Ιωάννης Τουράτσογλου - Ευγενία Χαλκιά
Ο θησαυρός της Κρατήγου Μυτιλήνης. Νομίσματα και τιμαλφή αντικείμενα του 7ου αι. μ.Χ.
Επιμέλεια έκδοσης: Γιασμίνα Μωυσείδου
Έκδοση Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου
σελ. 140

«Το καλοκαίρι του 1951, κατά τις εργασίες εκσκαφής του διαδρόμου του αεροδρομίου της Λέσβου στην τοποθεσία Κράτηγος, 8 χλμ. προς Ν της πρωτεύουσας της νήσου, Μυτιλήνης, ήλθε στο φως θησαυρός αποτελούμενος από χρυσούς σολίδους των αυτοκρατόρων Φωκά και Ηρακλείου, χρυσά κοσμήματα, αριθμό αργυρών σκευών και αγγείων και μια χαλκή σφραγίδα. Το σύνολο, κατά τον ανασκαφέα, παρεσύρθη από το εκσκαφικό μηχάνημα σε σημείο που απείχε περί τα 60 μ. και προς Β του νεωτερικού ναϊδρίου της Αγίας Παρασκευής, κάτω από το οποίο η έρευνα επιβεβαίωσε την ύπαρξη οικοδομικών καταλοίπων ναόσχημων κατασκευών παλαιοτέρων εποχών.
Το εύρημα, σήμερα στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο (εκτός από μια οινοχόη που παρέμεινε στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Μυτιλήνης), εξετέθη για πρώτη φορά στο Ζάππειον Μέγαρον των Αθηνών με την ευκαιρία της διοργάνωσης διεθνούς έκθεσης υπό την αιγίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης (Η Βυζαντινή Τέχνη. Τέχνη Ευρωπαϊκή. Αθήναι 1964, αρ. 500 - 510). Έκτοτε τμήματά του έχουν αρκετές φορές περιληφθεί σε περιοδικές εκθέσεις εντός και εκτός Ελλάδας.»
Σύμφωνα με τον αείμνηστο Δημήτριο Κωνστάντιο, διευθυντή του ΒΧΜ, που έφυγε από τη ζωή πριν λίγο καιρό, «μολονότι η έρευνα έχει επισημάνει ότι ο διασωθείς θησαυρός της Μυτιλήνης είναι ένα τμήμα μόνο - ίσως το σημαντικότερο - μιας σκευής, εντούτοις λόγω του χαρακτήρα του θεωρείται από τα σημαντικότερα διασωθέντα σύνολα της Πρωτοβυζαντινής εποχής. Συγκροτείται από 17 ασημένια σκεύη, 22 κοσμήματα, 32 χρυσούς σολίδους των αυτοκρατόρων Φωκά και Ηρακλείου και μία χάλκινη σφραγίδα. Ο θησαυρός είναι μια από τις σημαντικότερες ομάδες αντικειμένων του Μουσείου που έχουν ενιαία και γνωστή προέλευση και μπορούν να χρονολογηθούν με ακρίβεια διά της νομισματικής μαρτυρίας. Η απόκρυψη αυτού του θησαυρού αποτελεί απόδειξη της κρίσης που συντάραξε τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία στις αρχές του 7ου μ.Χ. αιώνα, όταν τα εδάφη της παραβίαζε ο περσικός στρατός αλλά και οι Αβαροσλάβοι, οι οποίοι πολιόρκησαν ακόμα και την Κωνσταντινούπολη.».
Το βιβλίο με την αναλυτική παρουσίαση του θησαυρού της Κρατήγου κυκλοφόρησε την προηγούμενη χρονιά από το ΒΧΜ και περιέχει τα παρακάτω κεφάλαια: Το Βυζάντιον, οι Αβαροσλάβοι και οι Πέρσαι, Τα νομισματικά πράγματα, ο νομισματικός θησαυρός, Από την ειδωλολατρία στον χριστιανισμό, Σκευοποιία. Η διαδικασία σφράγισης, τα σκεύη - Λήμματα, Κοσμηματοποιία: είδη κοσμημάτων, κοσμήματα σε θησαυρούς, τα κοσμήματα του θησαυρού της Κρατήγου, τα κοσμήματα - Λήμματα.
Π.Σ.