Μεγάλος βαθμός υπεραλίευσης και καταστροφή των κοραλλιγενών υφάλων της θαλάσσιας περιοχής της Λέσβου, είναι μέχρι στιγμής τα αποτελέσματα ερευνών του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος», που τους τελευταίους μήνες έχουν επικεντρωθεί στην περιοχή του Βορειοανατολικού Αιγαίου. Οι έρευνες θα συνεχιστούν και το επόμενο διάστημα, με τη χρήση και της μεθόδου της αεροφωτογραφίας. Ενώ μεγάλη σημασία δίνεται από τα μέλη της ερευνητικής ομάδας στην εφαρμογή του ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου για την αλιεία, που στόχο έχει την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.

Το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» είναι ένας μη κερδοσκοπικός και μη κυβερνητικός Οργανισμός, που από το 1998 έχει θέσει στόχο του τη διατήρηση των θαλάσσιων και παραθαλάσσιων οικοσυστημάτων των ελληνικών θαλασσών και νησιών. Το βασικό του εργαλείο είναι οι έρευνες που εκπονούν τα μέλη του και εθελοντές ερευνητές και φοιτητές, σε διάφορες περιοχές της χώρας, ενώ οι ερευνητικές βάσεις του βρίσκονται στη Σάμο, την Ικαρία και τους Φούρνους.

Εδώ και καιρό, το «Αρχιπέλαγος» έχει ξεκινήσει μια εκτεταμένη έρευνα στην περιοχή του βορειοανατολικού Αιγαίου, σε μια προσπάθεια να καταγραφούν τα ιχθυοαποθέματα, οι ύφαλοι, οι Ποσειδωνίες και άλλα στοιχεία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Δελφίνια της θαλάσσιας περιοχής γύρω από τη Λέσβο

«Είναι το βασικό θέμα που μας απασχολεί, αφού οι θάλασσες είναι παντελώς άγνωστες», εξηγεί στο «Ε» ο διευθυντής του Ινστιτούτου, Θοδωρής Τσιμπίδης. «Όλα αυτά τα χρόνια έχουμε ξεκινήσει μια μεγάλη προσπάθεια, εμπλέκοντας πολλούς διεθνείς φορείς, ώστε να καταφέρουμε να έχουμε μια καλή εικόνα, αφού η θάλασσα είναι ατελείωτη, με τα παράκτια νερά, τα πελαγικά νερά, τα βαθύτερα νερά και ειδικά τους κοραλλιγενείς υφάλους του Αιγαίου, που είναι ένα κομμάτι τελείως άγνωστο μέχρι στιγμής. Γι’ αυτό ξεκινήσαμε, με τη βοήθεια και του Περιβαλλοντικού Φορέα των Ηνωμένων Εθνών, μια μεγάλη έρευνα σε βαθειά νερά του βορειοανατολικού Αιγαίου, με μια διεθνή ομάδα που αποτελείται από ερευνητές και δύτες από 12 χώρες της Ευρώπης και του κόσμου».

Οι έρευνες κοντά στη Λέσβο
Όλο το χειμώνα, οι έρευνες επικεντρώθηκαν στη θαλάσσια περιοχή που βρίσκεται πάνω από τη Χίο και φτάνει μέχρι και τη Λέσβο.

Έχοντας και τη στήριξη των τοπικών κοινωνιών, η έρευνα εστιάστηκε στους υφάλους και τα ιχθυοαποθέματα, αφού το πρώτο πράγμα που απασχολεί το «Αρχιπέλαγος», είναι η αλιεία.

Το ερευνητικό σκάφος του «Αρχιπελάγους», σε αποστολή στο Βόρειο Αιγαίο

«Αν τα αποθέματα δεν είναι σε καλή κατάσταση, δεν μπορεί να επιβιώσει ούτε ο άνθρωπος -όσον αφορά στις παράκτιες κοινωνίες- ούτε τα θηλαστικά, δελφίνια και φάλαινες», λέει ο κ. Τσιμπίδης. «Γι’ αυτό κάναμε μεγάλη δουλειά στο Βόρειο Αιγαίο, ώστε να καθοριστούν διαχειριζόμενες ζώνες, αφού αυτή τη στιγμή είναι το μόνο εργαλείο που έχουμε ως ευρωπαϊκό θεσμό».

Τι έδειξαν οι έρευνες στη θαλάσσια περιοχή της Λέσβου; «Δεν μπορούμε ακόμη να τονίσουμε κάτι συγκεκριμένο», απαντά ο κ. Τσιμπίδης. «Το σίγουρο είναι ότι κοντά στο νησί συναντάμε πλούσιους βιότοπους, με ελάχιστα ωστόσο ψάρια, κάτι που δείχνει το βαθμό υπεραλίευσης, για τον οποίο θα πρέπει να γίνει κάτι πολύ άμεσα. Το “Αρχιπέλαγος” είναι και ο εθνικός φορέας του “Ocean 12”, μια μεγάλη συμμαχία Οργανώσεων με έδρα τις Βρυξέλλες, που στόχο έχουν τον τομέα της αλιείας. Για πρώτη φορά, χάρη στις επεμβάσεις μας, οι ευρωβουλευτές είχανε καλύτερη γνώση επί του θέματος. Πρέπει να φέρουμε αποτέλεσμα, γι’ αυτό και οι αποφάσεις που αφορούν την αλιεία παίρνονται στης Βρυξέλλες. Ο νέος Κανονισμός Αλιείας ψηφίστηκε, απομένουν κάποιες αποφάσεις από το Συμβούλιο Υπουργών και στην πορεία θα δώσουμε τη μάχη της εναρμόνισης, ώστε να λειτουργήσει και η Ελλάδα με βάση το νέο θεσμικό πλαίσιο».

Οι κοραλλιγενείς ύφαλοι της Λέσβου

Αυτό που έδειξαν οι έρευνες στη θαλάσσια περιοχή της Λέσβου, ήταν οι πολλές ζημιές που έχουν γίνει στα βαθειά ιζήματα, από τα συρόμενα εργαλεία που φέρουν οι μηχανότρατες. Οι τελευταίες έχουν καταστρέψει σε αρκετό βαθμό και τους κοραλλιγενείς υφάλους της περιοχής, που σύμφωνα τόσο με τον κ. Τσιμπίδη, όσο και με την υπεύθυνη επιστημονικής έρευνας του «Αρχιπελάγους», Αναστασία Μήλιου, είναι εντυπωσιακοί.

Οι κοραλλιγενείς ύφαλοι της περιοχής, άφησαν άφωνους όσους συμμετέχουν στις αποστολές.

«Πρόκειται για υφάλους από ροδοφύκη και κοράλλια, που μπορεί να ξεπεράσουν σε ηλικία τα 7 χιλιάδες χρόνια και που είναι πολύ παραγωγικοί ως οικοσυστήματα», εξηγεί η κ. Μήλιου. «Υπάρχουν και κοντά στη Λέσβο -οι ψαράδες τις λένε “τραγάνες”- και δεν εφαρμόζονται μέτρα προστασίας και διαχείρισης βάσει των διεθνών συμβάσεων, αφού δεν έχουν ακόμη εντοπιστεί όλοι κι έτσι καταστρέφονται ουσιαστικά “νόμιμα”, μέχρι να αρχίσει να εφαρμόζεται η νομοθεσία».

«Είναι κάτι που ξέραμε μόνο μέσα από την τηλεόραση, ως ρηχούς», προσθέτει ο κ. Τσιμπίδης. «Στην Ελλάδα και ειδικά στην ανατολική Μεσόγειο, τα είδη αυτά είναι πολύ βαθύτερα, φτάνοντας από 70 έως 170 μέτρα και αυτό είναι και το χαρακτηριστικό που τους έχει σώσει, σε αντίθεση με άλλες περιοχές, όπου καταστρέφονται διαρκώς. Αυτή τη στιγμή ξέρουμε τι ακριβώς θα συμβεί τα επόμενα χρόνια στην ανατολική Μεσόγειο και αυτό είναι που προσπαθούμε να προλάβουμε και να αντιστρέψουμε».

 

Η ομάδα της αεροφωτογράφησης, που το φθινόπωρο θα πετάξει πάνω από τη Λέσβο

… και αεροφωτογράφηση

Μέσα στο φθινόπωρο και το χειμώνα που μας έρχεται, άλλο ένα εργαλείο της ερευνητικής ομάδας του «Αρχιπελάγους» θα είναι και η αεροφωτογράφηση, χάρη στη βοήθεια δύο Ευρωπαίων επιστημόνων, που με ένα μικρό διθέσιο μονοκινητήριο αεροπλάνο θα καταγράψουν με αεροφωτογραφίες τις ανθρώπινες παρεμβάσεις στην περιοχή του βορειοανατολικού Αιγαίου, φτάνοντας και στη Λέσβο.

Το εγχείρημα αυτό, που ονομάζεται «Wings for Science», έχει ταξιδέψει σε περισσότερες από 30 χώρες του κόσμου, ενώ πριν από λίγες ημέρες το τελευταίο του ταξίδι για το καλοκαίρι έληξε με μια πενθήμερη επίσκεψη στην Ελλάδα και με αεροφωτογράφηση - σε συνεργασία με το «Αρχιπέλαγος» περιοχών του ανατολικού Αιγαίου και συγκεκριμένα της Σάμου και των βόρειων Δωδεκανήσων. Αυτό που θα ερευνήσουν σε λίγους μήνες και στη Λέσβο, θα είναι η διάβρωση της ακτογραμμής, η κατάσταση των λειβαδιών Ποσειδωνίας, η ερημοποίηση των μικρών νησίδων και τα θαλάσσια θηλαστικά. Παράλληλα, θα γίνονται καταδύσεις, χρήση ρομποτικών καμερών, κ.ά..

Σήμερα και αύριο, μέλη του «Αρχιπελάγους» πρόκειται να κάνουν αεροφωτογράφηση σε συνεργασία με την Αερολέσχη της Χίου, που τους παραχώρησε ένα αεροπλάνο, φτάνοντας μέχρι και τη Λέσβο, σε μια προσπάθεια πιλοτικής καταγραφής, ώστε να διαπιστώσουν πώς αποτυπώνεται, λόγω του μεγέθους της ως νησί.