Ήταν αυτό που έκανε το Συμβούλιο της Επικρατείας, καθυστερώντας ένα δίμηνο να αποφανθεί για το θέμα, «ροκάνισμα χρόνου ώστε να βρεθεί δικαιολογία κι έτσι να κριθούν μη νόμιμα τα τέσσερα σχέδια Προεδρικών Διαταγμάτων για την ίδρυση ισάριθμων νέων εφετείων στη χώρα»; Αυτό το ερώτημα διατυπώνουν επαΐοντες και διακεκριμένοι νομικοί που ακόμη δεν μπορούν να εξηγήσουν γιατί το ΣτΕ «τραίναρε» κατά ένα δίμηνο την απόφασή του, και μάλιστα για ένα θέμα που έχει κριθεί και ξανακριθεί τα τελευταία χρόνια απ’ το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας.

Το ερώτημα-«βαριά» καταγγελία αποδίδεται απ’ τους ίδιους, σε πιέσεις που δεν έπαψαν στιγμή να ασκούνται και μάλιστα από παράγοντες και των δύο μεγάλων κομμάτων. Παράγοντες οι οποίοι φέρονται να μη θέλουν να δυσαρεστήσουν τα Χανιά, τη Σύρο, αλλά κι όσες άλλες περιοχές «θίγονται» απ’ την ίδρυση αντίστοιχα των Εφετείων Ηρακλείου, Μυτιλήνης, Αγρινίου και Χαλκίδας κι εφευρίσκουν κάθε φορά και καινούργια εμπόδια, όπως εν προκειμένω την «ανάγκη» να υπάρξουν νέες γνωμοδοτήσεις της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου, γιατί έχουν περάσει 26 κι όχι 24 μήνες απ’ τις προηγούμενες με τις οποίες και δίνεται η έγκριση για την ίδρυση των Εφετείων!
Η κυβέρνηση οφείλει, για να αντικρούσει όλες αυτές τις φήμες περί σκοπιμοτήτων που ευρέως κυκλοφορούν, να απαντήσει με έναν και μόνο τρόπο: να επανέλθει διά του υπουργείου Δικαιοσύνης άμεσα στο θέμα ζητώντας καινούργιες γνωμοδοτήσεις απ’ την ολομέλεια του Αρείου Πάγου για τη σκοπιμότητα της δημιουργίας των νέων δικαστηρίων. Διαφορετικά, η καθυστέρηση που έδωσε το τυπικό έρεισμα να σταματήσει η διαδικασία ίδρυσης κι εν συνεχεία λειτουργίας Εφετείου Βορείου Αιγαίου με έδρα τη Μυτιλήνη, ξεκάθαρα δε θα είναι τίποτε άλλο παρά κυβερνητική επιλογή να μη γίνει το Εφετείο.

Παράνομα…
Αναλυτικότερα, το Ε΄ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας, με τις υπ’ αριθμόν 74 έως 77/2010 γνωμοδοτήσεις του, έκρινε μη νόμιμα τέσσερα σχέδια Προεδρικών Διαταγμάτων του υπουργείου Δικαιοσύνης τα οποία και αφορούσαν αντίστοιχα στα νέα Εφετεία:
- Ανατολικής Κρήτης, με έδρα το Ηράκλειο, στο οποίο θα υπάγονταν οι περιφέρειες των Πρωτοδικείων Ηρακλείου και Λασιθίου, οι οποίες αποσπώνται απ’ το Εφετείο Χανίων.
- Εύβοιας με έδρα τη Χαλκίδα και θα υπάγονταν σε αυτό οι περιφέρειες των Πρωτοδικείων Χαλκίδας και των Θηβών, οι οποίες αποσπώνται από αυτή του Εφετείου Αθηνών.
- Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, το οποίο θα είχε έδρα το Αγρίνιο και θα υπάγονταν σ’ αυτό οι περιφέρειες του Πρωτοδικείου Αγρινίου, Μεσολογγίου και Λευκάδας, οι οποίες αποσπώνται από το Εφετείο Πατρών.
- Βορείου Αιγαίου, με έδρα τη Μυτιλήνη, στο οποίο θα υπάγονταν οι περιφέρειες του Πρωτοδικείου Μυτιλήνης και Χίου, οι οποίες αποσπώνται από το Εφετείο Αιγαίου.
Σύμφωνα με την απόφασή του, το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε ότι τα τέσσερα σχέδια Π.Δ. «δεν προτείνονται νομίμως», εάν όμως το υπουργείο Δικαιοσύνης επιμένει στην ίδρυση των τεσσάρων νέων Εφετείων, τότε πρέπει να ζητήσει, όπως απαιτεί ο νόμος, νέα γνωμοδότηση από την Ολομέλεια του Αρείου Πάγου. Το ΣτΕ απεφάνθη ότι η έκδοση των σχεδίων στηρίχθηκε σε παλαιότερες και ελλιπείς γνωμοδοτήσεις αξιολόγησης της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου. Θυμίζουμε ότι η γνωμοδότηση αυτή της Ολομέλειας, που για τη Μυτιλήνη ήταν ομόφωνα «ναι», είχε εκδοθεί στις 19 Μαρτίου 2008.
Οι γνωμοδοτήσεις αυτές, σύμφωνα με τη νομοθεσία, πρέπει να προηγούνται πάντοτε των σχεδίων Π.Δ., αφού επί της ουσίας, όπως παραστατικά μας εξήγησαν νομικοί για να γίνει κατανοητό, εγκρίνουν ή όχι τη «σκοπιμότητα» της ίδρυσης των νέων εφετείων. Τα σχέδια Π.Δ. εξετάζονται στη συνέχεια απ’ το ΣτΕ, το οποίο και υπεισέρχεται στα «πρακτικά» ζητήματα της ίδρυσης, τα οποία και αξιολογεί.

Εσκεμμένα;
Η πρακτική που ακολουθείται - δίχως να καθίσταται υποχρεωτική, όπως μας ανέφερε νομικός, η εφαρμογή της -, είναι μεταξύ της γνωμοδότησης της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου και της απόφασης του αρμόδιου Τμήματος του ΣτΕ να μην υπάρχει χρονικό περιθώριο μεγαλύτερο των δύο ετών. Σε διαφορετική περίπτωση, είθισται να ζητείται εκ νέου «επικαιροποίηση» της γνωμοδότησης της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου.
Εν προκειμένω, όπως αιτιολογείται στο σκεπτικό της απόφασης του ΣτΕ με την οποία και κρίθηκαν μη νόμιμα τα σχέδια για τα τέσσερα νέα Εφετεία, «οι γνωμοδοτήσεις της Ολομέλειας κάνουν αναφορά σε ορισμένα από τα κριτήρια που προβλέπει η νομοθεσία, καθώς δεν περιέχουν αξιολόγηση των κρισίμων για τη νομιμότητα των υπό ίδρυση νέων Εφετείων στοιχείων που αφορούν τη δυνατότητα στελέχωσής τους στο πλαίσιο του υπάρχοντος συνολικού αριθμού δικαστικών λειτουργών, αλλά και τα προβλήματα που θα δημιουργηθούν στα Εφετεία από τα οποία θα αφαιρεθούν δικαστές για να στελεχώσουν τα νέα δικαστήρια».
Οι ίδιες γνωμοδοτήσεις «δεν εξετάζουν εναλλακτικές λύσεις για την ορθολογική διάρθρωση της δευτεροβάθμιας Δικαιοσύνης», αναφέρει το ΣτΕ, συμπληρώνοντας ότι οι γνωμοδοτήσεις του Αρείου Πάγου «πρέπει να τεκμηριώνονται σε πρόσφατα και κατάλληλα επεξεργασμένα στοιχεία και να λαμβάνονται υπόψη οι κρατούσες οικονομικές συγκυρίες του χρόνου που επιχειρεί το υπουργείο Δικαιοσύνης για την ίδρυση των δικαστηρίων».
Πόσο όμως «παρωχημένες» μπορεί να είναι οι γνωμοδοτήσεις της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου όταν έχουν περάσει μόλις 26 αντί για 24 μήνες απ’ αυτές, ώστε να χρειάζονται νέες; Γιατί το ΣτΕ που γνώριζε απ’ την πρώτη στιγμή πότε είχε γνωμοδοτήσει ο Άρειος Πάγος, δε «βιάστηκε» να αποφανθεί;
Δικαστικοί σχολίαζαν πως οφείλει η κυβέρνηση να επανέλθει άμεσα και προς αυτή την κατεύθυνση φέρονται να κινούνται οι πρόεδροι των Δικηγορικών Συλλόγων Μυτιλήνης και Ηρακλείου, που αναμένεται με κοινό τους υπόμνημα να ζητούν την παρέμβαση του υπουργού Δικαιοσύνης, Χάρη Καστανίδη.

Πενταμελές μεταβατικό…
Μέχρι να τελειώσει ο νέος γραφειοκρατικός κύκλος που ανοίγει με την παραπάνω εξέλιξη, η κυβέρνηση, αν θέλει, ειδικά για τη Λέσβο και τη Χίο, μπορεί να εξασφαλίσει την εξυπηρέτηση των πολιτών ενεργοποιώντας το Προεδρικό Διάταγμα ίδρυσης πενταμελούς μεταβατικής έδρας. Αρκεί και σε αυτή την περίπτωση, όπως θα χρειαστεί και με την ίδρυση του Εφετείου Βορείου Αιγαίου, να έχει την πρόθεση να διορίσει ή να τοποθετήσει τους δικαστές που χρειάζονται για τη Μυτιλήνη.
Άλλωστε, όπως είχε επισημάνει ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Μυτιλήνης, Νίκος Βλουτέλλης, «για να μπορέσει να λειτουργήσει Εφετείο στη Μυτιλήνη, χρειάζονται τουλάχιστον έξι εφέτες».
Καλά πληροφορημένη πηγή μάς ανέφερε ότι η νέα μετάθεση που σημειώνεται στην προσπάθεια ίδρυσης Εφετείου, για ακόμη μία φορά, οφείλεται και στις πιέσεις φορέων της περιοχής Χανίων για να μην ιδρυθεί Εφετείο Ηρακλείου, όπου φέρονται, πλην της «παγίας» παρέμβασης του επίτιμου προέδρου της Ν.Δ., Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, να υπάρχει μέσω του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη και παρέμβαση του διατελέσαντα υπουργού Οικονομίας Νίκου Χριστοδουλάκη. Ανάλογες παρεμβάσεις καταγράφονται και από Μεσολογγίτες για το Εφετείο Αγρινίου, ενώ είναι γνωστές και οι αντιδράσεις των φορέων της Σύρου για το Εφετείο της Μυτιλήνης.
Μετά από όλα αυτά, είναι προφανές ότι αυτό που επισημαίναμε πριν έξι ακριβώς χρόνια, το Μάιο του 2004, πως χρειάζεται πολιτική βούληση για να γίνει το Εφετείο, παραμένει σε ισχύ και σήμερα. Για να πείσει, λοιπόν, η νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ότι δεν αντιγράφει την προηγούμενη στο θέμα, πρέπει να δράσει άμεσα και χωρίς παλινωδίες, δίχως να επαναλαμβάνει τα ίδια και τα ίδια λάθη επί των διαδικασιών. Διότι το μόνο που καταφέρνει με αυτό είναι να ενισχύει την αντίληψη της κοινής γνώμης πως την εμπαίζει ξεδιάντροπα.