Η ανακοίνωση των ρυθμίσεων για το νέο λύκειο, όπως ήταν επόμενο, προκαλεί το ενδιαφέρον όχι μόνο των μαθητών, των οικογενειών τους και της εκπαιδευτικής κοινότητας, αλλά και ολόκληρης της ελληνικής κοινωνίας.
Η πρώτη ανάγνωση των μέτρων αυτών δείχνει να υπάρχουν εξαιρετικοί στόχοι (μείωση του κόπου και του άγχους των μαθητών, εξοστρακισμός της παπαγαλίας, ελάφρυνση του οικογενειακού προϋπολογισμού και φυσικά αξιοκρατία), αλλά δημιουργεί και ισχυρές αμφισβητήσεις για τη δυνατότητα πρακτικής εφαρμογής τους στο σημερινό ελληνικό σχολείο. Νόμοι, διατάγματα και αποφάσεις εύκολα συντάσσονται, προγράμματα, ύλη και μέθοδοι διδασκαλίας εύκολα τροποποιούνται, αλλά οι κατεστημένες νοοτροπίες δύσκολα αποδομούνται.
«Για την εισαγωγή στα ΑΕΙ θα λαμβάνεται υπόψη η επίδοση των μαθητών σε όλες τις τάξεις του λυκείου.» Αυτό σημαίνει αύξηση της βαθμοθηρικής διάθεσης γονιών και μαθητών, σε ένα σχολείο με εκπαιδευτικούς που σκέφτονται και ενεργούν με πολλαπλά διαφορετικούς τρόπους. Όταν σήμερα, που η βαθμολογία δεν παίζει κανένα ρόλο, σε πολλά σχολεία και σε κάποια μαθήματα η προφορική βαθμολογία κυμαίνεται απ’ το 19 μέχρι το 20, πώς θα γίνει αντικειμενική αύριο, όταν και το ένα εκατοστό του μορίου θα είναι σημαντικό; Πότε ένας σχολικός σύμβουλος έλεγξε έστω και τυπικά την προφορική βαθμολογία για να δει αν υπάρχουν εξόφθαλμες υπερβάσεις της λογικής; Και όσοι καθηγητές έχουν ζυμωθεί με αυτή την απλοχεριά, είναι δυνατό να αλλάξουν ρότα;
Πώς θα αντιδρά ένας καθηγητής στις φορτικές παρατηρήσεις γονιών και μαθητών ότι στο τάδε και στο δείνα λύκειο όλα τα παιδιά έχουν μεγάλους βαθμούς; Πώς θα αντιδρά ένας καθηγητής όταν στους ίδιους τους μαθητές του, τους οποίους αυτός προσπαθεί να αξιολογήσει αντικειμενικά, βλέπει να παρέχονται αφειδώς τα 20άρια από κάποιους άλλους συναδέλφους του;

Πως θα προστατευτεί ένας «ατίθασος» αλλά επιμελής μαθητής από την αυθαιρεσία του καθηγητή του, που θα προσπαθεί να τον «συνετίσει» με όπλο τη βαθμολογία; Πώς θα προστατευτεί ένας φτωχός μαθητής που δεν κάνει φροντιστήριο ή πηγαίνει σε οργανωμένο με προσιτές τιμές, από τον πλούσιο συμμαθητή του που κάνει ιδιαίτερο, στον καθηγητή που θα αξιολογήσει και τους δυο;
Πώς θα προστατευτεί ένας μαθητής που αγωνίζεται έντιμα στις εξετάσεις του σχολείου του σε έντιμα και αξιοπρεπή θέματα που του έβαλε ο καθηγητής του, απέναντι σε ένα μαθητή άλλου σχολείου όπου για το ίδιο μάθημα ο «καλός» καθηγητής έχει επισημάνει τα «SOS θέματα» και ο ακόμα «καλύτερος» επιτηρητής τυχαίνει να παθαίνει, κατά τη διάρκεια της εξέτασης, «γλαύκωμα»;
Στις ομαδικές εργασίες, τέλος, των οποίων η βαθμολογία επίσης θα προσμετράται στον ετήσιο βαθμό προαγωγής και επομένως και για την εισαγωγή στα ΑΕΙ, πιστεύω ότι θα δημιουργηθούν τόσα προβλήματα - από τη συγκρότηση των ομάδων, την κατανομή των θεμάτων και ομάδων σε διδάσκοντες, τη διαφύλαξη της «αξιοπιστίας» των εργασιών, την αξιολόγηση των εργασιών κ.ά. - ώστε καλώς υποστηρίζουν πολλοί ότι δεν πρόκειται να εφαρμοστούν, έτσι τουλάχιστον όπως εξαγγέλθηκαν.
Τόσο οι εργασίες αυτές για τους μαθητές, όσο και η προσμέτρηση της επίδοσης του μαθητή στο λύκειο για την εισαγωγή του στα ΑΕΙ, είχαν προβλεφτεί και με προηγούμενα νομοθετικά πλαίσια. Οι μεν εργασίες προβλέφτηκαν αλλά δεν εφαρμόστηκαν, η δε προσμέτρηση του βαθμού υλοποιήθηκε με το «σύστημα Αρσένη» τότε που όλα τα μαθήματα εξετάζονταν σε πανελλαδικό επίπεδο και υπήρχε η «διόρθωση» του προφορικού βαθμού σε σχέση με το γραπτό.
Για να είναι αξιοκρατικό ένα σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ, θα πρέπει να είναι και αξιόπιστο. Τι λένε οι γονείς και οι μαθητές, το ελληνικό λύκειο είναι αξιόπιστο;

* Ο Στρατής Νικέλλης είναι χημικός, τέως διευθυντής του Λυκείου Πολιχνίτου.