Εδώ και ενάμιση μήνα, στο Κάστρο της Μυτιλήνης και σε συνεργασία με τη 14η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, εργάζεται εθελοντικά μια ομάδα ανθρώπων από τον Καναδά - φοιτητών και μη - που, υπό την εποπτεία της προϊστάμενης της Εφορείας, κ. Αθηνάς - Χριστίνας Λούπου, και του καθηγητή Κλασσικής Αρχαιολογίας, Dr. Hector Williams, πραγματοποιούν καθαρισμό των τομών στον ιστορικό αυτό χώρο. Επισκεφθήκαμε το χώρο των εργασιών, είδαμε από κοντά τη δουλειά των εθελοντών και μιλήσαμε τόσο με τους υπεύθυνους για τη συνεργασία αυτή, όσο και με τους ίδιους τους εθελοντές, για την εμπειρία τους.

Την περασμένη Παρασκευή, ο Σύλλογος Φίλων Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων Νομού Λέσβου πραγματοποίησε έναν ανοιχτό περίπατο-συνάντηση στο Κάστρο της Μυτιλήνης, ο οποίος ξεκίνησε από την Ορτά Καπού και κατέληξε στον «πύργο της βασίλισσας».
Τους συμμετέχοντες συνόδεψε, εκτός από την προϊστάμενη της 14ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, κ. Χριστιάνα Λούπου, και ο πρώην διευθυντής του Καναδικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην Ελλάδα, καθηγητής Κλασσικής Αρχαιολογίας και Κλασσικής Ελληνικής Γλώσσας στο Βανκούβερ, Dr. Hector Williams, ο οποίος στο πλαίσιο της ξενάγησης έδωσε και μία διάλεξη εντός των τειχών του Κάστρου, για το έργο που επιτελείται σε συνεργασία με τη 14η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων στο χώρο αυτό, με τη βοήθεια εθελοντών, κυρίως φοιτητών που κάνουν την πρακτική τους άσκηση.

Αξιοποιώντας τη βοήθεια
Μιλώντας για τις εργασίες που πραγματοποιούνται από τους εθελοντές φοιτητές στο Κάστρο της Μυτιλήνης και δηλώνοντας ικανοποιημένη για τη συνεργασία, η κ. Λούπου λέει: «Η Αρχαιολογική Υπηρεσία κάνει ανασκαφές στο Κάστρο της Μυτιλήνης και αξιοποιεί τη βοήθεια των φοιτητών από τον Καναδά. Με τις εργασίες αυτές, δόθηκε κατ’ αρχήν μία φροντίδα στις παλαιές ανασκαφές του καθηγητή. Στο πλαίσιο των εργασιών, περιλαμβάνονται επίσης καθαρισμός και διεύρυνση της ανασκαφής μιας οθωμανικής οικίας, καθώς και καθαρισμός και περαιτέρω διερεύνηση σε βάθος των τομών της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη των Γατελούζων.»
Σύμφωνα με την ίδια, ο Dr. Hector Williams έρχεται στη Μυτιλήνη κάθε καλοκαίρι για τη μελέτη του υλικού που έχει από τις ανασκαφές, ωστόσο είχε πολλά χρόνια να υλοποιήσει περαιτέρω ανασκαφή. «Φέτος, λόγω του ότι τον συνόδευε μεγάλος αριθμός φοιτητών που ήθελαν να κάνουν την πρακτική τους, δεχτήκαμε να συμμετέχουν στις δικές μας ανασκαφές, λόγω του κοινού επιστημονικού μας ενδιαφέροντος. Ήταν μεγάλη χαρά να βλέπουμε το Κάστρο γεμάτο νέο κόσμο πλήρους αγάπη για τον αρχαιολογικό χώρο.»
Η κ. Λούπου αναφέρθηκε, τέλος, στο πόσο σημαντικό είναι ο επιστημονικός χώρος να μην περιχαρακώνεται, να υπάρχουν συνεργασίες και ανταλλαγή πληροφοριών και απόψεων. Κάτι που είναι πολύ σημαντικό να γίνεται και με επιστήμονες κι άλλων ειδικοτήτων, στα πλαίσια της διαμόρφωσης του απαιτούμενου διαλόγου και μιας άλλης «γλώσσας».

Έρχεται επί 25 χρόνια!
Ο Dr. Hector Williams έρχεται στην Ελλάδα από το 1968, από τότε που ήταν φοιτητής ακόμη, συμμετέχοντας σε πλήθος ανασκαφών σε περιοχές όπως η Κόρινθος, η Σαμοθράκη, η Στυμφαλία κ.ά..
Στη Μυτιλήνη ήρθε πρώτη φορά το 1982, ύστερα από πρόσκληση του Δημοτικού Συμβουλίου και του τότε δημάρχου Στρατή Πάλλη, καθώς και των αρμοδίων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.



Έκτοτε, επισκέφθηκε πολλές φορές τη Μυτιλήνη για να πραγματοποιήσει, πάντα με την άδεια και σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες, ανασκαφές και εργασίες τόσο στο Κάστρο, όσο και στην Επάνω Σκάλα. Στις επισκέψεις του τον συνοδεύουν φοιτητές του που κάνουν την πρακτική τους άσκηση, αλλά και άλλοι συνάδελφοί του αρχαιολόγοι. «Αρχικά, ερχόμαστε με τρία - τέσσερα άτομα, αργότερα αυξηθήκαμε και φτάσαμε να έρχονται έως και 30 φοιτητές, ενώ στα έργα βοηθούσαν και εργάτες από τη Μυτιλήνη. Σήμερα, δυστυχώς, λόγω έλλειψης χρημάτων από πλευράς μας, δεν υπάρχει η βοήθεια αυτή», λέει ο ίδιος. Ωστόσο, για τη φιλοξενία των ευρημάτων, έχει δοθεί μία αίθουσα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Μυτιλήνης.
«Η Μυτιλήνη ήταν από τις μεγαλύτερες και πιο σημαντικές πόλεις της αρχαίας Ελλάδας», λέει ο Dr. Williams, που μαζί με τους φοιτητές του και την Αρχαιολογική Υπηρεσία εργάζονται στην κατεύθυνση της συστηματικής μελέτης της ιστορίας της πόλης. Να σημειωθεί ότι ο ίδιος υπήρξε ο πρώτος διευθυντής του Καναδικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην Ελλάδα.
Παρόλο που είναι κλασσικός αρχαιολόγος και ερευνά το κλασσικό παρελθόν, ο ίδιος και οι βοηθοί του βρέθηκαν μπροστά σε πολλά βυζαντινά και οθωμανικά ευρήματα. Ανάμεσα σε αυτά και μία κρύπτη στην Επάνω Σκάλα, μέσα στην οποία βρέθηκε μια μεγάλη ξύλινη σαρκοφάγος, που «φιλοξενούσε» έναν «βρικόλακα», όπως λέει χαρακτηριστικά ο Dr. Williams, εξηγώντας τα καρφιά που υπήρχαν στο κεφάλι, στην κοιλιά και στα πόδια του, συνήθεια που επικρατούσε σε όλο το βαλκανικό χώρο, για ανθρώπους που θεωρούσαν ότι έφεραν τα χαρακτηριστικά των βρικολάκων.
Φέτος, ο Dr. Williams έχει έρθει με 20 φοιτητές και εθελοντές, ενώ συνεργάζεται και με τέσσερις αρχαιολόγους. Η 14η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, σε συνεργασία μαζί τους, πραγματοποιεί εργασίες στην εκκλησία των Γατελούζων, καθώς και σε οθωμανική οικία που υπάρχει στην περιοχή του Μεσαίου Κάστρου, η οποία φαίνεται πως είχε καταστραφεί κατά το μεγάλο σεισμό της Λέσβου, που κατέστρεψε το 80% της πόλης της Μυτιλήνης το Φεβρουάριο του 1867. Κάτω από το χώμα που κάλυπτε την οικία, έχουν βρεθεί χριστιανικοί τάφοι, κατεστραμμένοι από τα τείχη και τους βόθρους.



Υπέροχη εμπειρία…
Οι εθελοντές που συμμετέχουν στις εργασίες που γίνονται φέτος στο Κάστρο της Μυτιλήνης, είναι κυρίως φοιτητές, χωρίς να λείπουν και οι απλοί ενδιαφερόμενοι. Όλοι αναλαμβάνουν μόνοι τους τα έξοδα μετακίνησης και διαμονής τους, κανένας όμως δε φαίνεται να το έχει μετανιώσει!
Ο Matthew Maher, 31 ετών, είναι διδακτορικός φοιτητής Αρχαιολογίας στο Βανκούβερ. Έρχεται στη Μυτιλήνη για δεύτερη φορά, φέτος για να βοηθήσει με τις γνώσεις του τους υπόλοιπους εθελοντές. «Μου αρέσει πολύ η δουλειά που κάνουμε», λέει, μιλώντας τόσο για τα ευρήματα που έχουν φέρει στο φως, όσο και για την άψογη συνεργασία που υπάρχει με την προϊστάμενη της 14ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, κ. Χριστιάνα Λούπου.
«Έμαθα πώς να σκάβω σε μία ανασκαφή, έμαθα πολλά για τον πολιτισμό της Μυτιλήνης, ελπίζω να έρθω και του χρόνου», λέει η Tara Williams, 26 ετών, η οποία είναι απόφοιτος του Τμήματος Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Βανκούβερ και, παρ’ όλο που πλέον εργάζεται σε μία τράπεζα, ήρθε εθελοντικά φέτος στη Μυτιλήνη για να ζήσει την εμπειρία των εργασιών στο Κάστρο.
Ο Andrew Williams, 21 ετών, είναι ο ανιψιός του Dr. Williams και ήρθε φέτος στις ανασκαφές ακολουθώντας τα χνάρια της μεγαλύτερης αδελφής του, που συμμετείχε προηγούμενη χρονιά. Ο ίδιος είναι ενθουσιασμένος με την ίδια την πόλη της Μυτιλήνης και με το… ελληνικό φαγητό, ενώ δηλώνει ότι δε θα ξεχάσει ποτέ τα οστά που βρήκε κατά τις εργασίες στο Κάστρο, κάτι που χαρακτηρίζει ως «τρομακτική αλλά υπέροχη εμπειρία»!
Οι εθελοντές και ο Dr. Williams θα συνεχίσουν τις εργασίες στο Κάστρο της Μυτιλήνης έως και την ερχόμενη Κυριακή, ενώ ο τελευταίος θα αναχωρήσει έπειτα για τη Στυμφαλία, για να συμμετάσχει σε ανάλογες εργασίες εκεί.