«Όπως ο φοίνιξ έτσι και ο Ελληνισμός αναγεννάται από την τέφραν του. Είναι η Μοίρα του αυτή ανέκαθεν. Λάμψις, δόξα, μεγαλείον. Έπειτα σκότος, συντρίμματα, χαλασμός. Και αμέσως πάλι από τα χαλάσματα και τους καπνούς ων ερειπίων, η ζωή ενός ωραίου ονείρου που πραγματοποιείται» αυτά τα λόγια, που μνημονεύονται στην Εφημερίδα Ελεύθερος Λόγος στις 12 Σεπτεμβρίου του 1922, αποτελούν τις τελευταίες γραμμές του βιβλίου «1919-1922: Οι εφημερίδες της Λέσβου αφηγούνται» των Μαρία Γρηγορά και Φανής Μαρωνίτου που είναι αφιερωμένο «στα χιλιάδες θύματα του Μικρασιατικού Ελληνισμού και του ένδοξου ελληνικού στρατού» όπως σημειώνεται στο εσωτερικό του βιβλίου.

Όταν η ιστορία γίνεται έμπνευση το αποτέλεσμα τότε μπορεί να χαρακτηριστεί μοναδικό πόσο μάλλον όταν οι συγγραφείς έχουν να διαχειριστούν και να αποτυπώσουν το βάρος της ευθύνης των πραγματικών γεγονότων.

«Είναι πολύ δύσκολο συναισθηματικά να διαβάζεις τις περιγραφές των γεγονότων της Μικρασιατικής Καταστροφής» αναφέρει η Διευθύντρια της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Μυτιλήνης, Μαρία Γρηγορά σε συνέντευξή της στο «Ε» αναφερόμενη στο χρονικό της συγγραφής κατά το οποίο τόσο εκείνη όσο και η βιβλιοθηκονόμος της βιβλιοθήκης Φανή Μαρωνίτου, είδαν να ζωντανεύουν μπροστά τους, μέσα από τις περιγραφές των εφημερίδων της εποχής, όλα εκείνα τα γεγονότα που συντάραξαν τον ελληνισμό.

Η Δημόσια Βιβλιοθήκη Μυτιλήνης με αφορμή τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή θέλησε να κάνει ένα ημερολόγιο αφιέρωμα - φόρο τιμής σε όλους εκείνους που χάθηκαν και έζησαν τις στιγμές εκείνες. Ωστόσο ο όγκος των πληροφοριών ήταν μεγάλος και αυτό συνετέλεσε έτσι ώστε το ημερολόγιο αυτό να μετατραπεί σε βιβλίο, που από την πρώτη μέρα κυκλοφορίας του αγαπήθηκε, εξαντλήθηκε και θα επανακυκλοφορήσει. Επαληθεύοντας έτσι τον στίχο του Γιώργου Θεοφάνους πως «τα πιο ωραία πράγματα έρχονται εκεί που δεν τα περιμένεις».

«Δεν υπήρχε κάτι που να μην ήταν συγκινητικό» είπε η κα. Γρηγορά αναφερόμενη στο περιεχόμενων των πηγών. Οι συγγραφείς με τρόπο στοχευμένο κατάφεραν να κοινωνήσουν την πληροφορία που υπάρχει και σώζεται στο ψηφιακό αρχείο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Μυτιλήνης στους αναγνώστες. Ανέδειξαν μέσα από το βιβλίο τους τον ιστορικό θησαυρό ανοίγοντας τα «σεντούκια» της γνώσης προκειμένου να κάνουν τον κόσμο της Λέσβου - και όχι μόνο- μορφωτικά πιο πλούσιο.

Το βιβλίο πρόκειται να παρουσιαστεί στις 19 Νοεμβρίου 2022 στα Κεντρικά Λύκεια. Θα υπάρξει σχετική ενημέρωση το επόμενο διάστημα.

«Οι στιγμές που ζωντάνεψαν μέσα από τις περιγραφές των εφημερίδων ήταν μοναδικές. Ο κόσμος που είναι μαζεμένος στο λιμάνι της Σμύρνης και προσπαθεί να φύγει. Η Διοίκηση της Σμύρνης που δεν αφήνει τον κόσμο να φύγει -πριν ακόμη έρθουν οι Τούρκοι - με αποτέλεσμα λόγω του συνωστισμού ο κόσμος να πέφτει και να πνίγεται στο λιμάνι της Σμύρνης» αναφέρει χαρακτηριστικά η κα Μαρωνίτου συμπληρώνοντας: «Δεν υπήρχε μέρα που διαβάσαμε κάτι με την Μαρία χωρίς να συγκλονιστούμε».

Ο Ελεύθερος Λόγος του Στρατή Παπανικόλα και Σάλπιγξ του Νικόλαου Παρίτση αποτέλεσαν τα θεμέλια της συγγραφής του Βιβλίου. «Από κει και πέρα χρησιμοποιήσαμε πολλά στοιχεία από το βιβλίο του Μιχαήλ Ροδά, ο οποίος δούλευε τότε στην Ύπατη Αρμοστεία της Σμύρνης και είχε άμεση ενημέρωση για τα γεγονότα. Επίσης χρησιμοποιήσαμε κάποιες Αμερικάνικες Εφημερίδες από την ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου. Μας είχε κάνει εντύπωση για το πόσες αναφορές υπήρχαν. Είχαν στείλει ανταποκριτές τόσο στην Σμύρνη όσο και στη Μυτιλήνη. Μας έκανε τρομερή εντύπωση για το ενδιαφέρον που υπήρχε για τα γεγονότα. Επίσης μας έκανε τρομερή εντύπωση ότι κάποιοι άνθρωποι φτάνοντας στο λιμάνι, από την απελπισία τους για όλα αυτά που συνέβησαν έπεφταν στο λιμάνι για να πνιγούν. Ουσιαστικά αυτοκτονούσαν μέσα στην απελπισία τους και το αναφέρουν Αμερικάνικες Εφημερίδες».

Το βιβλίο έγινε με χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Παιδείας. Καθοριστική ήταν και η συνεργασία με τον σκιτσογράφο Soloup που φιλοτέχνησε το εξώφυλλο του βιβλίου. Η επιμέλεια και η διόρθωση των κειμένων είναι του Τζάνου Στεφανέλλη.