Ακριβώς στο μέσον τους βρίσκονται οι εργασίες του μεγάλου έργου ανάδειξης και αξιοποίησης του απολιθωμένου δάσους της Νησιώπης, της νησίδας που «συμπληρώνει» σε ευρήματα το δυτικό τμήμα της Λέσβου. Στόχος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους, που υλοποιεί με αυτεπιστασία το ενταγμένο στο ΕΣΠΑ έργο, είναι να ολοκληρωθεί το Δεκέμβριο του 2014, όπως ακριβώς προβλέπεται και απ’ το σχετικό χρονοδιάγραμμα εξέλιξης των εργασιών.

Τις επόμενες μέρες αναμένεται στο πλαίσιο του έργου να επαναπροκηρυχθεί και η αγορά του σκάφους που θα συμβάλλει στην επισκεψιμότητα του νέου πάρκου απολιθωμάτων, αλλά και στην ενίσχυση του εναλλακτικού τουρισμού στη Λέσβο. Το σκάφος θα διαθέτει γυάλινο πυθμένα, που θα επιτρέπει σ’ όσους επιβαίνουν, να βλέπουν το μοναδικό βυθό της περιοχής όπως και επιλεγμένα σ’ αυτόν ευρήματα.

Μια απ’ τις σημαντικότερες δράσεις τού ΕΣΠΑ που εντάχθηκε τον Απρίλιο του 2011 και ξεκίνησε να υλοποιείται τον Ιανουάριο του 2012, είναι το έργο «Ανάδειξη και αξιοποίηση Απολιθωμένου Δάσους νησίδας Νησιώπης», με προϋπολογισμό 2,4 εκατ. ευρώ.

Το έργο δομείται σε επτά υποέργα, που περιλαμβάνουν: τη συντήρηση και τεκμηρίωση των απολιθωμένων κορμών, την προστασία και ανάδειξη των απολιθωμάτων, την οριοθέτηση ζωνών δραστηριοτήτων, την προμήθεια εξοπλισμού, την προμήθεια σκάφους με γυάλινο πυθμένα για θαλάσσιες περιηγήσεις, την προμήθεια και τοποθέτηση ειδικών πινακίδων σήμανσης, αλλά και δράσεις προβολής των αποτελεσμάτων του έργου και του Πάρκου της Νησιώπης. Σημειώνεται ότι το Πάρκο της Νησιώπης περιλαμβάνει ένα δίκτυο γεωτόπων που εντοπίζονται στην παράκτια και θαλάσσια ζώνη της δυτικής Λέσβου και θα λειτουργεί συμπληρωματικά με τις ήδη υπάρχουσες δράσεις διαχείρισης και ανάδειξης του απολιθωμένου δάσους στο χερσαίο τμήμα της δυτικής Λέσβου.

Παρεμβάσεις προστασίας
Όπως ανέφερε μιλώντας στο «Ε» ο διευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου και αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Νίκος Ζούρος, έχουν ήδη ολοκληρωθεί εργασίες ανάδειξης ευρημάτων, η κατασκευή-τοποθέτηση προστατευτικών για τα ευρήματα στεγάστρων, όπως και μια σειρά από διαμορφώσεις που δίνουν πρόσβαση στις θέσεις των ευρημάτων.

Αυτή την περίοδο, γίνονται κάποιες δοκιμές για την αντοχή των αφαιρούμενων στεγάστρων που θα προστατεύουν τα απολιθώματα από τη βροχή, τον ισχυρό αέρα, αλλά και τα «τοξικά» για τα ευρήματα περιττώματα των πουλιών. Τα στέγαστρα αυτά μόλις ολοκληρωθεί το έργο θα τοποθετούνται κάθε χρόνο το διάστημα από 1ης Οκτωβρίου έως 30 Απριλίου, ενώ τη θερινή περίοδο τα απολιθώματα θα μένουν «ανοιχτά» για την καλύτερη εποπτεία τους απ’ το κοινό, καθώς τα διαφανή στέγαστρα θα αφαιρούνται και θα φυλάσσονται, προς προστασία και των ίδιων των υλικών, απ’ το δυνατό ήλιο.

Με γυάλινο πάτο
Ομοίως σε εξέλιξη βρίσκεται και η αγορά ενός σκάφους επαγγελματικού-τουριστικού με γυάλινο πυθμένα (τύπου glass bottom), για θαλάσσιες περιηγήσεις, αφού στο έργο περιλαμβάνεται και η δημιουργία υποδομών για τη μετάβαση των επισκεπτών της περιοχής του απολιθωμένου δάσους στο νησιωτικό Πάρκο, όπου θα έχουν τη μοναδική ευκαιρία να θαυμάσουν το θαλάσσιο τμήμα του απολιθωμένου δάσους που βρίσκεται στην παράκτια ζώνη της Νησιώπης. Η μετάβαση των επισκεπτών θα γίνεται με το ειδικό καραβάκι με γυάλινο πάτο, ώστε οι επισκέπτες να μπορούν να παρατηρήσουν τις μοναδικές απολιθωματοφόρες θέσεις που βρίσκονται σήμερα κάτω από τη θάλασσα.

«Έως τώρα έχουμε προκηρύξει τρεις φορές την προμήθεια του σκάφους, αλλά η όλη διαδικασία έχει αποβεί άγονος και τις τρεις φορές», επεσήμανε ο κ. Ζούρος, εντοπίζοντας το πρόβλημα, όπως συνέβη και σε άλλους διαγωνισμούς προμηθειών μέσω του ΕΣΠΑ, στη δυσκολία που υπάρχει να καταθέσουν οι ενδιαφερόμενοι εγγυητική επιστολή για να συμμετάσχουν με προσφορά τους.

Με την ελπίδα ότι αυτήν τη φορά το πρόβλημα θα ξεπεραστεί, τις επόμενες μέρες θα δημοσιοποιηθεί ακόμη μία προκήρυξη για την αγορά του σκάφους, προϋπολογισμού 120.000 ευρώ.

Έργο προστασίας του μνημείου, ανάδειξης της φυσικής κληρονομιάς, αλλά και προώθησης ειδικών μορφών τουρισμού

Η «πράσινη» ανάπτυξη είναι εδώ

Το έργο της Νησιώπης αποτελεί μια ξεχωριστή σε τοπικό επίπεδο, ίσως και σε πανελλαδικό, παρέμβαση, γιατί η υλοποίησή του εξυπηρετεί τρεις εξ ίσου και ιδιαιτέρως μεγάλους σκοπούς. Κατ’ αρχάς «επεκτείνει» την ομπρέλα προστασίας στο μοναδικό μνημείο του απολιθωμένου δάσους και στη γειτονική νησίδα της Νησιώπης, που όπως έχει αποδείξει η έρευνα, διαθέτει πλήθος αξιόλογων ευρημάτων. Ακόμη, ενισχύει την προσπάθεια ανάδειξης της φυσικής κληρονομιάς και αξιοποίησης των φυσικών πόρων του νησιού, που για τέτοιου είδους «παρακαταθήκες» είναι αναγνωρισμένο ως γεωπάρκο τής UNESCO.

Το ίδιο όμως έργο αναμένεται να αποτελέσει και θετικό παράδειγμα για την «πράσινη» ανάπτυξη, αφού η υποδομή που διαμορφώνεται, με τη λειτουργία της θα συμβάλει στην προώθηση ειδικών μορφών τουρισμού. Άλλωστε και το έργο περιλαμβάνει τέτοιες δράσεις, που φιλοδοξούν με το τέλος των εργασιών να προβάλλουν το Πάρκο ανά τον κόσμο.

Οι εργασίες ανάδειξης και συντήρησης των απολιθωμάτων πραγματοποιούνται υπό τη διεύθυνση του αναπληρωτή καθηγητή Νίκου Ζούρου, διευθυντή του Μουσείου, και σε αυτές συμμετέχει το επιστημονικό δυναμικό του Μουσείου.

Στην επιστημονική ομάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία που μας έδωσε ο κ. Ζούρος, συμμετέχουν ο Ηλίας Βαλιάκος, ΜSc γεωλόγος, προϊστάμενος του Τμήματος Ερευνών, Μελετών και Έργων, η Κατερίνα Βασιλειάδου, δρ. Παλαιοντολογίας, η Κωνσταντίνα Μπεντάνα, ΜSc γεωλόγος, ο Γιώργος Γρυμπιλάκος, ΜSc γεωλόγος, υπεύθυνος Εργασιών Υπαίθρου, οι τεχνικοί συντήρησης Α. Νεράτζου, Α. Γεωργίου, Μ. Γκόγκος, Δ. Σκενδέρογλου και το βοηθητικό προσωπικό Ξ. Νεράτζου, Ρ. Πασλή και Π. Παρασκευά.

Στα έργα ανάδειξης των απολιθωμάτων συμμετέχουν η Μ. Αγιασώτη, δασοπόνος, και οι τεχνικοί ανάδειξης Ν. Σαλαμπαρχός, Κ. Καταχανάς, Μ. Αξιώτης.

Εντυπωσιακά ευρήματα
Μιλώντας στο «Ε», ο κ. Ζούρος έδωσε έμφαση και στα ευρήματα της Νησιώπης, αφού συνολικά μέχρι σήμερα έχουν αναδειχθεί και συντηρηθεί 25 νέες απολιθωματοφόρες θέσεις με σημαντικό αριθμό ιστάμενων και κατακείμενων απολιθωμένων κορμών. Το εντυπωσιακότερο εύρημα είναι ένας γιγάντιος κορμός δένδρου που αποκαλύφθηκε σχεδόν ακέραιος στη φυσική του θέση. Το απολίθωμα έχει συνολικό μήκος 17,20 μέτρων, ενώ η διάμετρός του κοντά στη βάση του κορμού είναι ενός μέτρου και 70 εκατοστών. Το εντυπωσιακότερο, όμως, είναι ότι το δένδρο αυτό αποκαλύπτει και τις συνθήκες του ενταφιασμού του μέσα σε ένα μεγάλο ρεύμα ηφαιστειακών υλικών, που με την πίεσή του φαίνεται να ξερίζωσε το γιγάντιο δένδρο και να το έριξε στο έδαφος.

Πρόκειται για εύρημα το οποίο μετά την ανασκαφή του συντηρήθηκε, ενώ συγκολλήθηκαν στο σώμα του περίπου 500 θραύσματα, κυρίως στο τμήμα των κλαδιών και του ριζικού συστήματος. Από την πρώτη μελέτη του απολιθωμένου ξύλου διαπιστώθηκε ότι ανήκει στα κωνοφόρα δένδρα και κατά πάσα πιθανότητα αποτελεί πρόγονο της σεκόιας. Δεκάδες άλλοι κατακείμενοι και ιστάμενοι κορμοί έχουν έρθει στην επιφάνεια από τις συνεχιζόμενες εργασίες ανάδειξης των απολιθωμάτων της Νησιώπης. Το επόμενο διάστημα θα αναδειχθούν οι παράκτιες απολιθωματοφόρες θέσεις, που περιλαμβάνουν δεκάδες απολιθωμένους κορμούς.