Προ τριακονταπενταετίας περίπου, τον καιρό που ΠΑΣΟΚοι, ΚΚΕδες και λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις, κατεβαίναμε και κλείναμε τους δρόμους, με την παραμικρή αφορμή, ένα από τα δημοφιλέστερα κεντρικά συνθήματα, που κραυγάζαμε εν χορώ, ήταν «έξω οι βάσεις από την Ελλάδα». Τότε θυμάμαι κάποιοι αντιφρονούντες, που διαθέταν όμως την αίσθηση του χιούμορ, γράψανε στους τοίχους του Πολυτεχνείου, που βλέπουν στη Στουρνάρα, το «σύνθημα» ΕΞΩ ΟΙ ΒΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΗΜΕΙΑ.
Γιατί δεν έχουμε μόνο στρατιωτικές βάσεις, τις οποίες είχε υποσχεθεί ο Ανδρέας Παπανδρέου από το 1981 πως θα φύγουν, αλλά εξακολουθούν να μένουν, έχουμε και χημικές βάσεις, δηλαδή τα υδροξείδια μετάλλων (ενώσεις που περιέχουν υδροξύλια) και που όταν ενωθούν με τα οξέα, παράγουν άλατα. Έχουμε επίσης τις βάσεις δεδομένων της πληροφορικής, δηλαδή συλλογές τμημάτων πληροφοριών, σχετικών μεταξύ τους, που είναι ψηφιακά αποθηκευμένες σε διάφορες διατάξεις αποθήκευσης (σκληρούς δίσκους, δισκέτες, «κλειδιά» μνήμης και άλλα παρόμοια εξαρτήματα), από τα οποία μπορεί κανείς να αντλεί ταχύτατα τις πληροφορίες που θέλει. Για να μην αναφέρω τις άπειρες άλλες χρήσεις της λέξης «βάση», από τη βάση των τριγώνων στη Γεωμετρία, ως το «δώσε βάση» των ρεμπέτηδων.

Εγώ όμως γράφω αυτό το σημείωμα με αφορμή τον θόρυβο που έχει ξεσπάσει τον τελευταίο καιρό για την πτώση των βάσεων στις πανελλήνιες εξετάσεις των ΑΕΙ και των ΤΕΙ. Δε θα ασχοληθώ με την ουσία του θέματος, εφόσον δεν είμαι ειδικός, αλλά θα το εξετάσω από γενικότερη σκοπιά.
Πρώτα πρώτα, ποιος είναι ο σκοπός, όχι της παιδείας, αλλά της εκπαίδευσης; Γιατί άλλο πράγμα είναι η εκπαίδευση και άλλο η παιδεία. Η Εκπαίδευση είναι το σύστημα με το οποίο η Πολιτεία παρέχει στους πολίτες τη δυνατότητα να αποχτήσουν τις γνώσεις και τις ικανότητες για να ασκήσουν οποιοδήποτε λειτούργημα ή επάγγελμα, ενώ Παιδεία είναι το σύνολο των γνώσεων που απαιτείται και το σύνολο των ηθικών αρχών που επιβάλλεται να διαθέτει όποιος θέλει να θεωρείται μορφωμένος, δηλαδή ολοκληρωμένος άνθρωπος, γιατί, για να θυμηθούμε τι έλεγε ο Γ. Σεφέρης, «Παιδεία είναι ο κυβερνήτης του βίου».
Να σημειώσω πως κατά τα πρώτα χρόνια από τη σύσταση του Ελληνικού Κράτος, όταν, όπως φαίνεται, οι δημόσιοι λειτουργοί ξέρανε καλύτερα ελληνικά από τους μεταγενέστερους, υπήρχε η «επί των Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως Γραμματεία» (δηλαδή Υπουργείο). Κατόπιν δημιουργήθηκε το «Υπουργείον Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων», το οποίο μετά το 2009 απέκτησε τον μακαρονοειδή τίτλο «Υπουργείο Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων».

Δυστυχώς όμως έχει επικρατήσει η αντίληψη πως η Εκπαίδευση αποσκοπεί μόνο στο να σου δώσει «ένα χαρτί» για να διοριστείς κάπου και τίποτε άλλο, και έχουν παρουσιαστεί κρούσματα χορήγησης πλαστών τέτοιων χαρτιών. Κανείς αρμόδιος δεν έχει υποπτευθεί πως η Εκπαίδευση είναι η πιο αποδοτική επένδυση, πως το να διαθέτει μια κοινωνία μορφωμένους αγρότες και εργάτες είναι μεγάλο όφελος για όλους. Από τα 17 εκατομμύρια των κατοίκων της Ολλανδίας, αγρότες είναι μόνο τα 2, πρόκειται όμως για μορφωμένους αγρότες, που παράγουν πάσης φύσεως τρόφιμα για να θρέψουν τα υπόλοιπα 15 εκατομμύρια και για να κάνουν πλουτοφόρες εξαγωγές.
Κανείς επίσης από αυτούς που μας κυβέρνησαν και μας κυβερνάνε τα τελευταία πενήντα, για να μην πω εκατό, χρόνια, δεν φαντάστηκε πως η Ελλάδα με το ανθρώπινο δυναμικό της και το πολιτιστικό της παρελθόν θα μπορούσε να γίνει πνευματική υπερδύναμη στα Βαλκάνια και την ανατολική Μεσόγειο και να έρχονται εδώ νέοι από όλες τις γειτονικές χώρες για να σπουδάσουν και όχι να πηγαίνουν τα παιδιά μας σε κάποια απίθανα πανεπιστήμια της Πρίστινας, του Σεράγεβου ή της Τιμισοάρας, για να πάρουν κάποιο χαρτί.
Βεβαίως αυτό προϋποθέτει τη διάθεση κονδυλίων για την Εκπαίδευση από τον κρατικό προϋπολογισμό και στο σημείο αυτό η Ελλάδα βρίσκεται πολύ πιο πίσω από την Ουγκάντα ή την Γκάνα ή τη Ζάμπια. Είναι το βορειότερο αφρικανικό κράτος, και όχι από τα καλύτερα.