Ήταν μια γριά που είδα να πεθαίνει. Γύρω της είχαν μαζευτεί οι γιοι και οι κόρες της και περίμεναν λίγες τελευταίες κουβέντες. Η γριά χάιδευε τη βέρα της, την έφερνε κύκλους στο δάκτυλό της, κυλώντας τη με τον αντίχειρα. Σε όποιον έδινε τη βέρα, θα έδινε και την ευχή της. Κοιτούσε ψηλά το ταβάνι, όλοι περίμεναν. Στο τέλος εξέτασε με το βλέμμα της τα παιδιά της, ένα-ένα σιωπηλά. Πέθανε δίχως να έχει διαλέξει τον εκλεκτό. Μέσα στη σφιγμένη της παλάμη, η βέρα δεν είχε δοθεί σε κανέναν. Τότε ένας της γιος βγήκε από το δωμάτιο με φούρια. Το μόνο που είπε φωναχτά φεύγοντας, τανύζοντας το κεφάλι του προς το νεκροκρέβατο ήταν, «Δεν ήταν η κόρη σου στην Αμερική που σε ξεσκάτωνε τόσο καιρό! Εγώ ήμουνα.» Όλοι λοιπόν κατάλαβαν πως η γριά δεν είχε δώσει την ευχή της σε κανέναν γιατί η ευχή ανήκε στην ξενιτεμένη κόρη της που δεν ήταν εκεί.
Οι άνθρωποι αγαπούν με παράξενους τρόπους. Από μια ηλικία και έπειτα οι άνθρωποι αγαπούν και μισούν βαθύτερα. Έχουν πολλά χρόνια περασμένα μέσα στην προσμονή, την απόρριψη, τη νοσταλγία για πράγματα που δε θα γυρίσουν ποτέ πίσω. Τα συναισθήματά τους οι νέοι λίγες φορές τα καταλαβαίνουν και ακόμα λιγότερες τα δικαιολογούν.
Μετά από πολλά χρόνια ζωής στην αυλή μιας γιαγιάς, η αγαπημένη της γάτα έκανε ζημιά σχίζοντας τη σήτα ενός παραθύρου. Η γιαγιά την κάλεσε κοντά της και αφού τη χάιδεψε, την έβαλε μέσα σε ένα τσουβάλι. Έδεσε το τσουβάλι με σύρμα. Το απόγευμα είπε σε ένα γείτονα να πάρει το τσουβάλι και να το αφήσει στο κοντινότερο στρατόπεδο κάπου κοντά στην κεντρική πύλη. Δεν παρέλειψε να του πει πως πρέπει να θυμηθεί να λύσει το τσουβάλι για να μη σκάσει η γάτα. Μου έκανε εντύπωση. Την είχε πολλά χρόνια παρέα αυτήν τη γάτα. Κι όμως δε φάνηκε να διστάζει στιγμή για την απόφαση να τη διώξει. Σε ερώτηση που της έκανα, έλαβα την εξής απάντηση: «Θα είναι καλά η γάτα, έχει πολλά αποφάγια το στρατόπεδο». Όταν η γιαγιά έβαζε τη γάτα στο τσουβάλι, φρόντισε να της βγάλει το κολάρο. Τώρα το κολάρο το έχει στολίσει πάνω στο κομοδίνο για να της θυμίζει τη γάτα της. Για μένα αυτό θα ήταν ανυπόφορο. Φαίνεται, η μνήμη η δικιά μου και η μνήμη της γιαγιάς λειτουργούν διαφορετικά. Ίσως πάλι τα ζώα να μην έχουν την ίδια θέση στον κόσμο το δικό μου και τον κόσμο το δικό της. Στον κόσμο της γιαγιάς υπάρχει διαφορετική ιεραρχία. Ένα συναίσθημα, λοιπόν, που το φυλάει για τους ανθρώπους, δεν μπορεί ποτέ να το δώσει ατόφιο στα ζώα. Στον κόσμο της γιαγιάς, τα πράγματα γνωρίζουν τη θέση τους. Στον κόσμο της γιαγιάς τα πράγματα δεν απαιτούν υπερβολές. Η γιαγιά αγαπάει με τη βεβαιότητα του θανάτου.
Έβλεπα τις προάλλες ένα ντοκυμαντέρ για τη σφαγή που είχαν κάνει οι Ναζί στο χωριό Καμμένο της Άρτας. Μια υπερήλικη, με ξεκάθαρο μυαλό, περιέγραφε το μακελειό που είδε με τα μάτια της πριν 60 χρόνια. Έσφαξαν τη μητέρα της, τα αδέλφια της και τη γιαγιά της. Οι λέξεις αυτής της γυναίκας ήταν σα να μην έλεγαν αυτό που εννοούσαν. Έλεγε «μαχαίρι» όπως θα έλεγε κανείς «νερό». Έλεγε «αίμα» όπως θα έλεγε κανείς «ήλιος». Είχε παίξει στο μυαλό της τόσες πολλές φορές τις σκηνές του τρόμου, που πλέον έχασαν τη σημασία τους και απέμειναν εκεί σαν κουφάρια δίχως εσωτερικό, σα σκιάχτρα που δεν τη φοβίζουν. «Της γιαγιάς μου της έβαλαν φωτιά. Εδώ καιγόταν, εδώ που σας δείχνω. Καιγόταν σα λαμπάδα.» Τα συναισθήματα κάποτε χωνεύουν, κατακάθονται και δεν υπάρχει χώρος για άλλα πράγματα μέσα στην ψυχή. Τότε έχει έρθει το γήρας. Σε μερικούς αυτό γίνεται πολύ νωρίς, σε άλλους με το πέρασμα των χρόνων και όταν συμπληρωθεί ο καιρός. Καταλαβαίνω απόλυτα γιατί οι περισσότεροι από εμάς το φοβούνται.