Νίκος Τόμπρος
Πατραϊκοί σύλλογοι και η φιλεκπαιδευτική τους πολιτική (1876 - 1915)
Εκδόσεις Το Δόντι
Πάτρα 2009, σελ. 349

Το βιβλίο του ιστορικού Νίκου Τόμπρου είναι μια μελέτη για τους συλλόγους που δημιουργήθηκαν και δραστηριοποιήθηκαν στην Πάτρα των τελών του 19ου και αρχών του 20ού αι., και τη φιλεκπαιδευτική δράση που ανέπτυξαν.
Μέσα από τη συγκεκριμένη έρευνα στόχος είναι η μελέτη των κοινωνικών δομών εκείνης της εποχής και η επικρατούσα αντίληψη για ζητήματα κοινωνικά και άλλα. Θέματα, άλλωστε, όπως οι τοπικοί σύλλογοι και η δράση τους, η φιλανθρωπία, η δημιουργία ιδρυμάτων για τους ενδεείς, η εκπαίδευση των φτωχών, είναι προνομιακοί τόποι μελέτης για να μπορέσει να κατανοήσει κανείς το πώς τα ανώτερα στρώματα της πόλης προσλαμβάνουν τα προβλήματα της περιοχής τους, αλλά και πώς μέσα από αυτά τα στοιχεία σηματοδοτούνται οι οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις της εποχής. Στο επίκεντρο της έρευνας μπαίνει η οικονομικά εύρωστη ομάδα, όχι για να καταγραφεί η οικονομική της πορεία, αλλά πώς αυτή σε συνδυασμό και με τις υπόλοιπες εξελίξεις, επηρέασε την ιδεολογία, τις αρχές και τις αξίες της.
Στο παράρτημα του βιβλίου παρατίθενται αυτούσια καταστατικά των Συλλόγων, λογοδοσίες, λόγοι εγκαινίων και άλλα κείμενα-τεκμήρια, ενώ η έκδοση εμπλουτίζεται και με φωτογραφικό υλικό από εκείνη την εποχή. Όλα αυτά αποτελούν ένα πεδίο ανεξερεύνητο έως τώρα και η εν λόγω έκδοση έρχεται για να συνεισφέρει στην ιστορική έρευνα αυτής της περιόδου.