Αθηνά Αντύπα - Hélène Chanut-Musikas
Μυτιλήνη, σελ. 86

«Όσο ο άνθρωπος ζούσε κοντά στη φύση, πορευόταν από αυτή για τις καθημερινές του ανάγκες. Από τις ρητίνες που εκκρίνουν τα δέντρα για να επουλώσουν τα τραύματά τους γιάτρευε και αυτός τις πληγές του. Με τα αιθέρια έλαια των βοτάνων αρωμάτιζε το σώμα του. Παράλληλα, λειτουργούσε μέσα στη φύση με σεβασμό και όρια τα οποία συχνά συνδέονταν με έθιμα και παραδόσεις.
Οι παλιοί δύτες μάζευαν τα όστρακα μέχρι την Καθαρή Δευτέρα. Έτσι συνδύαζαν τη θρησκευτική παράδοση με το σεβασμό στην αναπαραγωγή των οστράκων. Ο άνθρωπος αφουγκραζόταν τα μηνύματα της φύσης, τα ερμήνευε και προσαρμοζόταν σε αυτά. Οι αγρότες από το μέγεθος της ρίζας του ασφόδελου καταλάβαιναν αν θα έχουν καλή σοδειά και από τα σημάδια του καιρού τον Αύγουστο κανόνιζαν τις αγροτικές τους εργασίες για όλη τη χρονιά. Και αφού ο άνθρωπος έζησε για αιώνες κοντά στη φύση, συσσώρευσε έναν πλούτο γνώσης που στηριζόταν στη χρόνια παρατήρηση και στον πειραματισμό πολλών γενεών.
Όταν ερχόμαστε σε επαφή με αυτήν τη γνώση, σίγουρα φανταζόμαστε εικόνες από έναν τρόπο ζωής που απέχει πολύ από το σύγχρονο και αναγνωρίζουμε αξίες της φύσης που δύσκολα πλέον γίνονται αντιληπτές. Σε ένα άλλο επίπεδο, όμως, μπορούμε να εντοπίσουμε σε αυτήν τη γνώση ευκαιρίες για καινοτόμες επιχειρηματικές δράσεις.
Το βιβλίο αυτό θα σας φέρει σε επαφή με την παραδοσιακή γνώση για 35 φυτά, όπως αυτή διαμορφώθηκε στα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου. Κοινός παρονομαστής για τα περισσότερα φυτά είναι ότι μας είναι αρκετά γνωστά και ότι μπορούμε να τα εντοπίσουμε εύκολα, αρκεί να γίνουμε λίγο πιο παρατηρητικοί.
Το βιβλίο αυτό μάς ωθεί σε μια διαφορετική αντίληψη της φύσης που βρίσκεται δίπλα μας, ενώ ταυτόχρονα μας εισάγει σε μια “επιχειρηματική” αντιμετώπιση των αξιών της φύσης, συμβατή με τις λειτουργίες της. Βασικό επιχείρημα, με άλλα λόγια, αποτελεί η σκέψη ότι είναι εφικτό μια επιχείρηση να στηρίζεται στη βιοποικιλότητα και ταυτόχρονα να συμβάλλει στην προστασία της.»
Μ’ αυτές τις πολύ κατατοπιστικές σκέψεις ξεκινά το βιβλίο «Φυτά και Παράδοση. Μια άλλη όψη της βιοποικιλότητας», που εκδόθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος «Βιοποικιλότητα και Ευκαιρίες Επιχειρηματικής Ανάπτυξης» από το Εργαστήριο Διαχείρισης Βιοποικιλότητας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Η έρευνα ανήκει στην Αθηνά Αντύπα, τα κείμενα είναι των Αθηνά Αντύπα και Hélène Chanut-Musikas, η επιστημονική επιμέλεια του Παναγιώτη Δημητρακόπουλου, η επιμέλεια της έκδοσης της Αλεξάνδρας Μπούνια και της Ελένης Μυριβήλη, οι φωτογραφίες του Γιάννη Καρατζά, του Μπάμπη Πέτσικου, της Αθηνάς Αντύπα και του Εργαστηρίου Διαχείρισης Αγροοικοσυστημάτων.
Το βιβλίο ανοίγει με δύο κεφάλαια: Βιοποικιλότητα (Τι σημαίνει βιοποικιλότητα; Γιατί μας ενδιαφέρει η βιοποικιλότητα;) Βιοποικιλότητα και επιχειρήσεις (Πώς μια επιχείρηση μπορεί να συμβάλλει στη διατήρηση της βιοποικιλότητας; Γιατί μια επιχείρηση να ασχοληθεί με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας;).
Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι παραδοσιακές χρήσεις 35 φυτών όπως: μολόχα, ασφόδελος, τσουκνίδα, οβριά, ζόχος, ρίγανη, φασκομηλιά, κισσός, λιγαριά, δάφνη κ.ά..
Τα συγκεκριμένα φυτά επιλέχτηκαν λόγω της πολύπλευρης αξίας και χρήσης τους στην παραδοσιακή ζωή και ύστερα από συστηματική έρευνα στα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου. Δίνονται επίσης σχόλια για το φυτό, μικρές λεπτομέρειες για τους τρόπους επεξεργασίας του, συνταγές, εκφράσεις και παροιμίες και αποσπάσματα συνεντεύξεων. Όπως σημειώνουν οι συγγραφείς, απώτερος σκοπός της έρευνας ήταν η καταγραφή των παραδοσιακών χρήσεων των φυτών, ως βάση για την ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρηματικών ιδεών με κέντρο τη βιοποικιλότητα. Παρουσιάζεται η φαρμακευτική, καλλυντική, διατροφική αξία των φυτών, αλλά και η χρήση τους στην κτηνοτροφία, καθώς και σε άλλες ανάγκες της καθημερινής ζωής, όπως το πλύσιμο των ρούχων, η συντήρηση τροφίμων, η βαφή νημάτων, η προστασία των καλλιεργειών κ.ά..
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η παρουσίαση των φυτών συνοδεύεται από παραδείγματα καινοτόμων επιχειρήσεων από διάφορα μέρη του πλανήτη, που έχουν καταφέρει να στηρίζονται στη βιοποικιλότητα, να συμβάλλουν στη διατήρησή της και ταυτόχρονα να είναι οικονομικά βιώσιμες.