Το αφήγημα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ θέλει την ελληνική οικονομία να έχει σταθεροποιηθεί και να περνάει σε φάση ανάπτυξης. Επίσης, περιλαμβάνει και αναλύσεις περί σταθεροποίησης της ανεργίας. Ωστόσο, η εξέλιξη της δηλωμένης ανεργίας δεν επιβεβαιώνει τα όσα υποστηρίζουν οι κυβερνητικοί κύκλοι, καθώς τόσο σε πανελλαδικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο η δηλωμένη ανεργία συνεχίζει να αυξάνεται. Ο μέσος όρος των ανέργων που αναζήτησαν εργασία το 2016 ανήλθαν στους 874.021 πανελλαδικά και σε 13.260 στα νησιά του βορείου Αιγαίου. Το 2015 ήταν 833.935 πανελλαδικά και 12.492 στα νησιά του βορείου Αιγαίου.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι σε πανελλαδικό επίπεδο υπήρξε μια μικρή οριακή κάμψη των ανέργων που αναζήτησαν εργασία κατά το 2014 και το 2015, όμως το 2016 η τάση αυτή ανατράπηκε κι είχαμε νέα αύξηση της συγκεκριμένης κατηγορίας ανέργων. Σε περιφερειακό επίπεδο, η τάση σταθεροποίησης εμφανίστηκε μόνο το 2014, ενώ τη διετία 2015 - 2016 είχαμε νέα μεγάλη αύξηση των ανέργων που αναζητούν εργασία.

Η επιδείνωση των δεικτών της ανεργίας είναι αναμενόμενη εξέλιξη από τη στιγμή που η εφαρμοζόμενη οικονομική πολιτική δεν έχει αλλάξει, παρά τις κυβερνητικές αλλαγές που έχουν σημειωθεί από το 2010 και μετά, περίοδο κατά την οποία παρακολουθούμε την εξέλιξη της δηλωμένης ανεργίας στα νησιά της Περιφέρειας.

Σε περιφερειακό επίπεδο, ο ρυθμός αύξησης των ανέργων που αναζητούν εργασία είναι πολύ μεγαλύτερος από το ρυθμό αύξησης της συγκεκριμένης κατηγορίας ανέργων σε πανελλαδικό επίπεδο. Έτσι το ποσοστό των ανέργων του βορείου Αιγαίου σε σχέση με το σύνολο των ανέργων της χώρας αυξάνεται από χρόνο σε χρόνο.

Πρόσφυγες και τουρισμός

Δύο ήταν τα στοιχεία που θα περίμενε κανείς να έχουν σημαντική επίδραση στην εξέλιξη της ανεργίας στα νησιά του βορείου Αιγαίου κατά τη διετία 2015 - 2016. Το πρώτο είναι οι προσλήψεις προσωπικού για την περίθαλψη των προσφύγων αρχικά από τις ΜΚΟ και στη συνέχεια από τους δήμους μέσω των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ. Το δεύτερο είναι η μεγάλη κάμψη της τουριστικής κίνησης κατά το 2016. Τόσο το συνολικό αποτέλεσμα (μέσος όρος ανέργων αναζητούντων εργασία) όσο και η εξέλιξη της δηλωμένης ανεργίας ανά μήνα δείχνουν πως δεν υπήρξε κάμψη της ανεργίας κατά το 2015, ούτε θεαματική αύξηση το 2016.

Το 2015 οι ΜΚΟ είχαν προσλάβει μεγάλο αριθμό εργαζομένων, ωστόσο οι προσλήψεις αυτές αφορούσαν ένα μικρό χρονικό διάστημα. Επίσης, ένας μεγάλος αριθμός από τις προσλήψεις αφορούσε εργαζόμενους που έφθασαν στα νησιά από άλλες περιοχές της Ευρώπης, με αποτέλεσμα να μη μειωθεί η δηλωμένη ανεργία.

Υπάρχει και η μαύρη εργασία

Η μεγάλη κάμψη της τουριστικής κίνησης το 2016 θα έπρεπε να αποτυπωθεί και στα στοιχεία της δηλωμένης ανεργίας. Αυτό δεν συνέβη γιατί στον κλάδο αυτό υπάρχει μεγάλο ποσοστό αδήλωτης - μαύρης εργασίας. Εδώ ως τουριστικό κλάδο αντιμετωπίζουμε, εκτός από τα ξενοδοχεία, τα ενοικιαζόμενα δωμάτια, τις ταβέρνες, τα εστιατόρια, τις καφετέριες, κάθε άλλη επιχείρηση στον τομέα του επισιτισμού, τα τουριστικά γραφεία κ.λπ.

Η αδήλωτη εργασία είναι μια μόνιμη παθογένεια της ελληνικής οικονομίας, ωστόσο είναι πολύ πιο έντονη στις επιχειρήσεις που λειτουργούν εποχιακά και σε εκείνες που λειτουργούν μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα, διότι είναι πιο δύσκολο να ελεγχθούν.

Τα τελευταία χρόνια η αδήλωτη εργασία στη Λέσβο έχει λάβει διαφορετικό χαρακτήρα από ό,τι στο παρελθόν. Είναι πολλές και μεγάλες επιχειρήσεις που δηλώνουν το σύνολο των εργαζομένων τους στις αρμόδιες υπηρεσίες, όμως δηλώνουν ότι απασχολούν το προσωπικό τους πολύ λιγότερες ώρες απ’ όσες πραγματικά το απασχολούν. Υπάρχουν εργαζόμενοι που δουλεύουν 8ώρο και δηλώνεται ότι εργάζονται 4ώρο.

Τι φταίει

Στις οικονομίες των νησιών του βορείου Αιγαίου ο μεγαλύτερος εργοδότης είναι το κράτος και από τη στιγμή που δεν γίνονται προσλήψεις στις κρατικές υπηρεσίες, είτε μόνιμες είτε ορισμένου χρόνου, είναι αναμενόμενη η διαρκής αύξηση της ανεργίας στα νησιά. Το μόνο στοιχείο που θα μπορούσε να αλλάξει τη ροή των πραγμάτων είναι είτε η πραγματοποίηση μεγάλου μεγέθους επενδύσεων που θα απορροφήσουν μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού των νησιών, είτε η πραγματοποίηση μεγάλου αριθμού προσλήψεων από επιχειρήσεις και υπηρεσίες του δημόσιου τομέα.

Ο πολύ σημαντικός κλάδος των κατασκευών για τις οικονομίες των νησιών την περίοδο της κρίσης έχει κυριολεκτικά καταρρεύσει, με αποτέλεσμα εκατοντάδες εργαζόμενοι στον κλάδο να έχουν μείνει χωρίς δουλειά. Σήμερα ελάχιστοι είναι οι οικοδόμοι που έχουν δουλειά, ενώ οι περισσότεροι απ’ αυτούς εργάζονται περιστασιακά κάνοντας κάποια μερεμέτια. Οι μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που υπάρχουν στα νησιά σχεδόν στο σύνολό τους έχουν προχωρήσει σε μείωση του προσωπικού τους. Σήμερα ελάχιστες είναι αυτές που σκέπτονται να προχωρήσουν σε νέες προσλήψεις.

Στον κυβερνητικό σχεδιασμό που είχε ανακοινώσει πριν από μερικές εβδομάδες η Νομαρχιακή Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ περιλαμβανόταν οι προσλήψεις προσωπικού στο δημόσιο. Στην ουσία θα αξιοποιηθούν πόροι του ΕΣΠΑ για να γίνουν προσλήψεις ορισμένου χρόνου με στόχο από τη μια να μειωθεί η ανεργία και από την άλλη να αντιμετωπισθούν σημαντικές κοινωνικές ανάγκες. Στην περίπτωση των νησιών του βορείου Αιγαίου η αυξημένη ανεργία οδηγεί σε μαζική μετανάστευση, κυρίως νέων ανθρώπων, προς την ηπειρωτική Ελλάδα και το εξωτερικό με την ελπίδα να βρουν εκεί μόνιμη εργασία.