Η «τρίτη ηλικία» είναι για πολλούς μια περίοδος δύσκολη, αφού «βγαίνουν» πλέον από την παραγωγική εργασία και κάτι τέτοιο μπορεί να προκαλέσει έντονη την αίσθηση ότι παύουν να είναι ενεργοί και χρήσιμοι. Για άλλους, επιπλέον, είναι χρόνια που μπορεί να συνοδεύονται από πολλή μοναξιά και μελαγχολία, είτε λόγω του ότι χάνουν το έτερό τους ήμισυ, είτε επειδή η οικογένειά τους δεν μπορεί να τους φροντίσει. Θέλοντας να μάθουμε πώς είναι μια μέρα της ζωής ορισμένων από τους ηλικιωμένους συμπολίτες μας - τους οποίους «γιορτάζαμε» κιόλας την 1η Οκτωβρίου - επισκεφθήκαμε τόσο το Κέντρο Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων (ΚΑΠΗ) Μυτιλήνης, όσο και το Γηροκομείο «Ο Άγιος Γεώργιος». Μας χαροποίησε το γεγονός ότι συναντήσαμε ανθρώπους που ακόμη αντλούν ικανοποίηση από τη ζωή τους, χωρίς αυτό να σημαίνει πως αγνοούμε το ότι ενδεχομένως να μην αποτελούν τον κανόνα με τις λίγες εξαιρέσεις…

Το Κέντρο Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων (ΚΑΠΗ) Μυτιλήνης αποτελεί ένα σημείο συνάντησης για πολλούς συμπολίτες μας που έχουν διαβεί το κατώφλι της «τρίτης ηλικίας».
Τόσο στο βασικό κτήριο του ΚΑΠΗ στην οδό Αλκαίου, όσο και στο παράρτημά του στην Επάνω Σκάλα, δηλώνουν το παρών καθημερινά ακόμη και πάνω από 130 άτομα, που περνούν από εκεί είτε για να κάνουν μια στάση από την πρωινή τους βόλτα στην αγορά, είτε για να εξυπηρετηθούν με κάποια από τις παροχές του.

Σημείο… συνάντησης
«Το ΚΑΠΗ Μυτιλήνης αυτήν τη στιγμή αριθμεί 4.422 εγγεγραμμένα μέλη, από τα οποία εν ζωή είναι οι 3.122», εξηγεί ο υπεύθυνος κοινωνικός λειτουργός, κ. Γιώργος Ψωμαδέλλης.
Για να εγγραφεί κάποιος στο ΚΑΠΗ πρέπει να είναι κάτοικος του δήμου Μυτιλήνης και άνω των 60 ετών. Με την κάρτα μέλους που παίρνει, έχει δικαίωμα να απολαμβάνει τις παροχές του ΚΑΠΗ, ανάμεσα στις οποίες είναι η συνταγογράφηση φαρμάκων από γιατρό, οι φυσιοθεραπείες, υπηρεσίες νοσοκόμας, αλλά και οι υπηρεσίες του ειδικού προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» για όσα μέλη δεν έχουν τη δυνατότητα κίνησης.
Μπορεί, ωστόσο, να συμμετέχει και σε όλες τις δραστηριότητες του ΚΑΠΗ, που περιλαμβάνουν τις εκδρομές που διοργανώνει σε προορισμούς εντός και εκτός νησιού, αλλά και όσα μπορεί να κάνει κανείς στους χώρους εντός του ΚΑΠΗ. «Έρχονται για να ξεκουραστούν από τη βόλτα τους, να προμηθευτούν κάτι από το κυλικείο, να διαβάσουν την εφημερίδα τους, να συζητήσουν για τα πολιτικά, να φέρουν ή να πάρουν κάποιο βιβλίο από τη δανειστική βιβλιοθήκη ή για να παίξουν τάβλι (σ.σ. η… χαρτοπαιξία απαγορεύεται αυστηρά). Μάλιστα, παλιότερα υπήρχαν πολύ περισσότεροι… “ταβλαδόροι”», λέει ο κ. Ψωμαδέλλης.

«Σα δεύτερο σπίτι…»
«Υπάρχει και ομάδα φυσικής αγωγής-γυμναστικής και χορού», συμπληρώνει η κ. Στάσα Δαλιούκλα. Η ίδια, 63 χρονών και πρώην μαγείρισσα, συμμετέχει στην ομάδα φυσικής αγωγής. Πώς κυλάει η μέρα της; «Περνάει με τις δουλειές του σπιτιού και στον ελεύθερο χρόνο μου δουλεύω εργόχειρα», απαντά.
Στο ΚΑΠΗ έρχεται κάθε μέρα, αφού κάνει τα ψώνια της και πριν γυρίσει σπίτι. «Έχω γνωρίσει πολύ κόσμο και έχω πλέον μεγάλο κοινωνικό κύκλο. Συμμετέχω σε όλες τις δραστηριότητες, πάντα και παντού. Είναι πολύ σημαντικό το ότι υπάρχει ως σημείο συνάντησης. Έχω και φίλες που δεν τις γνώρισα εδώ, ωστόσο τώρα δεν έχω πολύ χρόνο, αφού περνώ πολύ χρόνο στο ΚΑΠΗ και έτσι με έχουν… χάσει.»


«Συμμετέχω παντού και πάντα και έχω κάνει μεγάλο κύκλο γνωστών», λέει η κ. Στάσα Δαλιούκλα

Ωστόσο, δεν είναι εύκολη η διαβίωση για την κ. Στάσα, αφού τα 630 ευρώ που παίρνει σύνταξη δεν της φτάνουν, και συχνά, όπως λέει, τη βοηθούν τα παιδιά της.
Η σύνταξη των 600 ευρώ δε φτάνει ούτε στους κ. Γιώργο Κουνέλλη 85 ετών και Δημήτριο Μαντζουράνη 81 ετών, που είναι και οι δύο πρώην εργάτες. «Ευτυχώς που έχουμε δικό μας σπίτι και παίρνει 450 ευρώ και η γυναίκα μου», λέει ο κ. Γιώργος.
Ο κ. Δημήτρης, όμως, ζει πλέον μόνος του. «Κάθε μέρα έρχομαι μια βόλτα από εδώ και μετά κάνω τη βόλτα μου στην αγορά. Έχω παρέα εδώ, είναι καλό που υπάρχει ο χώρος αυτός», λέει.
«Εγώ αργώ να έρθω και έτσι δεν προλαβαίνω πολύ κόσμο, έχω να κάνω τις δουλειές του σπιτιού κάθε πρωί, αφού η γυναίκα μου είναι άρρωστη», λέει ο κ. Γιώργος. «Αφού ψωνίσω το ψωμί μου, έρχομαι εδώ, πίνω την πορτοκαλαδίτσα μου, βλέπω λίγη τηλεόραση και φεύγω, δεν έχω χρόνο να καθίσω πολύ και την υπόλοιπη μέρα την περνώ στο σπίτι, ενώ τα τρία μου εγγόνια είναι όλα στην Αθήνα. Στα καφενεία δεν πάω, είναι ακριβά. Κάνω μερικές φορές μια βόλτα μέχρι το λιμάνι, για να περάσει η ώρα.»


«Βρισκόμαστε στο ΚΑΠΗ κάθε μέρα, μετά τη βόλτα μας στην αγορά», λέει ο κ. Γιώργος Κουνέλλης και ο κ. Δημήτριος Μαντζουράνης

Ζωή μακριά από τα σπίτια τους
Οι συνθήκες ζωής έχουν αλλάξει και ενώ παλιότερα οι ηλικιωμένοι συνέχιζαν να ζουν στο σπίτι τους με τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους, σήμερα αυτό σπάνια συναντάται. Έτσι, είναι πολλοί οι ηλικιωμένοι συμπολίτες μας που, λόγω του ότι οι οικογένειές τους δεν μπορούν πλέον να τους φροντίσουν, κατοικούν ήδη ή περιμένουν να μπουν στο Γηροκομείο «Ο Άγιος Γεώργιος».
Αυτό είναι και το βασικό πρόβλημα του Γηροκομείου, σύμφωνα με τον προϊστάμενό του από το 2003, κ. Χρήστο Φραντζή. «Έχουμε 115 κρεβάτια, τα οποία είναι μονίμως γεμάτα», λέει ο κ. Φραντζής. «Το μόνο πρόβλημα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι ότι υπάρχουν πάντα ηλικιωμένοι που περιμένουν να μπουν, με περίπου 200 αιτήσεις να εκκρεμούν αυτήν τη στιγμή.»
Στους ηλικιωμένους τροφίμους του Γηροκομείου - όλοι από 65 ετών και πάνω - παρέχεται στέγη, τροφή, ιατρική και φαρμακευτική περίθαλψη και ψυχοκοινωνική κάλυψη, υπάρχει ένας μόνιμος γιατρός και προσωπικό καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, ενώ ένα ποσοστό 60% των κρεβατιών καλύπτει οικονομικά ο ΟΓΑ.
Σύμφωνα με τον κ. Φραντζή, τους περισσότερους τροφίμους τούς φέρνουν οι οικογένειές τους, αφού για διάφορους λόγους - δουλειά, έλλειψη χρόνου, άγνοια - δεν μπορούν να τους φροντίσουν. Δεν είναι λίγες όμως και οι περιπτώσεις που οι οικογένειες απλά αδιαφορούν, ενώ δεν υπάρχει περίπτωση κάποια οικογένεια να ζητήσει να αναλάβει και πάλι τη φροντίδα του ηλικιωμένου μέλους της. Είναι, μάλιστα, πολλοί οι τρόφιμοι που έχουν Alzheimer (γεροντική άνοια), καθώς οι οικογένειές τους δεν μπορούν να τους παρέχουν τη συνεχή φροντίδα που η συγκεκριμένη νόσος απαιτεί. Και παρ’ όλο που κάποιοι συγγενείς των ηλικιωμένων μπορεί να τους επισκέπτονται πάνω από μία φορές την ημέρα, υπάρχουν κάποιοι άλλοι που δεν έρχονται ποτέ. Αυτό το καταλαβαίνουν οι ηλικιωμένοι και τους στενοχωρεί ιδιαίτερα, παρ’ όλο που, σύμφωνα με τον προϊστάμενο του ιδρύματος, γενικά δέχονται θετικά τη διαμονή τους εκεί, αφού τους εξασφαλίζει καλές συνθήκες.


Η κ. Μαριάνθη Βουνάτσου, 75 ετών, λέει συγκινημένη: «Δέχομαι ζεστασιά και αγάπη»

«Ζούνε» μια κανονική ζωή
Μάλιστα, όπως λέει ο ίδιος, υπάρχουν πάρα πολλοί υγιείς ηλικιωμένοι στο Γηροκομείο, οι οποίοι «περνάνε καλά, συμμετέχουν στις γιορτές των Χριστουγέννων και του Πάσχα και στις εκδρομές που πηγαίνουμε κάποιες φορές το χρόνο, ζουν μια κανονική ζωή», ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις που ανάμεσά τους εξελίσσονται και… έρωτες.
Είναι ευχάριστο, το ότι το ίδιο νιώθουν, όπως φαίνεται, και οι ίδιοι οι ηλικιωμένοι και ηλικιωμένες τρόφιμοι του Γηροκομείου - όσοι συναντήσαμε, τουλάχιστον -, παρά τις δυσκολίες της τρίτης ηλικίας που έχουν ούτως ή άλλως να αντιμετωπίσουν.
«Περνάμε πολύ καλά, μέσα σε χώρους καθαρούς όπου μας περιποιούνται. Κάνουμε παρέα και μεταξύ μας, στις γιορτές χορεύουμε… Μάλιστα, πάνω από το κομοδίνο μου, έχω μια φωτογραφία που χορεύω», λέει η κ. Ιεροθέα Φασουλή, 96 ετών. «Αν μπορούσαμε θα καθόμασταν σπίτια μας, αλλά δεν μπορούμε…», συμπληρώνει η ίδια.
Ο κ. Παναγιώτης Γόμας, 77 ετών, ζει ήδη δύο χρόνια στο Γηροκομείο «Ο Άγιος Γεώργιος». Με το που μας βλέπει, μάλιστα, χαίρεται πολύ, καθώς εκφράζει την επιθυμία να «βγει» στην τηλεόραση, αναφέροντας περήφανος ότι σε περσινή επίσκεψη ταγματάρχη, ήταν αυτός που έβγαλε το λόγο υποδοχής. Σας επισκέπτεται η οικογένειά σας; «Η γυναίκα μου έχει πεθάνει, τα παιδιά μου έρχονται μόνο και με βλέπουν», απαντά. «Είμαι πολύ καλά όμως, βγαίνω και βόλτα έξω στην αυλή. Τέτοιο γηροκομείο δεν υπάρχει πουθενά αλλού.» Στο ερώτημα εάν έχει φίλους, ωστόσο, απαντά αρνητικά. Φίλες; «Όχι, εγώ την είδα την τύχη μου…», απαντάει γελώντας.

Πως δεν… ξαναερωτεύεται, δηλώνει ο κ. Παναγιώτης Γόμας, 77 ετών

Οι φίλοι που «φεύγουν»…
Η κ. Παρασκευή Καβέτσου, 85 ετών από τον Αφάλωνα, ζει εδώ και τρία χρόνια στο Γηροκομείο και τα πράγματα φαίνεται πως έχουν αλλάξει για αυτήν. «Όταν πρωτοήρθα έκανα πολλές φιλενάδες, με τις οποίες μαζευόμασταν εδώ, κατεβαίναμε και κάτω στην αυλή, γιατί μπορούσαμε τότε ακόμη. Είχε κόσμο, φωνές… Τώρα, πολλές φίλες μου έχουν “φύγει”, ωστόσο αυτές που μένουμε, συνεχίζουμε να περνάμε καλά, δεν έχω λόγια για την καθαριότητα και το φαγητό.»
Όσο για το εάν δέχεται επισκέψεις, λέει: «Έρχεται η οικογένειά μου. Στην αρχή έρχονταν και από το χωριό να με δουν, γιατί στενοχωρήθηκαν που έφυγα. Δε γινόταν όμως να με φροντίσουν τα παιδιά μου, ενώ ο άντρας μου έχει πεθάνει. Έρχεται ο γιος, η νύφη μου και τα εγγόνια μου και όταν έχει καλό καιρό, με παίρνουν βόλτα στην αυλή ή πάμε απέναντι στο ζαχαροπλαστείο να φάμε ένα γλυκό.»


«Πολλές φίλες μου έχουν “φύγει”», λέει η 85χρονη Παρασκευή Καβέτσου

Η κ. Παρασκευή είναι καλά στην υγεία της και έτσι συμμετέχει και στις εκδρομές που διοργανώνει το Γηροκομείο στις μονές του νησιού. «Πότε-πότε συγκινούμαστε και κλαίμε από την περιποίηση και την καλοσύνη που δεχόμαστε. Πού θα τα βρίσκαμε όλα αυτά; Εδώ μας έχουν σα μάνες…», λέει στο τέλος.
Πολύ πιο συγκινημένη, ωστόσο, είναι η κ. Μαριάνθη Βουνάτσου, 75 ετών, που ζει στο Γηροκομείο εδώ και δυόμισι χρόνια. «Δεχόμαστε ζεστασιά και αγάπη, εγώ έχω εδώ μια “κόρη” να με κοιτάει…»