Τους ήρωες του, κάθε λαός θέλει να τους θυμάται και πάντα να τους τιμά και υμνολογεί. Πριν την εύρεση της γραφής, αυτό γινόταν με τον προφορικό λόγο και έτσι δημιουργήθηκαν τα ανά τον κόσμο όλο, έπη. Για μας τους Έλληνες υπήρξαν πολλά, με διασημότερα όλων ανά την υφήλιο, τα έπη του Ομήρου (Ιλιάδα, Οδύσσεια).  

Με την γραφή, άρχισε τούτο να γίνεται με διάφορους τρόπους, ως στις κάθε μορφής αναθηματικές στήλες, στις επιτάφιες πλάκες, τύμβους, ηρώα, παπύρους κ.άλ.  

Η Άντισσα, το χωριό μου, που απ’την απελευθέρωση της το 1912 ως το 1922,την Μικρασιατική καταστροφή, έδωσε στην πατρίδα εβδομήντα τέσσερα παιδιά της, μερίμνησε τα ονόματά των ηρώων της αυτών, να μείνουν «εις τους αιώνες». Τούτο, με το να στηθεί αρχικά, το 1923 (δηλαδή ένα μόνο χρόνο μετά την Μικρασιατική καταστροφή και ευθύς αμέσως μετά την εκλογή του Γιάννη Β.Φωτιάδη ως προέδρου της), μαρμάρινη στήλη επί της οποίας με χρυσά γράμματα χαράχθηκαν τα ονόματα των πεσόντων στα πεδία των μαχών ή εξαφανισθέντων συνέπεια εθνικής δράσης. Εικοσιοκτώ(28), απ’το 1913 (Μπιζάνι), ως το Σκρά, κ.άλ. στο Μακεδονικό μέτωπο 1914-1918 και σαραντατρείς(43) στην Μικρασία. Στη συνέχεια, με τη συνεχή φροντίδα του Γ.Φωτιάδη και τελικά την μελέτη του Διευθυντή της Σχολής Καλών Τεχνών του Πολυτεχνείου, του εκ Χιδήρων, Γεωργίου Ιακωβίδη, (αποχώρησε ευδοκίμως, ως επίτιμος Διευθυντής της Σχολής, το 1930), στήθηκε στην είσοδο του χωριού το Ηρώον της, ένα ιδιαίτερα καλαίσθητο σύνολο. Μαρμάρινη απεικόνιση, πτερωτής Νίκης, προσομοιάζουσας της Νίκης του Παιωνίου, που προσετέθη στην προαναφερθείσα μαρμάρινη στήλη, το 1930.  

Ο Πάνος Φραγκέλλης στο βιβλίο του «Η ΑΝΤΙΣΣΑ» προφανώς εκ λανθασμένης, όπως εξηγώ πιο κάτω, πληροφόρησης αναφέρει : «… αργότερα μετά την λήξη του Β΄ Παγκόσμιου προσετέθησαν και τα ονόματα των 14 πεσόντων κατά την διάρκεια αυτού και του εμφυλίου πολέμου (1940-1944 και 1945-1949)». 

Έπρεπε να περάσουν εικοσιεπτά ολόκληρα χρόνια απ’την έκδοση του βιβλίου «Η ΑΝΤΙΣΣΑ»(1994), για να διαπιστώσω, ότι η από το 1923 μαρμάρινη στήλη περιλαμβάνει μόνο τους ήρωες μας, τους ως την Μικρασιατική καταστροφή. Ήταν ένα Αυγουστιάτικο απομεσήμερο, που με προορισμό την Μυτιλήνη περίμενα για αρκετή ώρα το λεωφορείο κοντά στο ηρώον. Με τον προσήκοντα σεβασμό στάθηκα μπροστά σ’αυτό και διάβασα ένα ένα τα εκεί χαραγμένα ονόματα. Και στις δύο πλευρές του. Έχοντας κατά νου την από τον Π.Φραγκέλλη προαναφερθείσα πληροφορία, με έκπληξη διαπίστωσα ότι οι σ’αυτό καταγεγραμμένοι ήρωες μας, είναι, οι ως 1922. Προς αποφυγή λάθους, το φωτογράφισα και τις δύο πλευρές. Μελετώντας ενδελεχώς τις ληφθείσες φωτογραφίες, απεδείχθη ότι η διαπίστωσή μου ήταν ορθή. Μετά, μελετώντας διάφορα αρχεία μου, βρήκα ότι οι μη αναγεγραμμένοι στο ηρώον μας μετά το 1922 ήρωες, είναι τελικά δεκαεπτά. Ομολογώ, τούτο το δεδομένο, όχι μόνο με προβλημάτισε αλλά περισσότερο με έθλιψε. Αυτό, γιατί η Άντισσα, 82 ολόκληρα χρόνια αποσιώπησε την τρέχουσα Ιστορία της. Άφησαν κοντά ένα αιώνα να μένουν σε ιστορική λήθη, οι δεκαεπτά αυτοί ήρωες της. Ας μη ξεχνούμε το κοινωνικο-ιστορικό θέσφατο: «Λαοί που δεν θυμούνται την ιστορία τους, πέπρωται να αφανιστούν από προσώπου γης».  

Και το μεν εκ λάθους πληροφόρησης γεγονός της σχετικής γραφής του Π.Φραγκέλλη, θα μπορούσε να το δεχθεί ο οποιοσδήποτε. Θα μπορούσε όμως, να δεχθεί της Άντισσας όλη η Κοινωνία, τον ωχαδερφισμό, την έλλειψη ενδιαφέροντος, φροντίδας, πατριωτισμού(;) τέλος πάντων τι(;), τόσων δημοτικών αρχόντων του χωριού, είκοσι περίπου τετραετιών (όσες και οι αντίστοιχες θητείες) απ’το 1944, μετά την απελευθέρωση μας απ’τους Γερμανούς ως σήμερα, να μη γραφεί το όνομα, των κατά και μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, δεκαεπτά(17) παλικαριών της; Αυτών που βρίσκονται σε μόνιμη ιστορική αφάνεια, όλα αυτά τα χρόνια. 

Αφού διασταύρωσα τα στοιχεία από διάφορες πηγές (πολύτιμη βοήθεια απ’τον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη), εμπλούτισα αυτά με ημερομηνίες και τόπους θανάτου, τελικά,ως προανέφερα, κατέληξα ότι οι δεκατέσσερις (14)(κατά Φραγκέλλη), μετά το Β!Παγκόσμιο ήρωες μας, είναι δεκαεπτά(17).  

Ο κατάλογος ΜΕ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΘΥΣΙΑΣΘΕΝΤΩΝ ΑΝΤΙΣΣΑΙΩΝ, ΜΕΤΑ ΤΟ 1922, ολοκληρωμένος είναι:  

Χρόνος Θανάτου Τόπος Θανάτου Βαθμός 

Α) ΕλληνοΙταλικός Πόλεμος 

1. Δελής Φώτιος, Απόστολος 19-2-1941 Προχ. Νοσοκ. Κορυτσάς Στρατιώτης
2. Ερσοτέλος Γρηγόριος, Τιμ. 7-4-1941 Κόνισκος Αλβανίας - ‘’ -
3. Ζαφειρέλλης Βασίλειος, Μ. 7-4-1941 Κόνισκος Αλβανίας - ‘’ -
4. Κράλλης Εμμανουήλ, Ναούμ 29-1-1941 Πρεγκογλουεϊ Αλβανίας - ‘’ -
5. Σαμαράς Φωκίων, Σωκρ. 6-1-1941 Καλυβάτσι Αλβανίας Δεκανέας
6. Χατζησάββας Σάββας Θεόφ. 1940 - 1944 Αλβανίας, Πόγραδετς . Στρατιώτης

Β) Γερμανοκατοχή 

Εκτελεσθέντες από τους Γερμανούς. 

7. Γιαλαμάς Παναγιώτης Αντων. 26.8.1941 Μακεδονία Πολίτης
8. Μαραγκός Αριστείδης Φωτ 4.5.1942 Μυτιλήνη Χωροφύλακας
9. Παπαδέλλης Γρηγόριος Αντ. 3.3.1944 Μακεδονία Πολίτης

Γ) Νεκρός σε βύθιση πλοίου από τορπίλη  

10. Βογιατζής ή

Μιχαλίτσης Φώτιος Δημ. 26.09.1942 Μακεδονία Πολίτης 

Δ) Νεκρός από Γερμανική Νάρκη 

11. Παναγιώτης Χαματζόλας Ιωσ. 26.10.1944 Καρά Τεπέ(Μυτ/νη) Στρατιώτης

Ε) Εμφύλιος 

12 . Δαγκλαρίας Μιχαήλ Ιωάν. 2.8.1948 Μακεδονία Στρατιώτης 

13. Ιντζέμπελης Ιωσήφ Ελπιδοφ. 3.3.1948 Πελοπόννησος Στρατιώτης
14. Κυριαζής Θεόδωρος Κων/νος 27.9.1949 Μακεδονία Στρατιώτης
15. Μαμής Παναγιώτης Γεώργ. 2.8.1948 Στερεά Ελλάδα Στρατιώτης

16 . Νιανιόγλου Ιωάννης Δημητρ. 26.2.1948 Μακεδονία Στρατιώτης 

Στ) Κύπρος (εξαφανισθείς)  

17. Πατσανάς Κωνσταντίνος Γρηγ. 16.8.1974 Κύπρος Λοχίας

Προς τον σκοπό, του να συμπληρωθεί το ηρώον μας, έστειλα στο Τ.Σ.Αντίσσης δύο επιστολές (9ος 2021, 2ος 2022) με πρόταση μου: «ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ ΗΡΩΟΥ ΜΑΣ, ΜΕ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΘΥΣΙΑΣΘΕΝΤΩΝ ΑΝΤΙΣΣΑΙΩΝ, ΜΕΤΑ ΤΟ 1922», όπου αφού ανέφερα τα πιο πάνω στοιχεία, κατέληγα:  

«…προκειμένου το, “Η ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΑΝΤΙΣΣΗΣ ΕΥΓΝΟΜΟΝΟΥΣΑ”, που αναγράφεται στο Ηρώον μας, να έχει διαχρονική αξία και να μη περιορίζεται μόνο για τους ως το 1922 ήρωές μας, να δημιουργηθεί πρόσθετη μαρμάρινη πλάκα όπου θα χαραχθούν με χρυσά γράμματα τα ονόματα των ανωτέρω αναφερομένων ηρώων και η οποία θα μπορούσε να εντοιχισθεί στην πρόσοψη του βάθρου της μαρμάρινης στήλης».  

Η προ ημερών πληροφορία, ότι Τ.Σ. της κοινότητάς μας (Πρόεδρος και μέλη) έλαβαν ομόφωνα τη σχετική απόφαση, ομολογώ με χαροποίησε. Οπωσδήποτε, η απόφαση αυτή αποτελεί περίλαμπρη σελίδα της σύγχρονης Ιστορίας της Άντισσας και ξεχωριστή τιμή για τους ίδιους, τους του νυν Τ.Σ. Αντίσσης, που θα μνημονεύονται απ’τους ανά τους αιώνες Αντισσαίους μαζί με τον Γιάν.Φωτιάδη -δημιουργό του ηρώου μας-. Τούτο, όσο θα υπάρχει Άντισσα και το Ηρώον θα στέκει ως φαροδείκτης πατριωτισμού, καθοδηγώντας τους Αντισσαίους στο δρόμο της αγάπης προς την πατρίδα, του καθήκοντος, της τιμής και της θυσίας.