Επί δεκαετίες η ΕΑΣ Λέσβου είχε κυρίαρχο ρόλο στο χονδρικό εμπόριο του ελαιολάδου. Ήταν μια δραστηριότητα που της έδινε μεγάλα έσοδα και στήριζε την κερδοφορία της. Τα τελευταία χρόνια, η παρέμβαση της Ένωσης στη χονδρική αγορά του ελαιολάδου έχει περιοριστεί, και αιτία είναι η έλλειψη κεφαλαίων κίνησης. Τον περασμένο χειμώνα το πρόβλημα έγινε εμφανές με πολύ μεγάλη ένταση. Εκτιμήσεις συνεταιριστών αναφέρουν ότι η παρέμβαση της ΕΑΣ Λέσβου περιορίστηκε μόλις στο 20% με 30% του ελαιολάδου που πουλήθηκε στο νησί, όταν σε άλλες εποχές, με πολύ μεγαλύτερη παραγωγή ελαιολάδου, έλεγχε το 60% έως και 70% της χονδρικής αγοράς του ελαιολάδου.

Η αδυναμία τής ΕΑΣ Λέσβου να παρέμβει στην αγορά έδωσε τη δυνατότητα να αναπτύξουν τη δραστηριότητά τους ιδιώτες ελαιοτριβείς και ελαιομεσίτες. Οι περισσότεροι από αυτούς αγοράζουν ελαιόλαδα για λογαριασμό άλλων εμπόρων που έχουν την έδρα τους στην Αθήνα ή τυποποιητικών επιχειρήσεων όπως η «Μινέρβα» και η «Ελαΐς». Δηλαδή λειτουργούν ως ελαιομεσίτες. Σε πολλές περιπτώσεις οι έμποροι και οι ελαιομεσίτες δεν κόβουν τιμολόγια αγοράς αγροτικών προϊόντων στο όνομά τους, αλλά στο όνομα του εμπόρου για τον οποίο ενεργούν. Με την τακτική αυτή αποφεύγουν τον αυξημένο φόρο. Τα κέρδη από την ελαιομεσιτεία είναι πολύ μεγάλα, γι’ αυτό και δημιουργούνται νέες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο αντικείμενο αυτό.
Καλά πληροφορημένες πηγές αναφέρουν ότι έχει ήδη συγκροτηθεί μια εταιρεία και πρόκειται να δημιουργηθεί άλλη μία σύντομα.
Οι νέες εταιρείες επιδιώκουν τη συνεργασία με πρωτοβάθμιους ελαιοπαραγωγικούς συνεταιρισμούς που διαθέτουν αποθήκες ελαιολάδου.
Η λειτουργία των εταιρειών αυτών δεν απαιτεί να έχουν ίδια κεφάλαια. Αρκεί ένα τραπεζικό δάνειο με κεφάλαιο κίνησης ή εξασφάλιση χρηματοδότησης από τον έμπορο που θα αγοράζει το λάδι.

Αν η ΕΑΣ Λέσβου μπορέσει να χρησιμοποιήσει το δάνειο του ενός εκατομμυρίου ευρώ για την αγορά νέων ποσοτήτων ελαιολάδου, θα περιορίσει σημαντικά τη δραστηριότητα των ελαιομεσιτών και των ιδιωτών ελαιοτριβέων.
Στο παρελθόν η Ένωση, προκειμένου να εξασφαλίσει την παρέμβασή της στην αγορά του λαδιού, έδινε προκαταβολές στους πρωτοβάθμιους συνεταιρισμούς. Οι συνεταιρισμοί έχοντας ρευστό στα χέρια τους πλήρωναν τοις μετρητοίς τους ελαιοπαραγωγούς που ήθελαν να πουλήσουν το λάδι τους. Από τις συναλλαγές αυτές οι συνεταιρισμοί έπαιρναν και παίρνουν μια προμήθεια 2,5% επί της τιμής του ελαιολάδου. Επίσης εξασφάλιζαν την προτίμηση των παραγωγών που γνώριζαν ότι θα πληρωθούν είτε τοις μετρητοίς το λάδι τους, είτε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.
Οι ιδιώτες ελαιοτριβείς και οι ελαιομεσίτες, την εποχή που η Ένωση έλεγχε τη χονδρική αγορά, για να κερδίσουν πελάτες πλήρωναν το λάδι τοις μετρητοίς και έδιναν οριακά υψηλότερη τιμή, από πέντε έως δέκα λεπτά του ευρώ. Η τακτική αυτή ατόνησε το χειμώνα που μας πέρασε, διότι δεν είχαν ισχυρό ανταγωνισμό από την Ένωση αλλά και γιατί η έλλειψη ρευστότητας στην οικονομία επηρέασε και τους εμπόρους ελαιολάδου. Ελαιοπαραγωγοί του νησιού αναφέρουν ότι στα τέλη του προηγούμενου χειμώνα και την άνοιξη αρκετοί ιδιώτες έμποροι πλήρωναν τα λάδια που αγόραζαν, μετά από δύο μήνες.
Η δυναμική επανεμφάνιση της ΕΑΣ Λέσβου στη χονδρική αγορά του ελαιολάδου, εκτός από μια μικρή βελτίωση στις τιμές του προϊόντος, αναμένεται να επιφέρει βελτίωση και στο χρόνο πληρωμής των παραγωγών.