Η επιθυμία είναι συνήθως η αυτόκλητη και εσωτερική διάθεση από μας για κάποιον άνθρωπο (βιολογική έλξη), κάποια κατάσταση (διαμόρφωση τρόπου ζωής) ή η φυσική και επίκτητη ροπή ανταπόκρισης σε μια ιδεολογική ή πνευματική αξία (ιδεαλισμός).
Οι φυσικές μας ανάγκες εκφράζονται με πάση θυσία πραγματοποιήσιμο τρόπο και αφορούν τις βιολογικές μας ανάγκες (πείνα, δίψα, αναπνοή, έρωτας θερμορρύθμιση) και είναι ενστικτώδης ορμές (ένστικτα ζωής), πανανθρώπινες και μη ανατρέψιμες.
Η ματαίωση, η μη πραγμάτωση αυτών των επιθυμιών οδηγεί σε σοβαρές βλάβες τη φυσική μας ανάπτυξη και εξέλιξη. Στην προσπάθεια του ατόμου να καλύψει τις ανάγκες για φυσική και ερωτική δράση (διαιώνιση του είδους), η έννοια της ηθικής έχει δημιουργήσει στον άνθρωπο, αντίθετα με τα ζώα, πολλά ψυχολογικά προβλήματα. Αυτό γίνεται, διότι ο ηθικός κώδικας της κοινωνίας και οι προσωπικές μας αναστολές δημιουργούν φραγμούς στον τρόπο που πρέπει να χρησιμοποιήσουμε για να καλύψουμε τις βιολογικές μας επιθυμίες. Π.χ. είναι ανεπίτρεπτο από την ηθικοκοινωνική μας συνείδηση και τη δικαιοσύνη να σκοτώσεις για να φας.
Επίσης, είναι ανεπίτρεπτη και τιμωρητέα η απροκάλυπτη και ζωώδης εκδήλωση της σεξουαλικότητάς μας, η κατάργηση των κοινωνικών και πολιτισμικών κανόνων για το σεξ, που άλλωστε αν εκδηλωθούν οδηγούν τον άνθρωπο στη δικαιοσύνη απροκάλυπτα (ποινικές επιπτώσεις).
Η επιθυμία μας να διαμορφώσουμε ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής για μας και την οικογένειά μας προσκρούει σε χιλιάδες εμπόδια που αναδεικνύονται στην πορεία του βίου μας και αφορούν κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, τυχαία γεγονότα, το απρόβλεπτο, αλλά και τη δική μας πολλές φορές άρνηση να δράσουμε παρά τη συνείδησή μας. Υπάρχουν άνθρωποι στους οποίους ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα. Γι’ αυτούς ένα αυστηρό υπερεγώ, μια ισχυρή ηθική συνείδηση, ο φόβος ή η ιδεολογία τους, απαγορεύουν να εφαρμόσουν τρόπους για να πραγματοποιήσουν τις επιθυμίες τους.
Οι άνθρωποι αυτοί αρνούνται την ταπείνωση, τον εξευτελισμό, τη διαπλοκή, την οσφυοκαμψία, το «γλείψιμο» και το συμβιβασμό που απαιτεί η σύγχρονη ζωή για να δώσει δουλειά, υποστήριξη, χρήμα και δύναμη στους «πελάτες» κάθε κυβέρνησης και να τους φέρει στα ανώτερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα, ή τουλάχιστον σε μια μέση αστική ζωή, όπου οι επιθυμίες όλων καλύπτονται από την άνεση, το ωραίο σπίτι, το καλό αυτοκίνητο τη δυνατότητα να σπουδάσουν τα παιδιά τους ή να τα αποκαταστήσουν και να φροντίσουν την υγεία τους.
Ο μέσος άνθρωπος τελικά συμβιβάζεται, πάει με το ρεύμα και απωθώντας ενοχές, ιδεολογίες και αρχές, μπαίνει στο «λούκι» της υποτιθέμενης «ευημερίας», αν οι ικανότητές του τον βοηθούν.
Για μια μεγάλη, όμως, κατηγορία ανθρώπων που αρνούνται, από περηφάνεια, ενοχή και προσήλωση στις αρχές τους, να προδώσουν τον εαυτό τους για να πετύχουν τις επιθυμίες τους, τα πράγματα είναι δύσκολα.
Οι άνθρωποι αυτοί φυτοζωούν, βρίσκονται στο κοινωνικό περιθώριο, η χαρά της πραγματοποίησης των επιθυμιών τους δεν υπάρχει και το παράπονο μαζί με τη μελαγχολία συνοδεύουν το βίωμα μιας ξεχωριστής μεν, αλλά στερημένης και ταλαιπωρημένης ζωής.
Η αναζήτηση της εκπλήρωσης των επιθυμιών μας είναι ένδειξη ψυχικής υγείας. Τα σημερινά παιδιά, μέσα από την εμπειρία τους, βλέπουν ότι για να πετύχουν τις φιλοδοξίες τους πρέπει να μη βασισθούν μόνο στην εργατικότητα και τη φιλοτιμία τους. Πρέπει να ανομήσουν, να κάνουν διασυνδέσεις, να διαπλεχθούν, να ενταχθούν σε μια πολιτική ομάδα. Πρέπει να βάλουν στην άκρη τις ενοχές, τη συμπόνια, τη φιλία, την αξιοπιστία, το σεβασμό για τον άλλον, να αλλοτριώσουν τη ζωή τους. Μπροστά στο δίλημμα «πετυχημένος και ασυνείδητος» ή αυθεντικά έντιμος και τίμιος αλλά φτωχός και βασανισμένος, οι έφηβοι αντιδρούν διαφορετικά.
Άλλοι (οι ενοχικοί) γεμίζουν ενοχές, φοβία για τις επιθυμίες τους, άρνηση να προσπαθήσουν, αναπτύσσουν εχθρότητα για τους γονείς και την προηγούμενη γενιά, απαξιώνοντας τα πάντα, χωρίς πρότυπα και κίνητρα.
Άλλοι (οι ψυχοπαθητικοί) μπαίνουν στο παιχνίδι, γίνονται βίαιοι και επιθετικοί, είναι έτοιμοι να «πατήσουν επί πτωμάτων» για να φτάσουν τις επιθυμίες τους.
Ωστόσο πιστεύω ότι αξίζει ν’ ακολουθεί ο άνθρωπος το δρόμο της ελπίδας και της αναζήτησης της χαράς της επιτυχίας.
Κι αν ακόμα, κάνοντάς το αυτό έντιμα, και μη φθάνοντας τα όνειρά του μπορεί να σκεφθεί αυτό που λέει η Φωτεινή Τσαλίκογλου (ψυχολόγος): «Μπορεί η ζωή να είναι καλή ή κακή, αλλά είναι το μόνο που έχουμε».

*Ο Γεώργιος Kωμαΐτης είναι Ψυχίατρος.