Σήμερα το «Ε» φιλοξενεί την Πετριανή ζωγράφο Νίκη Ελευθεριάδη, η νέα έκθεση της οποίας φιλοξενείται από προχθές και μέχρι τις 27 Μαρτίου στο χώρο τέχνης «Αστρολάβος» στην Αθήνα. Με τους 35 πίνακές της που περιλαμβάνονται στην έκθεση, να παραπέμπουν για άλλη μια φορά σε μεγάλο βαθμό στα τοπία της Λέσβου, η κόρη του ζωγράφου και λογοτέχνη Τάκη Ελευθεριάδη μάς μιλά για το ρόλο που έχει παίξει στην καλλιτεχνική της πορεία το έργο του πατέρα της, αλλά και αυτό του Θεόφιλου, για τα χρόνια που έζησε στην Πέτρα, αλλά και για τη «μοναξιά των γυναικών της» και τη δημιουργία ως μορφή ψυχοθεραπείας που η ίδια χρησιμοποιεί, όπως λέει, ως «παράθυρο» για να διαφεύγει από δύσκολες καταστάσεις.


«Συναντήσεις και αναμονές» είναι ο τίτλος της τελευταίας σας δουλειάς, που από προχθές φιλοξενείται στην γκαλερί «Αστρολάβος» στο Κολωνάκι. Πώς αποτυπώνονται οι αναμονές μέσα από τα συγκεκριμένα έργα σας;
«Αποτυπώνονται από τον τρόπο που οι γυναίκες που ζωγραφίζω υπάρχουν μέσα στο συγκεκριμένο τοπίο, χώρο, βεράντα ή αρχοντικό, αφού είτε κοιτάνε το τοπίο, άρα περιμένουν κάποιον να έρθει, ή σκέφτονται κάποιον που λείπει και δε θα έρθει ποτέ ή κάθονται μόνες τους σε πολυθρόνες ή ετοιμάζουν ένα τραπέζι για να υποδεχτούν κάποιον για φαγητό. Η στάση του σώματός τους είναι που υποδηλώνει την αναμονή…»

Οι γυναικείες μορφές που στέκουν μόνες τους ή περιδιαβαίνουν στους αγρούς περιμένοντας κάποιον ή κάποια, είναι χαρακτηριστικές στους πίνακές σας. Εξάλλου, σε συνέντευξή σας στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία», που δημοσιεύτηκε την προηγούμενη Τετάρτη, αναφέρατε ουσιαστικά πως…  κρατάτε τις γυναίκες σας μακριά από τους άντρες. Γιατί επιλέγετε τη μοναξιά στα έργα σας;
«Φαίνεται πιο ουσιαστική για μένα η αναμονή από κάτι που ναι μεν έγινε, αλλά αναπόφευκτα τελείωσε. Προτιμώ οι γυναίκες μου να στέκονται μόνες, παρά να είναι σε μια σχέση με έναν άντρα που σύντομα θα τελειώσει, αφού δεν υπάρχει σχέση που να κρατάει για πάντα και κάθε τέλος μιας σχέσης που έχει κάνει τον κύκλο της, είναι επώδυνο.»

Κουβέντες… ψυχής
Ο ρομαντισμός που αποπνέουν οι πίνακές σας, σας χαρακτηρίζει ως άνθρωπο;
«Με χαρακτηρίζουν ρομαντισμός και νοσταλγία μαζί. Εξάλλου, ο ρομαντισμός μου έχει δύο φάσεις: τη νοσταλγία για πράγματα που έγιναν παλιά, που προκαλεί για παράδειγμα η επίσκεψη σε ένα τοπίο ή χώρο μετά από χρόνια, και το ρομαντισμό τού “τώρα”, αυτό που συνηθίζω για παράδειγμα το καλοκαίρι στην Πέτρα, όταν ανεβαίνω σε κάποιο ύψωμα και περιμένω τον ήλιο να δύσει. Μάλιστα, τόσο το θέμα όσο και τα χρώματα της πλειοψηφίας των έργων μου, αφορούν εκείνη την ώρα: που δύει ή έχει δύσει ο ήλιος.»

Και ο αποχωρισμός; Πόσο αφορά τις μορφές των έργων σας; Εσείς πόσο εύκολα αποχωρίζεστε τους πίνακές σας;
«Οι αποχωρισμοί είναι πάντοτε επώδυνοι. Οι γυναίκες μου, λοιπόν, βιώνουν αυτούς τους αποχωρισμούς με τη βοήθεια της φύσης, περιφερόμενες μέσα σε αυτή. Η φύση γενικώς καταλαγιάζει τους πόνους της ψυχής των ανθρώπων. Μπορεί ένα ηλιοβασίλεμα να προκαλέσει κλάμα, αλλά είναι μια εκτόνωση, μια μορφή θεραπείας το κλάμα το ηλιοβασίλεμα. Ακόμα και τα συναισθήματα που αποκτάς βλέποντας τον ήλιο να ανατέλλει μέσα από τα βουνά - όπως κάνω συχνά ανεβαίνοντας στην Παναγιά της Πέτρας - μπορεί να φέρει κλάμα και να είναι σωτήριο για έναν αποχωρισμό. Με τους πίνακες, τώρα, κάνω… πέτρα την καρδιά μου. Κρατάω, ωστόσο, από κάθε έκθεσή μου έναν με δύο πίνακες, αυτούς που μου δημιούργησαν ή είχα ήδη έντονα συναισθήματα όταν τους έκανα. Θυμάμαι έναν πίνακα που τον έκανα κλαίγοντας: αυτόν τον κράτησα. Τους υπόλοιπους έχω την ευκαιρία να περάσω ένα χρόνο μαζί τους μέχρι να τους εκθέσω και, έχοντας και την περίεργη συνήθεια να “μπαίνω” μέσα στους πίνακές μου, ουσιαστικά τους έχω βιώσει, τους έχω περπατήσει και έτσι μπορώ και τους αποχωρίζομαι. Εξάλλου, όταν τα έργα μου τα παίρνουν γνωστοί μου, μπορώ να τα βλέπω στα σπίτια τους, ενώ βέβαια κρατώ πάντα φωτογραφίες των έργων μου και μπορώ να τα ξαναδώ ανά πάσα στιγμή.»



Έχετε πει, μιλώντας για την τεχνοτροπία που χρησιμοποιείτε, ότι τελευταία, προκειμένου να «ανοίξετε παράθυρα και να δραπετεύσετε, να ισορροπήσετε δύσκολες καταστάσεις και συναισθήματα που βιώνετε», προτιμάτε έντονα χρώματα, κυρίως κίτρινα και κόκκινα. Πόσο καταλυτικό ρόλο μπορούν να παίξουν τα χρώματα στην ψυχολογία τόσο του δημιουργού, όσο και του «θεατή» ενός πίνακα;
«Έχει να κάνει με τα δύσκολα δύο τελευταία χρόνια που πέρασα συναισθηματικά, σε σχέση με οικογενειακά προβλήματα υγείας, οπότε χρησιμοποιώντας αυτά τα έντονα χρώματα ένιωθα ότι έπαιρνα ζωή. Τα χρώματα αυτά δημιουργούν χαρά, βοηθούν το ζωγράφο να ξεχάσει τις μαύρες σκέψεις, νιώθει καλύτερα επειδή τόλμησε να βάλει έντονο χρώμα. Άλλωστε έτσι και ο θεατής αποκτά αισιόδοξη διάθεση. Σκούρα χρώματα που προκαλούν ρομαντικές διαθέσεις, χρησιμοποιώ όταν είμαι εγώ καλά και δεν μπορούν να με επηρεάσουν. Όσο για τα “παράθυρα”, τα ανοίγω και δραπετεύω κυρίως σε τοπία της Πέτρας.»

Η Πέτρα… μισή ζωή
Ζώντας και δημιουργώντας στην Πέτρα και τα Εξάρχεια, ποιες είναι οι διαφορές; Ποια τα θετικά και τα αρνητικά της φύσης και της μεγαλούπολης και τι κρατάτε περισσότερο από κάθε τόπο;
«Είναι δύο τόποι που σημάδεψαν και καθόρισαν πολλά πράγματα στη ζωή μου. Η Πέτρα είναι τα χωράφια της, η θάλασσα, το σπίτι μου, οι γονείς μου, οι βεράντες που έμπαιναν στη θάλασσα, οι κήποι, οι ελιές, οι κουκουναριές, οι έρωτες, τα όνειρα, οι αναμονές και οι συναντήσεις. Η μισή μου ζωή δηλαδή. Η άλλη μισή είναι στην Αθήνα και στα Εξάρχεια. Είναι ο Πέτρος, ο Ανδρέας, οι φίλες μου, οι βόλτες στο Λόφο του Στρέφη και το Λυκαβηττό, οι γκαλερί, οι κινηματογράφοι, τα βράδια στα σπίτια των φίλων, οι μουσικές, τα παλαιοπωλεία, πάλι οι αναμονές, οι έρωτες, οι διαψεύσεις, οι εκθέσεις, οι επιτυχίες και οι αποτυχίες. Δύο κόσμοι, δύο ζωές αλληλένδετες, με τα καλά τους και τα κακά τους. Έτσι έμαθα να περιμένω, να υπομένω και να αισιοδοξώ ζωγραφίζοντας.»

Τι θυμάστε από τα παιδικά σας χρόνια στην Πέτρα;
«Ήμουν άτακτο παιδί και σκαρφάλωνα στα πανύψηλα δέντρα του κήπου μας, αφού είχα διαβάσει τότε τους “Πιθηκάνθρωπους του Δάσους”, του Ιουλίου Βερν. Κρυβόμουν μέσα στις φυλλωσιές και έβλεπα τους γονείς μου από κάτω να με ψάχνουν και να ανησυχούν. Θυμάμαι και τα μεσημέρια που “έπρεπε” να κοιμηθούμε και εγώ διάβαζα κρυφά στο μισοσκόταδο τα βιβλία μου, ακολουθώντας τις γραμμές του ήλιου που έμπαιναν από τα κλειστά παραθυρόφυλλα. Και τα τζιτζίκια τα μεσημέρια, που τώρα δεν ακούγονται πια…»

Πόσο επηρέασε η προσωπικότητα και το έργο του πατέρα σας τα δικά σας όνειρα και τη μετέπειτα πορεία σας;
«Το έργο του πατέρα μου με επηρέασε καταλυτικά. Ήταν όλη η ατμόσφαιρα του σπιτιού, για την ακρίβεια, που ήταν γεμάτο πίνακες δικούς του και άλλων συναδέλφων του ζωγράφων, φίλων του και μη, αλλά και χιλιάδες βιβλία τέχνης και κλασσική μουσική, με την οποία κοιμόμουν κάθε βράδυ, αφού ο ίδιος την άκουγε μέχρι αργά, στο δωμάτιο κάτω ακριβώς από το δικό μου.»

Έχετε πει η ίδια πως τα οκτώ έργα του Θεόφιλου που βρίσκονταν στους τοίχους του παιδικού σας δωματίου, είναι αυτά που σας έκαναν να αρχίσετε να ζωγραφίζετε, με ύφος μάλλον επηρεασμένο από τον ίδιο το λαϊκό ζωγράφο. Το νιώθετε αυτό σαν κάτι θετικό ή αρνητικό;
«Ο Θεόφιλος ήταν πιο κοντά στην ψυχοσύνθεσή μου. Δεν έγινα κλασσική ζωγράφος, αλλά κάτι παραπλήσιο με το Θεόφιλο, μόνο που εγώ δεν έχω τόσο “λαϊκά” θέματα. Μου αρέσει πάρα πολύ η δουλειά του Θεόφιλου σε ορισμένα έργα του - ειδικά όσα περιλαμβάνουν φύση ή ανθρώπους της εποχής - και σε καμμία περίπτωση δε θεωρώ την επιρροή του ως κάτι αρνητικό.»

Ποιος είναι ο χώρος έμπνευσης και δημιουργίας που χρησιμοποιείτε όταν επιστρέφετε στη γενέτειρά σας;
«Έρχομαι στην Πέτρα από αρχές Ιουλίου μέχρι αρχές Οκτωβρίου και μέσα στον Απρίλιο και το Μάιο. Ζωγραφίζω στον κήπο μου, το μεγάλο “μυστικό κήπο” όπως τον αποκαλώ, γιατί κανείς απ’ έξω δεν μπορεί να δει τι κάνει κάποιος μέσα σε αυτόν. Είναι “μυστικός” και στη φαντασία μου, αφού, λόγω του ότι ήταν πολύ μεγάλος, όταν ήμουν μικρή φοβόμουν να τον διασχίσω το βράδυ. Μέχρι και την εφηβεία μου τον διέσχιζα τρέχοντας, γιατί υπήρχαν “τα ξωτικά του κήπου”. Μέχρι που κάποια στιγμή αποφάσισα να χρίσω τον εαυτό μου βασίλισσα των ξωτικών και να τους φωνάξω πως δεν τα φοβόμουν πια…»

Υπάρχει στα σχέδιά σας κάποια έκθεση στη Λέσβο;
«Έχω σκοπό να ζητήσω από τους φορείς να μου παραχωρήσουν κάποιο χώρο μέσα στον ερχόμενο Νοέμβριο. Θα ήθελα να πραγματοποιήσω μια έκθεση εκεί, με νέους πίνακές μου, αλλά και ορισμένους από αυτούς που περιλαμβάνονται στο θέμα “Προσδοκίες και αναμονές”. Εξαρτάται από την απήχηση που θα έχει η συγκεκριμένη έκθεση στο κοινό.»