Εμπρός Εβδομαδίαια Εφημερίδα Νομού Λέσβου - Γυμνασιάρχου Ολυμπίου 4 - Mυτιλήνη - 81100
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Με εκτενή αναφορά στο ρόλο που διαδραμάτισε η Λήμνος στη Μάχη της Καλλίπολης και αφιερώματα στον αυστραλιανό Τύπο, γιόρτασαν τη Λαμπροδευτέρα 25 Απριλίου, με μεγάλες εκδηλώσεις, χιλιάδες Αυστραλοί την 96η επέτειο της αιματηρής απόβασης Αυστραλών και Νεοζηλανδών στρατιωτών στην Καλλίπολη. Μιας επετείου που έγινε γνωστή ως Anzac Day.
Το ιστορικό της απόβασης, όπως δημοσιεύει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, παρουσιάζει έντονο λημνιακό ενδιαφέρον. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, το πρωινό της 25ης Απριλίου του 1915, 15.000 Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί στρατιώτες, κατόπιν διαταγής των Άγγλων αξιωματικών τους, αποβιβάστηκαν στις ακτές της Καλλίπολης στα Δαρδανέλια, κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Στόχος τους να καταλάβουν τα Στενά και να επιτρέψουν στους Ρώσους συμμάχους τους, στην «Αντάντ», να περάσουν με τα πλοία τους τον Ελλήσποντο και να ανοιχτούν στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Στην Ελλάδα, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ελπίζοντας ότι η κατάληψη των Δαρδανελίων θα είχε ως αποτέλεσμα τη διεκδίκηση της Κωνσταντινούπολης, έδωσε την άδεια στη Μεγάλη Βρετανία να χρησιμοποιήσει τη Λήμνο ως ναυτική βάση.
Απόβαση στη Λήμνο
Ένα περίπου μήνα νωρίτερα, στις 4 Μαρτίου 1915, οι πρώτοι Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί στρατιώτες από τις ANZAC (Australian and New Zealand Army Corps) πάτησαν για πρώτη φορά το πόδι τους σε ελληνική γη. Το λιμάνι του Μούδρου με τα απάνεμα νερά του, τους υποδέχτηκε. Η στεριά, όμως, δεν ήταν και τόσο φιλική γι’ αυτούς. Η ξερή γη, έντονο χαρακτηριστικό της λημνιακής φύσης, οι γυμνοί λόφοι και η έλλειψη νερού, δεν υπόσχονταν την καλύτερη διαμονή. Παρόλα αυτά, για πολλούς, το ηφαιστειογενές τοπίο της Λήμνου ήταν ασυγκρίτως καλύτερο από την έρημο και τη ζέστη της Αιγύπτου. Χαρακτηριστικές ήταν οι πρώτες εντυπώσεις του στρατιώτη Τ. Α. Μάιλς για τους Λημνιούς, που έγραφε ότι: «Οι κάτοικοι του νησιού ζουν σε πρωτόγονες συνθήκες. Έχουν μικρά σπίτια και αρκετοί από τους άνδρες φορούν προβιές αρνιών και περπατούν ξυπόλυτοι ή φορούν σκληρά παπούτσια».
Οι ξένοι στρατιώτες άρχισαν σιγά σιγά να ξεθαρρεύουν και να συναναστρέφονται τους ντόπιους. Ο σηματωρός Ν. Κ. Χάρβεϊ γράφει στα απομνημονεύματά του: «Δεν είχαμε αρκετά ξύλα, σε αντίθεση με το αλκοόλ που ήταν μπόλικο, κάθε μαγαζί στη Λήμνο μέχρι το τέλος του Μαρτίου, πουλούσε μπύρα και κονιάκ. Υπήρχε έλλειψη καύσιμων ξύλων. Οι κάτοικοι χρησιμοποιούσαν μικρά κομμάτια κάρβουνου για να μαγειρέψουν. Μετά ήρθε το Πάσχα τους και με μεγάλη περιέργεια παρακολουθούσαμε τον τρόπο με τον οποίο το γιόρταζαν. Οι καμπάνες των εκκλησιών τους χτυπούσαν συχνά και για δύο περίπου μέρες δεν σταματούσαν καθόλου. Την ημέρα του Πάσχα ήρθαν στο στρατόπεδο οι Έλληνες και μας πρόσφεραν κόκκινα αυγά και άλλα δώρα».
Προετοιμασίες
Στις 20 Απριλίου 1915, το λιμανάκι του Μούδρου πλημμύρισε από πολεμικά πλοία των συμμαχικών δυνάμεων. Ο Τ. Α. Μάιλς γράφει: «Κανένα άλλο λιμάνι του κόσμου εκείνες τις μέρες δεν είχε περισσότερα πλοία απ’ αυτό το λιμανάκι της Λήμνου». Είχε έλθει η ώρα της μάχης. Οι Αυστραλονεοζηλανδοί ξεκίνησαν από την ελληνική γη το απόγευμα της 24ης Απριλίου για να επιτεθούν στην Καλλίπολη και να πάρουν τον έλεγχο των Στενών από τους Τούρκους.
Οι επιχειρήσεις, που κράτησαν έως τον Ιανουαρίο του 1916, στέφθηκαν από παταγώδη αποτυχία. Κάπου 2.000 Αυστραλοί βρήκαν τραγικό θάνατο εκείνο το πρωινό της 25ης Απριλίου 1915, αφού οι Τούρκοι, που ανήκαν στο αντίπαλο στρατόπεδο των «Κεντρικών Δυνάμεων», τους περίμεναν κρυμμένοι στις ακτές της Καλλίπολης και τους αποδεκάτισαν. Τους επόμενους μήνες, άλλοι 11.000 Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί στρατιώτες άφηναν την τελευταία τους πνοή στα μέρη εκείνα. «Χρειάστηκαν 10 χρόνια για να παρθεί η Αρχαία Τροία που βρισκόταν στα ίδια Στενά. Τώρα καταλαβαίνω πόσο δύσκολο είναι να κατακτήσουμε τα Στενά αυτά», παραδέχτηκε ο στρατηγός της συμμαχικής δύναμης, σερ Ίαν Χάμιλτον, μετά την πρώτη μάχη στα Δαρδανέλια.
Η επέτειος
Κάθε χρόνο στις 25 Απριλίου, η Αυστραλία τιμά με εκδηλώσεις σε ολόκληρο τον κόσμο, την επέτειο αυτή, με επίκεντρο την Καλλίπολη. Στη Λήμνο, όπου αποτέλεσε πέρασμα για την απόβαση της Καλλίπολης και πολλοί Αυστραλοί βρήκαν καταφύγιο μετά την καταστροφή, υπάρχουν δύο στρατιωτικά συμμαχικά νεκροταφεία, στο Μούδρο και το Πορτιανού και ένα μνημείο, για να θυμίζουν το πέρασμα των Αυστραλονεοζηλανδών από την ελληνική γη.
Τα τελευταία δέκα χρόνια είχαν ξεκινήσει προσπάθειες για την ενίσχυση του εορτασμού της επετείου Anzac Day στη Λήμνο, με επίκεντρο τα δύο συμμαχικά νεκροταφεία, ώστε να ενισχυθεί η επισκεψιμότητα των Αυστραλών που επιλέγουν κάθε χρόνο να τιμούν τις εκδηλώσεις με επίσκεψη στην Καλλίπολη.
Τις εκδηλώσεις που διοργανώνονται στη Λήμνο, υποστήριζε και η αυστραλιανή κυβέρνηση, ενώ είχε προσφέρει ταξίδι στη Λήμνο, ως κίνητρο σε αριστούχους μαθητές που πρώτευσαν στο μάθημα της έκθεσης με αναφορά στα γεγονότα εκείνης της εποχής και στο ρόλο που διαδραμάτισε η Λήμνος. Φέτος και περί τα μέσα Μαΐου, εκδηλώσεις για τον εορτασμό αναμένεται να διοργανώσει η Περιφερειακή Ενότητα Λήμνου.