Ο Γιάννης Κουνέλλης, από την Αγιάσο είναι σήμερα ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους-γλύπτες στον κόσμο. Κι όμως… Αποδεικνύει περίτρανα πόσο ισχύει, και στην περίπτωση αυτή, το «κανένας προφήτης στην πατρίδα του». Στην Αγιάσο κανείς σχεδόν δε θυμάται τις ρίζες του καλλιτέχνη. Κανείς δεν του τις θυμίζει ίσως. Και φυσικά, ούτε κουβέντα για μια τιμητική εκδήλωση-ταξίδι επιστροφής στις ρίζες. Μήπως είναι καιρός, αν μη τι άλλο ως τόπος, να τον θυμηθούμε, να τον μάθουμε και, γιατί όχι, να νιώσουμε περήφανοι και για αυτόν;

Ο Γιάννης Κουνέλλης το 1956 δεν έγινε δεκτός στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Πριν μήνες δρασκέλισε την πόρτα της Σχολής ως επίτιμος διδάκτορας! Ένας από τους ακριβότερους παγκόσμια καλλιτέχνες, ο Αγιασώτης Κουνέλλης ζει στη Ρώμη και ταξιδεύει σε όλη τη γη ως ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους των σύγχρονων ρευμάτων στην τέχνη της ζωγραφικής. Η τέχνη του έχει χαρακτηρισθεί μεταξύ άλλων «ριζοσπαστική» αλλά και «επιθετική». Ο ίδιος απέχει από συζητήσεις γύρω από το έργο του, δε δίνει εύκολα συνεντεύξεις, αποφεύγει τη δημοσιότητα. Ο Γιάννης Κουνέλλης έχει επιλέξει έναν άλλο δρόμο, εντελώς διαφορετικό από αυτόν που του ανοίγουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης για να επικοινωνεί με τους ανθρώπους: ζωγραφίζει, κάνει κατασκευές και γλυπτά, «μιλά», λέει όλα όσα θέλει να πει μόνο μέσα από τα έργα του.

Είπαν για τον Κουνέλλη
Πρώτη η Κατερίνα Κοσκινά, ιστορικός Τέχνης και επιμελήτρια του Ιδρύματος Ι.Φ. Κωστοπούλου, ήταν αυτή που, στα πλαίσια των εκδηλώσεων του ιδρύματος, προσκάλεσε το Γιάννη Κουνέλλη και οργάνωσε την παρθενική αναδρομική έκθεσή του στην Ελλάδα, η οποία διήρκεσε από 1ης Οκτωβρίου έως 13 Νοεμβρίου 1994. Ήταν μια έκθεση που προκάλεσε βαθύτατες εντυπώσεις, όχι μόνο όσον αφορά στο περιεχόμενό της, αλλά και ως προς το χώρο όπου έγινε: στο αμπάρι του φορτηγού πλοίου «Ιόνιον», που ήταν αραγμένο στον Πειραιά. Ο κόσμος είχε ανταποκριθεί τότε στην πρόσκληση του καλλιτέχνη, με αποτέλεσμα ο πρώτος αυτός «διάλογός» του με το ελληνικό κοινό να έχει ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα, πέρα από το κόστος των έργων του.
Γιατί, άραγε, ο Γιάννης Κουνέλλης συγκαταλέγεται σήμερα ανάμεσα στους πιο ακριβούς Έλληνες ζωγράφους; «Δε θεωρώ ότι είναι ένας από τους μεγαλύτερους και ακριβότερους Έλληνες καλλιτέχνες, αλλά από τους μεγαλύτερους και ακριβότερους παγκόσμια», επισημαίνει η κ. Κοσκινά. «Και αυτό γιατί το έργο του δεν είναι εθνικό. Κατά συνέπεια δεν είναι ίσως ο πιο εμπορικός στον ελληνικό χώρο. Αν μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε κάπως τον Κουνέλλη, θα έλεγα ότι είναι ευρωπαϊκός καλλιτέχνης και, αν θέλαμε να τον προσδιορίσουμε ακόμη περισσότερο, ότι είναι Ελληνοϊταλός καλλιτέχνης, με την έννοια ότι τα θέματά του αφορούν ευρύτερα τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, παλαιότερο και σύγχρονο. Άλλωστε συνειδητά επέλεξε να φύγει από την Ελλάδα αναζητώντας και βρίσκοντας στην Ιταλία τη φυσική, ιστορική και πολιτισμική συνέχεια της αρχαίας Ελλάδας, που διεκόπη απότομα το 15ο αιώνα.»
Από την Ελλάδα έφυγε γύρω στο 1956. Πήγε στη Ρώμη για να σπουδάσει Ζωγραφική και εγκαταστάθηκε εκεί για πάντα. Στην Αιώνια Πόλη γνωρίστηκε με πολλούς πρωτοπόρους καλλιτέχνες, οι οποίοι τον επηρέασαν βαθύτατα στο έργο του. Το 1960 παρουσίασε την πρώτη έκθεσή του στην γκαλερί «La Tartaruga» της Ρώμης, για να αρχίσει σύντομα να εκθέτει σε ολόκληρη την Ευρώπη αλλά και στην Αμερική. Από τα τέλη της δεκαετίας του ‘50 ως το 1967, ο Γιάννης Κουνέλλης εμπνεύστηκε από τους αριθμούς αλλά και από τα γράμματα της αλφαβήτου, τους οποίους αποτύπωνε πάνω σε μονόχρωμες επιφάνειες. Η ελεύθερη έμπνευση και η σημειολογία «συναντήθηκαν» στους πίνακες εκείνης της περιόδου, δημιουργώντας αίσθηση και στρέφοντας την προσοχή των ειδικών και των φιλότεχνων στη δημιουργία του.
Καλλιτέχνης που πάντα αγαπούσε τους πειραματισμούς και τις νέες προκλήσεις, ο Κουνέλλης γρήγορα εγκατέλειψε αυτά τα θέματα για να στραφεί σε άλλους τρόπους έκφρασης, επιστρατεύοντας υλικά «ταπεινά», καθημερινά: το μαλλί, το κάρβουνο, το βαμβάκι, οι καθρέφτες και πολλά άλλα άρχισαν να «συνευρίσκονται» σε μια νέα ενότητα έργων που ξέφευγαν πλέον από την αυστηρή έννοια της ζωγραφικής. Ο δημιουργός άρχισε να στήνει περιβάλλοντες χώρους και χάπενινγκ, αναζητώντας τη δική του ελευθερία μέσα από τις παραδόσεις και τις μνήμες, αλλά και μέσα από τις ποικίλες σύγχρονες και ριζοσπαστικές προτάσεις μπροστά σε μια νέα εποχή έκφρασης.
Παράλληλα, μέσα από αυτές τις διαδρομές, η διεθνής φήμη του εδραιώθηκε. «Ο Κουνέλλης», σύμφωνα πάντοτε με τα λόγια της κ. Κοσκινά, «είναι ένας καλλιτέχνης ο οποίος έχει επηρεάσει όσο ελάχιστοι το χαρακτήρα και το εικαστικό τοπίο της Ευρώπης. Δε θα μπορούσε, λοιπόν, παρά στο τέλος να έχει αναγνωρισθεί, και όχι μόνο σε επίπεδο καλλιτεχνικής προσφοράς, αλλά και πραγματικής αξίας.»



Ακριβός
Η Αθηνά Σχινά, κριτικός και ιστορικός Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ισχυρίζεται και αυτή πως ο Κουνέλλης είναι ακριβός ζωγράφος γιατί η δουλειά του «διαδραμάτισε ουσιαστικό ρόλο στην ευρωπαϊκή τέχνη, κυρίως στην εικαστική τάση arte povera της Ιταλίας. Και αυτό γιατί έχει κάνει πολλές εκθέσεις, έχει μεγάλη εργογραφία, τα έργα του βρίσκονται σε σημαντικές συλλογές και έχει υπογραμμισθεί η συμβολή του από κορυφαίους θεωρητικούς της τέχνης στην Ευρώπη. Όλα αυτά είναι που συμβάλλουν ώστε το χρηματικό αντίκρισμα των έργων του να βρίσκεται υψηλά.».

Δεν είναι εύληπτος
Σήμερα ο Γιάννης Κουνέλλης θεωρείται πως έχει «εγκαταλείψει» τη ζωγραφική. Οι διεθνείς εικαστικές διαδρομές του τον έχουν φέρει σε άλλους χώρους: κάνει γλυπτά και κατασκευές, εξακολουθώντας πάντα να χρησιμοποιεί ευτελή υλικά. Η τέχνη του παραμένει ιδιαίτερη, προσωπική, είτε αυτή γίνεται κατανοητή είτε όχι. Δεν είναι ένας δημιουργός «εύληπτος» στο αμύητο κοινό. Όπως όμως έχουν επισημάνει οι κριτικοί, είναι αναμφισβήτητα ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της arte povera. Ο ίδιος εξακολουθεί να μη μιλά εύκολα για τη δουλειά του. Ή μάλλον περιορίζεται σε μερικές λιτές δηλώσεις: «Το ότι συγκαταλέγομαι στους ακριβότερους εικαστικούς δημιουργούς είναι μια κριτική θεώρηση και σίγουρα δεν είναι δική μου», δήλωσε πριν από καιρό στην αθηναϊκή εφημερίδα «Το Βήμα». «Πάντως, μου δίνει μεγάλη χαρά που οι άλλοι το λένε. Τι άλλο μπορώ να πω; Το κόστος είναι ένα πρόβλημα της αστικής τάξεως. Δεν είναι ένα πρόβλημα που έχουν οι καλλιτέχνες. Στην αρχή πουλούσα για πάρα πολύ λίγα χρήματα. Μετά, δεν ξέρω για ποιους λόγους, οι τιμές ανέβηκαν. Σας τονίζω όμως και πάλι ότι αυτά είναι προβλήματα αγοραπωλησίας που σίγουρα δεν έχουν καμμία σχέση με την τέχνη.»