Ο Ιούλιος ήταν πάντα για τους Τενέδιους, ο μήνας της Αγιά Μαρίνας, του Προφήτη Ηλία και της Αγίας Παρασκευής... Ήταν ο μήνας που οι δουλειές στα αμπέλια -κύρια ενασχόληση και πηγή εισοδήματος για τους κατοίκους του μικρού αλλά τόσο εύφορου αυτού νησιού- σταματούσαν και τα πανηγύρια είχαν τον κύριο λόγο.

Της Αγιάς Μαρίνας στις 17 Ιουλίου, ξεκινούσαν από τα ντάμια και τις κούλες τους, οι Τενέδιοι για το ξωκλήσι της Αγιά Μαρίνας και έβλεπες τις γυναίκες με τα παιδιά κάτω από τις χρωματιστές ομπρέλες, να προχωρούν προς το ξωκλήσι εκεί κοντά στα ντάμια του Ελευθερίου και του Μπαλντή απέναντι από τον Άγιο Θεόδωρο, δίπλα στα ντάμια του Κακμή, να μαζεύονται για τη λειτουργία και μετά να αποχωρούν και να συναθροίζονται σε διαφορετικά σημεία, για να γιορτάσουν τρώγοντας και τραγουδώντας, όπως κάθε Έλληνας ξέρει να γιορτάζει σε καλές και δύσκολες στιγμές.
Φέτος με κάποιους από τους «εναπομείναντες» πλέον ελληνικής καταγωγής Τούρκους υπηκόους, θελήσαμε να τιμήσουμε την Αγιά Μαρίνα και αφού πια ούτε να πλησιάσουμε δεν μπορούμε στο κάποτε ξωκλήσι και σήμερα σκουπιδότοπο, πήγαμε με την κυρά Ειρήνη, την κυρά Μαρίκα, την κυρά Αθηνά και την κυρά Σμαρώ, απέναντι «στου Παυλή τα τσάμια» και είπαμε «μεγάλη η χάρη της», «και του χρόνου». Εκεί στη δροσιά, με ανοιχτό ορίζοντα, εκείνες μιλούσαν για τα παλιά δύσκολα αλλά δικά τους χρόνια και εγώ άκουγα…

Του Προφήτη Ηλία, στις 20 Ιουλίου, η παρέα μεγάλωσε και μια και δεν μπορούσαμε να ανεβούμε στον Άγιο εκεί ψηλά στο λόφο των 192 μέτρων, που κάποτε ήταν το ξωκλήσι του και σήμερα προβάλλουν κεραίες ραντάρ, σύγχρονα μάτια της τεχνολογίας που εκτόπισαν τον Άγιο, πήγαμε στα «τσαγίρια», την παραλία στους πρόποδες του μοναδικού βουνού. Στην παρέα αυτήν τη φορά προστέθηκαν μέλη της νεολαίας, που κάθε καλοκαίρι έρχεται μαζί με τις γιαγιάδες και ανοίγουν σχεδόν όλα τα 30 εναπομείναντα ελληνικής ιδιοκτησίας σπίτια, στο νησί των κάποτε σχεδόν 2.000 ελληνικής ρίζας, ιδιοκτητών σπιτιών και γης κατοίκων. Εκεί λοιπόν πήγαμε με τις κυράδες που είπαμε και το Χαράλαμπο, εγγονό της κυρά Σμαρώς, με τα σύνεργά του, για να μας βγάλει αχινούς και να κάνει τη μέρα ξεχωριστή. Εκεί και η Ελένη, φοιτήτρια πια στο πανεπιστήμιο του Πειραιά, εγγονή της κυρά Ζουμπουλιάς, που κάθε καλοκαίρι έχει στο νησί όλα της τα εγγόνια και κρατάει ζωντανή τη ρίζα και τη συνέχεια. Για τον παππού της, το Θεολόγο και την αγάπη για το νησί που της άφησε μεγάλη κληρονομιά, μας μίλησε η Ελένη και με την συμφοιτήτρια και φίλη της Χριστίνα, από άλλη μειονότητα αυτή, από τα μακρινά Τίρανα, έκαναν σχέδια για την επόμενη επίσκεψή τους στο νησί με περισσότερους φίλους αυτή τη φορά. Πεντανόστιμες κολοκυθόπιτες, τραχανόπιτα και πολλά τα καλούδια που φρόντισαν οι Τενέδιες να έχουμε, και πολλές οι ιστορίες που μας διηγήθηκαν. Όπως το έθιμο να ανεβαίνουν με τα πόδια στον Άγιο, κρατώντας έναν πετεινό που τον έσφαζαν μετά τη λειτουργία και τόσα άλλα ενδιαφέροντα από μια ζωή που έζησαν στον τόπο που τους γέννησε, αλλά χωρίς ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά τους, με αφέντες δυνάστες μέσα στην ανασφάλεια και χωρίς δυναμικές προσωπικότητες να πρωτοστατήσουν και να διεκδικήσουν κάτι για αυτούς. «Χοτροί για αθρώπ’ μαθέ…»



Της Αγιά Παρασκευής στις 26 Ιουλίου, φέτος το πανηγύρι ήταν ξεχωριστό, μια και παρών ήταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος συνοδευόμενος από το Μητροπολίτη Μυτιλήνης και Μητροπολίτη από τη Γαλλία, καθώς και άλλους, μέλη της συνοδείας του, και ανθρώπους που με την παρουσία τους, ήθελαν να τον τιμήσουν. Εκεί, από τους εκλεγμένους εκπροσώπους του ελληνικού λαού και οι βουλευτές κ.κ. Τραγάκης, Καλαϊτζής και Ανωμερίτης μαζί με τον εφοπλιστή Παναγιώτη Τσάκο, που ήρθε για τη βάπτιση, ως νονός του εγγονού του Ίμβριου παπά Νικηφόρου. Ενός από τους τρεις παπάδες της Ίμβρου, οι οποίοι έρχονται και λειτουργούν στο ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου στην Τένεδο, αφού δεν υπάρχει παπάς στο νησί. Από τη Νέα Τένεδο, δύο λεωφορεία με Τενέδιους και τους φίλους τους, καθώς και το χορευτικό του Συλλόγου, ήλθαν, όπως κάθε χρόνο, να ζωντανέψουν την ατμόσφαιρα. Πάνω από 250 επισκέπτες συνυπήρξαν με άλλους τόσους Τούρκους πολίτες, που κάθε χρόνο μαζεύονται κάτω από τα πλατάνια να δουν και να διασκεδάσουν. Το διαφημίζουν στα τουριστικά τους έντυπα το «Ayasma panayir» και ούτε στα πιο τρελά τους όνειρα, δεν είχαν φανταστεί ανέξοδη διασκέδαση και τουριστική ατραξιόν εκεί κάτω από τα πλατάνια, δίπλα στο ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής, το οποίο καταρρέει αλλά δεν δίνουν άδεια επισκευής, παρ’ όλες τις ενέργειες του Συλλόγου Τενεδίων «Ο Τέννης» με έδρα την Αθήνα, και τις νόμιμες διαδικασίες που έχουν κινήσει.



Η βάπτιση έγινε στο Ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου και είναι το δεύτερο παιδί που, αν και δεν γεννήθηκε στο νησί, βαπτίστηκε στην εκκλησιά που στέκεται εκεί από το 1800. Ένας Θεσσαλονικιός, ο Δημήτρης Τόλιος, ήταν που διάλεξε την Τένεδο για τη βάπτιση του παιδιού του, και παραμένει φίλος της Τενέδου. Τελευταία βάπτιση Τενέδιου εκεί ήταν η βάπτιση του Δημήτρη Οβαλή, γιου του Παναγιώτη και της Φιλιώς, ο γάμος των οποίων ήταν και ο τελευταίος που παπάς ευλόγησε στην εκκλησιά του νησιού πριν χρόνια…
Πολλοί δάκρυσαν, πολλοί από τους επισκέπτες, ιδιαίτερα οι Τενέδιοι από τη μακρινή Αυστραλία, τη Μυτιλήνη και τη Θεσσαλονίκη, που ήρθαν στη γη που τους γέννησε μετά από πάρα πολλά χρόνια στην ξενιτιά, να προσκυνήσουν, φορτίστηκαν συναισθηματικά και ποιος ξέρει, μπορεί να αποτελέσουν προπομπούς των Τενέδιων που δεν θα έρχονται για να πουλήσουν, αλλά για να αγοράσουν συμβολικά έστω κάτι από αυτά που οι πρόγονοί τους αναγκάστηκαν κάτω από τις τότε συνθήκες και την παντελή έλλειψη οργάνωσης, να πουλήσουν για το δικό τους καλύτερο μέλλον. Ίσως οι σύλλογοι που τα γραφεία τους είναι σε διάφορες πόλεις, να μαζευτούν και να αποκτήσουν το σπίτι του ξενιτεμένου Τενέδιου εκεί στη «Λευκοφρύς του Ομήρου», εκεί στην πολυπολιτισμική κοινωνία της «Κάλυνδα», εκεί που αυτοί που αγόρασαν τα σπίτια, αυτοί που έκαναν κατάσχεση σε ιδιοκτησίες, κοντεύουν να αλλάξουν την ιστορία του νησιού, ενώ οι εναπομείναντες ανήμποροι μέσα στα γηρατειά, τις κακουχίες, και ανίδεοι, συνωστίζονται ως άλλοι «Ποσειδωνιάτες». Αυτοακυρώνονται ως παρουσία, αφού δεν μπολιάζονται με νέα παρουσία ανθρώπου αλλά παραμένουν αρνητικοί και καχύποπτοι.

Κοινή ευχή η φετινή ευλογία του Παναγιότατου Οικουμενικού Πατριάρχη μας, κ. Βαρθολομαίου, να βοηθήσει για μια ζωντανή συνέχεια της ψαλμωδίας στην εκκλησία και της ελληνικής γλώσσας στις «Τενέδου τα σοκάκια» στα πλαίσια μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας, όπως ήταν πάντα αυτό το κομμάτι γης στο μέσον της θάλασσας, απέναντι από την Τροία.
Και του χρόνου λοιπόν.

* Η Μαρία Μουτάφη είναι Τενέδια στην καταγωγή.