Γράφει ο Στρατής Χαραλάμπους -Αντγος(ΠΒ) ε.α *

Εισαγωγή  

Βρισκόμαστε πριν 101 χρόνια, το τρομερό φθινόπωρο του 1922, στο άδοξο τέλος της Μικρασιατικής Εκστρατείας και την αναγκαστική εκκένωση της Μικράς Ασίας από τον Ελληνικό Στρατό, που ακολουθήθηκε από τα καραβάνια των Ελλήνων κατοίκων, οι οποίοι πήραν το δρόμο της προσφυγιάς εγκαταλείποντας τα ιερά και τα όσια τους. Πρώτο μέλημα της Επαναστατικής κυβέρνησης, που προέκυψε από το κίνημα των Γονατά-Πλαστήρα-Φωκά τον Σεπτέμβριο του 1922 στη Λέσβο και τη Χίο, ήταν η διάσωση της Θράκης, στην οποία στάθμευε το Δ’ Σ.Σ., μετά την ματαιωθείσα επιχείρηση κατάληψης της Κωνσταντινούπολης, με ανέπαφη δύναμη άνω των 50 χιλ. Δυστυχώς οι αποφάσεις για την Ανατολική Θράκη είχαν ληφθεί στις απανωτές συσκέψεις των πρώην συμμάχων μας στο Παρίσι στις 6-10 Σεπ 1922, τις οποίες είχε αποδεχθεί και ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που είχε αναλάβει το δύσκολο έργο των διαπραγματεύσεων. Η Ελληνική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Μαζαράκη-Ανιάν στις συσκέψεις στα Μουδανιά ούτε καν έγινε δεκτή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, απλώς κλήθηκε να υπογράψει τη συμφωνία της Ανακωχής και ακολούθησε μέσα σε ένα μήνα η εκκένωση της Ανατολικής Θράκης από τα ελληνικά στρατεύματα, ακολουθούμενα από δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες. Οι εκλογές της 16 Σεπ 1923 έδωσαν την πλειοψηφία των 397 εδρών της Βουλής στη συμμαχία των κομμάτων των Φιλελευθέρων(250 έδρες) και του Αλέξανδρου Παπαναστασίου(120 έδρες). Οι κυβερνήσεις που ακολούθησαν ήταν βραχύβιες, χαρακτηριστικό της κατάστασης που επικρατούσε στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό, όπου ο Ε. Βενιζέλος επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας ανέλαβε το δύσκολο έργο στη Συνδιάσκεψη στη Λωζάννη της Ελβετίας από 21 Νοεμβρίου 1922 μέχρι 24 Ιουλίου 1923. Η συνδιάσκεψη κατέληξε στην υπογραφή της ομώνυμης Συνθήκης Ειρήνης των χωρών της Αντάτ με την Τουρκία στις 24 Ιουλίου 1923 , καθώς και στη συμφωνία ανταλλαγής των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Την ίδια ημερομηνία υπογράφτηκε και η Σύμβαση για τον Καθορισμό του Καθεστώτος των Στενών, η οποία αργότερα αντικαταστάθηκε με τη Συνθήκη του Μοντρέ της 22 Ιουνίου του 1936.  

Προβλέψεις Διεθνών Συνθηκών για τα Νησιά του Ανατολικού Αιγαίου 

Στην σημερινή Τουρκική Δημοκρατία, που τον Οκτώβριο του τρέχοντος έτους συμπληρώνει έναν αιώνα ζωής, από το 2015, όταν η κυβέρνηση του τότε πρωθυπουργού Ερντογάν και σημερινού προέδρου της χώρας εγκαινίασε μια επιθετική πολιτική στο Κουρδικό και σε βάρος των γειτονικών χωρών, ήλθε στην επικαιρότητα η «ανάγκη» κατά την τουρκική πλευρά να αναθεωρηθεί η Συνθήκη της Λωζάννης. Το πρώτο βήμα έγινε με την ολοένα και αυξανόμενη επιθετική ρητορική κατά της Ελλάδας και της Κύπρου και την «απαίτηση» για την αποστρατικοποίηση των Νησιών του Αιγαίου, που δήθεν «παράνομα εξοπλίστηκαν και απειλούν την Τουρκία».  

Η αποστρατικοποίηση των ελληνικών νησιών Λήμνου και Σαμοθράκης, η οποία μαζί με την αποστρατικοποίηση των Δαρδανελλίων, της Θάλασσας του Μαρμαρά και του Βοσπόρου, καθώς επίσης και των τουρκικών νησιών Ίμβρου (Gokceada), Τενέδου (Bozceada) και Λαγουσών (Tavcan), αρχικώς προβλέπονταν από τη Σύμβαση της Λωζάννης για τα Στενά του 1923, ωστόσο καταργήθηκε από τη Σύμβαση του Montreux του 1936- η οποία, όπως ρητώς μνημονεύεται στο προοίμιό της, αντικατέστησε στο σύνολό της την προαναφερόμενη Σύμβαση της Λωζάννης(1).  

Για τα νησιά Λέσβο-Χίο-Σάμο-Ικαρία πουθενά στη συνθήκη της Λωζάννης δεν αναφέρεται ότι τελούν υπό καθεστώς αποστρατικοποίησης. Η Ελληνική Κυβέρνηση ανέλαβε μόνον την υποχρέωση, σύμφωνα με το άρθρο 13 της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάννης, να μην εγκαταστήσει εκεί ναυτικές βάσεις ή οχυρωματικά έργα. Επί πλέον στο άρθρο αυτό προβλέπεται «η απαγόρευση υπέρπτησης της Ελληνικής στρατιωτικής αεροπλοΐας πάνω από την ακτή της Ανατολίας και αντίστοιχα της Οθωμανικής πάνω από τα εν λόγω Νησιά. Οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις στις ειρημένες νήσους θα περιορισθούν στο συνήθη αριθμό των καλουμένων για την στρατιωτική υπηρεσία , οι οποίοι δύνανται να εκγυμνάζονται επί τόπου, καθώς και σε δύναμη χωροφυλακής και αστυνομίας ανάλογη προς αυτή που υπάρχει σε όλο το ελληνικό έδαφος». 

Το καθεστώς της Δωδεκανήσου καθορίζεται από τη Σύμβαση Ειρήνης των Παρισίων, μεταξύ Ιταλίας και Συμμάχων, τον Απρίλιο του 1947, με την οποία παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα από την Ιταλία «κατά πλήρη κυριαρχία». Περαιτέρω, οι διατάξεις της εν λόγω Συνθήκης προβλέπουν την αποστρατικοποίηση των νήσων αυτών: «Αι ανωτέρω νήσοι θα αποστρατιωτικοποιηθώσι και θα παραμείνωσιν αποστρατιωτικοποιημέναι». Στα Δωδεκάνησα υπάρχουν ορισμένες δυνάμεις εθνοφυλακής, οι οποίες έχουν δηλωθεί σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τις διατάξεις της συμφωνίας CFE(2). 

Η Τουρκία δεν αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος σε αυτή τη Συνθήκη του 1947, η οποία, επομένως, αποτελεί «res inter alios acta» γι' αυτήν, δηλαδή ζήτημα που αφορά άλλα κράτη. Σύμφωνα δε με το άρθρο 34 της Συνθήκης της Βιέννης για το Δίκαιο των Συνθηκών, «μια συνθήκη δεν δημιουργεί υποχρεώσεις ή δικαιώματα για τρίτες χώρες» εκτός των συμβαλλομένων. Άρα δεν έχει το δικαίωμα να απαιτεί την αποστρατικοποίηση των νησιών του συμπλέγματος της Δωδεκανήσου(3).  

Πλέον των παραπάνω η Ελλάδα με το δικαίωμα της αυτοάμυνας που της παρέχει το καταστατικό του ΟΗΕ , υποχρεούται να εξασφαλίσει την άμυνα των νησιών αλλά και όλης της ελληνικής επικράτειας από κάθε εξωτερική απειλή. Ιδιαίτερα δε από την Τουρκία , η οποία το 1974 εισέβαλε στην Κύπρο και έκτοτε κατέχει το 38% του Κυπριακού εδάφους, απειλεί με το «casus belli» , αν η Ελλάδα επιχειρήσει να εξασκήσει το νόμιμο δικαίωμα της στο Αιγαίο και να επεκτείνει τα χωρικά ύδατα στα 12 ν.μ. , κάτι που ήδη έχει πράξει η ίδια στη Μαύρη Θάλασσα. Κατά μήκος της Μικρασιατικής ακτής διατηρεί τη Στρατιά Αιγαίου, όλο τον αποβατικό της στόλο, εφαρμόζει συνεχή ελλιμενισμό ναυτικών μονάδων στη ναυτική βάση του Ακσάζ και διαθέτει πλήθος πολεμικών αεροδρομίων. ‘Όλα τα παραπάνω συνδυάζονται με μια συνεχή πρακτική αμφισβήτησης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων σε αέρα και θάλασσα, με παραβιάσεις και παραβάσεις , με παράνομες ναυτικές αγγελίες για δέσμευση μεγάλων θαλάσσιων περιοχών στο Αιγαίο για μεγάλο διάστημα , με υπερπτήσεις πάνω από τα ελληνικά νησιά αεροπορικών μέσων και τελευταία μη επανδρωμένων Α/Φ και με παράνομες έρευνες στην ελληνική και κυπριακή ΑΟΖ.  

Τελευταία ενέργεια , κατά των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και της Κύπρου, αποτελεί το Ερντογανικού τύπου με καταβολές από την πρώην πρωθυπουργό Τσιλέρ «Δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας-Mavi Vatan». Ως εκ τούτου η Ελλάδα έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση να εξασφαλίσει την ακεραιότητα του χερσαίου, του εναέριου και του θαλάσσιου χώρου, που της παρέχει το διεθνές δίκαιο και οι διεθνείς συνθήκες . 

Ποια η Στόχευση του Καθεστώτος Ερντογάν ; 

Η σύγχρονη Τουρκική Δημοκρατία , που ιδρύθηκε πάνω στις στάχτες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, διέρχεται ίσως την κρισιμότερη φάση της σύγχρονης ιστορίας της για πολλούς και διάφορους λόγους. Το ερώτημα που τίθεται επιτακτικά είναι αν θα συνεχίσει η Τουρκία να παραμένει μια αστική δημοκρατία (με τις ιδιαιτερότητες της) δυτικού τύπου ή θα μετατραπεί σε μια ισλαμική δημοκρατία Ερντογανικού τύπου. Η οποία θα συνεχίσει μέσω της βίας και της απειλής χρήσης βίας κατά των γειτόνων της με τελικό στόχο να εκπληρώσει το «Εθνικό Συμβόλαιο-Mişak-ı Milli»(4) , το οποίο συμπληρώθηκε με το παράλογο δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας-Mavi Vatan».  

Η Συνθήκη της Λωζάννης της 24ης Ιουλίου 1923 , που αποτελεί για τους Κεμαλιστές την ιδρυτική πράξη της σύγχρονης Τουρκίας, είναι το «εμπόδιο» στα σχέδια του προέδρου Ερντογάν, να καθιερωθεί ο «αρχιτέκτονας του αιώνα της Τουρκίας», θέτοντας στο περιθώριο τον ιδρυτή της Τούρκικης Δημοκρατίας Μουσταφά Κεμάλ, για τούτο θα πρέπει να αναθεωρηθεί ή να αποχωρήσει απ’ αυτήν οικειοθελώς. Με στόχο την αναθεώρηση της Συνθήκης και την προετοιμασία της κοινής γνώμης, τα πλήρως ελεγχόμενα τουρκικά μέσα επικοινωνίας, συντονισμένα και σε κάθε ευκαιρία επαναλαμβάνουν το μύθευμα που τους υπαγορεύτηκε, «{…}ότι για όλα τα δεινά (οικονομική κατάσταση , απειλές κλπ) που υφίσταται σήμερα ο τουρκικός λαός φταίει η Συνθήκη της Λωζάννης{…}(5)». Επίσης τούρκοι ιστορικοί(6) αναφέρουν ότι με την συμπλήρωση εκατό χρόνων ισχύος της Συνθήκης της Λωζάννης η Τουρκία δύναται να αποχωρήσει, αν και γνωρίζουν πολύ καλά ότι στα 143 άρθρα της εν λόγω Συνθήκης πουθενά δεν αναφέρεται η διάρκεια ισχύος , ούτε η δυνατότητα μονομερούς καταγγελίας από τα συμβαλλόμενα μέρη. Επιπρόσθετα είναι γνωστό και αποτελεί κανόνα του διεθνούς δικαίου ότι, οι όποιες αλλαγές σε διεθνείς συνθήκες είναι δυνατές μόνο με τη σύμφωνη γνώμη όλων των συμβαλλόμενων μερών. 

Την περίοδο αυτή , που στην ευρύτερη περιοχή επικρατεί ένα κλίμα ανασφάλειας λόγω του εξελισσόμενου και με αβέβαιο τέλος πολέμου στην Ουκρανία, των εμφύλιων συγκρούσεων στη Συρία και στη Λιβύη , η επαναλαμβανόμενη τουρκική θεωρία για την «αποστρατικοποίηση των Νησιών του Ανατολικού Αιγαίου», στην οποία εσκεμμένα ή μη συμπράττουν το ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ αλλά και πολλές χώρες της Ευρώπης με δηλώσεις, «για λύση των προβλημάτων μέσω του διαλόγου», αποτελεί τον «πολιορκητικό κριό» για τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Οι παραινέσεις δε των διαφόρων εξωτερικών παραγόντων , που ουσιαστικά εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους, παραγνωρίζουν το αξίωμα ότι ο διάλογος για θέματα εθνικής κυριαρχίας είναι τελείως ανεπίτρεπτος , ελπίζω δε ότι ουδέποτε θα βρεθεί ελληνική κυβέρνηση τώρα και στο μέλλον να τον αποδεχτεί , όπως συνέβη και με τις προηγούμενες κυβερνήσεις από το 1973. Με δεδομένη δε την εστίαση της προσοχής των Μεγάλων Δυνάμεων και των διεθνών οργανισμών στην Ουκρανία, στην κακή οικονομική κατάσταση διεθνώς και σε συνδυασμό με τη γεωπολιτική και γεωστρατηγική αξία της Τουρκίας, η εστίαση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής στο θέμα «της αποστρατικοποίησης των Νησιών του Αιγαίου», είναι απόρροια του λαϊκού ρητού «ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται». Η από το 1973 ανεκτικότητα που έδειξε η χώρα μας στις τουρκικές παράνομες ενέργειες, με τη δικαιολογία της «σταθερότητας της Ν.Α. πτέρυγας του ΝΑΤΟ», με τις νέες μορφές που παρουσιάζει η τουρκική εκβιαστική- επιθετική πολιτική και την αυξανόμενη καθημερινά ένταση της, κρίνεται αναποτελεσματική και ουσιαστικά έβλαψε τα Ελληνικά συμφέροντα. 

Στην εκβιαστική πολιτική της Τουρκίας δυστυχώς «υποκύπτουν οι διεθνείς οργανισμοί και Κράτη», όπως έγινε με την ένταξη της Φιλανδίας στο ΝΑΤΟ και την «υπό αίρεση» της Τουρκίας αναμενόμενη ακόμη ένταξη της Σουηδίας. Πιστή στην τήρηση της εκβιαστικής της πολιτικής η Τουρκία, αρνιόταν μέχρι πριν λίγο να εγκρίνει την νέα αμυντική στρατηγική του ΝΑΤΟ και απαιτούσε και τελικά το πέτυχε τα Στενά να τα αποκαλεί αυτή «Turkish Straits-Τουρκικά Στενά», αντί Δαρδανελίων και Βοσπόρου, όπως περιγράφονται στις παραπάνω συνθήκες, ανοίγοντας τον «Ασκό του Αιόλου», για την αναθεώρηση των Διεθνών Συνθηκών(Λωζάννης και Μοντρέ) και την ανατροπή του νομικού καθεστώτος της περιοχής, κάτι που θα τροφοδοτήσει τα τουρκικά επεκτατικά σχέδια. Πλέον τούτου πέτυχε στα σχετικά σχέδια του ΝΑΤΟ, να μην αναφέρεται η Κυπριακή Δημοκρατία με το όνομα της αλλά να περιγράφεται με συντεταγμένες, εξέλιξη που αποτελεί πλήγμα για τη δρομολόγηση λύσης του προβλήματος και ενισχύει τις τουρκικές παράλογες αξιώσεις.  

Η μεθοδευμένη ανακίνηση του μειονοτικού προβλήματος στη Ροδόπη, με την εμπλοκή του Τουρκικού Προξενείου της Κομοτηνής στις ελληνικές εκλογές, στην οποία δυστυχώς συνέπραξαν και τα ελληνικά κόμματα, αποτελεί άλλη μια διάσταση στην τουρκική προσπάθεια για αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης μέσω της μετατροπής της θρησκευτικής μειονότητας σε εθνική. Πως συμπεριφέρθηκαν τα δύο κράτη στις μειονότητες(μουσουλμανική και ελληνική), φαίνεται από τους αριθμούς. Ενώ σχεδόν ήταν ισοδύναμες το 1923, σήμερα στην Πόλη, στην Ίμβρο και στην Τένεδο «φυτοζωούν» ελάχιστες εκατοντάδες, στην πλειοψηφία τους υπερήλικες Έλληνες, ενώ στις περιοχές της Κομοτηνής και της Ξάνθης, οι Έλληνες Μουσουλμάνοι απολαμβάνουν τα αγαθά και τα προνόμια, που τους παρέχει η Ελληνική Πολιτεία, μέσα σε ένα περιβάλλον δημοκρατικής λειτουργίας των θεσμικών της οργάνων, απαιτώντας παράλληλα απ’ αυτούς τη συμμόρφωση με το Σύνταγμα, τους Νόμους και τις προβλέψεις της Συνθήκης της Λωζάννης.  

Συμπέρασμα  

Στο δύσκολο δρόμο του διαλόγου που θα ξεκινήσει μεταξύ των δύο χωρών, στις οποίες ανέλαβαν την εξουσία οι νέες κυβερνήσεις που εκλέχτηκαν, ελπίζω ότι δεν θα συζητηθούν Ελληνικά Κυριαρχικά Δικαιώματα, στο πλαίσιο της λογικής του «win-win», την οποία ορισμένοι «κονδυλοφόροι» των Αθηνών, πλαισιωμένοι από «ανεύθυνους συμβουλάτορες», προσπαθούν να πλασάρουν στον Ελληνικό Λαό. Οι «σειρήνες» της ειρηνικής συνύπαρξης και της οικονομικής εκμετάλλευσης των πιθανών πλουτοπαραγωγικών πηγών του βυθού του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, ηχούν ωραία όταν έχεις ένα ειρηνικό και δημοκρατικό γείτονα. Η ικανότητα της αμυντικής αποτροπής των Νησιών του Αιγαίου, δεν θα πρέπει να μειωθεί στο ελάχιστο. Αντίθετα θα πρέπει να ενισχυθεί, με γενναίες αποφάσεις. Εύκολα διαλύεις κάτι που κτίστηκε εδώ και πολλά χρόνια, αλλά όταν χρειαστεί να το ξαναφτιάξεις θα είναι πια αργά.  

1. Ιστοσελίδα του Ελληνικού ΥΠΕΞ , τμήμα «Τουρκικοί ισχυρισμοί περί αποστρατικοποίησης των Νησιών του Αιγαίου» . Το δικαίωμα του εξοπλισμού της Λήμνου και της Σαμοθράκης ,αναγνωρίστηκε με επιστολή του τούρκου πρέσβη στην Αθήνα Rousen Esref της 6 Μαΐου 1936 προς τον έλληνα πρωθυπουργό και με τη δήλωση του τούρκου ΥΠΕΞ Rustu Aras στην τουρκική εθνοσυνέλευση (Εφημερίδα των Πρακτικών της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης τεύχος 12 , 31 Ιουλίου 1936 , σελ.309.)
2. Ιστοσελίδα του Ελληνικού ΥΠΕΞ .

3.Ιστοσελίδα του Ελληνικού ΥΠΕΞ . 

4.Στο εν λόγω «Εθνικό Συμβόλαιο ή Εθνικός όρκος», περιλαμβάνονται τα εδάφη τα οποία βρίσκονταν, υπό Οθωμανική κατοχή όταν υπογράφτηκε η Συνθήκη Ανακωχής του Μούδρου στις 30 Οκτ 1918, από την ηττημένη Οθωμανική Αυτοκρατορία και αργότερα δεν περιλήφθηκαν στη Συνθήκη των Σεβρών, αλλά ούτε και στη Συνθήκη της Λωζάννης, διότι εγκαταλείφθηκαν από τα Οθωμανικά στρατεύματα και πέρασαν στην κατοχή άλλων χωρών.  

5.Τουρκικά δημοσιεύματα αναφέρουν για μυστικά άρθρα, που απαγορεύουν στην Τουρκία να εξάγει το ορυκτό της πλούτο (βόριο , πετρέλαιο , αέριο) . Φυσικά πρόκειται για μυθεύματα που δυστυχώς γίνονται πιστευτά από τον απλό λαό . 

6.Ο ιστορικός İlber Ortaylı σε συνέντευξη του επί τη ευκαιρία της 97ης επετείου από την υπογραφή της Συνθήκης δήλωσε, παρομοιάζοντας τη Συνθήκη με ένα ενοικιαστήριο συμβόλαιο, ότι « εάν δεν καταγγελθεί από τα συμβαλλόμενα μέρη συνεχίζει να ισχύει , επισημαίνοντας ότι δεν έχει επικυρωθεί από το αμερικάνικο Κογκρέσο, υπονοώντας ότι εάν κάποια χώρα την καταγγείλει παύει να δεσμεύεται από τους όρους της Συνθήκης» . Η άποψη αυτή είναι αντίθετη με τις απόψεις τούρκων διεθνολόγων. Η επικύρωση από τις ΗΠΑ δεν ήταν αναγκαία αφού δεν ήταν συμβαλλόμενο μέρος .  

* Ο Στρατής Χαραλάμπους -Αντγος(ΠΒ) ε.α ειναι μέλος της Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών