαν γίνει οι διαβουλεύσεις μεταξύ των κομμάτων και των εκπροσώπων της Επιτροπής Αγώνα. Έτσι, στο τέλος της συζήτησης ο υπουργός Οικονομικών, Γεώργιος Αγαπητός, είπε: «Για να λυθεί αυτό το πρόβλημα και δεδομένου ότι στα Δωδεκάνησα είναι 30% η μείωση και επειδή ακριβώς υπάρχει στενότητα πόρων για τον κρατικό προϋπολογισμό, εγώ δέχομαι ευχαρίστως μια κατ’ αρχήν μείωση 30% και για τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου.»
Η επέκταση της μείωσης στο 50% δεν έγινε πράξη ποτέ.


Οικονομικό Επιμελητήριο Ανατολικού Αιγαίου
Ολέθριες συνέπειες από την αύξηση του Φ.Π.Α.

Κάθετα αντίθετο με την αύξηση του Φ.Π.Α. στα νησιά του Αιγαίου δηλώνει το Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδος - Παράρτημα Ανατολικού Αιγαίου. Οι συνέπειες από την απόφαση θα είναι:
- Αύξηση του κόστους λειτουργίας των ήδη προβληματικών επιχειρήσεων, αυξάνοντας έτσι κατακόρυφα τον κίνδυνο διακοπής τη λειτουργίας τους.
- Σημαντική αύξηση του ήδη υψηλού κόστους ζωής στα νησιά, δεδομένου ότι θα πρέπει να θεωρηθεί βέβαιη η μετακύληση του αυξημένου Φ.Π.Α. στον τελικό καταναλωτή.
- Θα είναι η πρώτη φορά που ένας νόμος θα έλθει να πλήξει καίρια γεωγραφικές περιοχές της Ελλάδας και μάλιστα προβληματικές παραμεθόριες περιοχές.