«Ευρωπαϊκά Νησιά και Πολιτική Συνοχής. Η ανάπτυξη των νησιών: Ποια στρατηγική και ποιες πολιτικές για την επίτευξη εδαφικής σύγκλισης», είναι ο τίτλος του βιβλίου του Γιάννη Σπιλάνη που κυκλοφόρησε προσφάτως απ’ τις εκδόσεις «Gutemberg» και πραγματεύεται το μείζον ζήτημα των πολιτικών που θα φέρουν πιο κοντά τα νησιά στην υπόλοιπη Ευρώπη. Πιο συγκεκριμένα, στο βιβλίο παρουσιάζεται η έρευνα που έγινε για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης από πολυμελή διεπιστημονική και διεθνή ερευνητική ομάδα, κάτω από την επιστημονική καθοδήγηση του επίκουρου καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου Γιάννη Σπιλάνη.

Πρόκειται για μία απ’ τις λίγες επιστημονικές προσεγγίσεις που υπήρξαν στο θέμα της στρατηγικής ανάπτυξης των ελληνικών νησιών, θέμα που έχει απασχολήσει, διαχρονικά, περισσότερο τις τοπικές κοινωνίες και όσους λαμβάνουν αποφάσεις και λιγότερο την επιστημονική κοινότητα, ελληνική και διεθνή.

Αναπτυξιακό τρίπτυχο
Η προσέγγιση του βιβλίου ασπάζεται την άποψη ότι τα νησιά έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (μικρό μέγεθος, απομόνωση και περιφερειακότητα), τα οποία επηρεάζουν αρνητικά την ελκυστικότητά τους σε ό,τι αφορά στην εγκατάσταση ανθρώπων και δραστηριοτήτων, αφού αυξάνουν το κόστος λειτουργίας του κράτους, των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Η χαμηλή ελκυστικότητα των νησιών σε σχέση με το μέσο όρο των ευρωπαϊκών περιφερειών τεκμηριώνεται με βάση μια σειρά δεικτών και δεδομένων από όλα τα ευρωπαϊκά νησιά. Το έλλειμμα ελκυστικότητας οδηγεί αναπόφευκτα σε χαμηλότερες επιδόσεις στην οικονομία των νησιών - παρά την ανάπτυξη που δημιούργησε ο τουρισμός στα περισσότερα από αυτά -, ενώ καταγράφονται πολλά προβλήματα σχετικά με τα κοινωνικά τους χαρακτηριστικά και τις περιβαλλοντικές πιέσεις.

Με βάση την ανάλυση αυτή, ο κ. Σπιλάνης, που απ’ τον Ιούλιο του 2012 είναι γενικός γραμματέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, προτείνει μια αναπτυξιακή στρατηγική προσαρμοσμένη στα ευρωπαϊκά νησιά εστιάζοντας στο τρίπτυχο «Ποιοτικά, Πράσινα και Ίσων Ευκαιριών Νησιά». Υπογραμμίζει την ακαταλληλότητα των ασκούμενων μέχρι σήμερα ευρωπαϊκών πολιτικών, που δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της ελκυστικότητας και κατά συνέπεια δεν μπορούν να μειώσουν την απόσταση των νησιών από τις ανεπτυγμένες περιφέρειες της ηπειρωτικής Ευρώπης. Τέλος, προτείνει διαρθρωτικές πολιτικές, που θα αντισταθμίζουν το «κόστος νησιωτικότητας», αλλά και κλαδικές πολιτικές, που θα πρέπει να προσαρμόζονται στα χαρακτηριστικά των νησιών για να παράγουν απτά αποτελέσματα.